Η ΕΕ μετά το Brexit – Το πάρτι τελείωσε

Ένας ιός που ξεκίνησε το 2016 με το δημοψήφισμα υπέρ του Brexit και την εκλογή Τραμπ, αναπτύχθηκε ραγδαία και απειλεί με πανδημία την ΕΕ, τη φετεινή χρονιά. Το Brexit είναι γεγονός από την 31η Ιανουαρίου και η πανηγυρική  αθώωση Τραμπ στη Γερουσία του ανοίγει τον δρόμο για μια δεύτερη εκλογή. Σε αυτή την περίπτωση μια αντιπαγκοσμιοποιητική συμμαχία ΗΠΑ-Αγγλίας θα στραφεί κατά της υπερμάχου της παγκοσμιοποίησης ΕΕ. Στη συμμαχία  αυτή θα προστεθεί και η Ιταλία μόλις ο Σαλβίνι σχηματίσει κυβέρνηση, είτε αυτό γίνει φέτος, είτε το 2021.

Θα είναι λοιπόν το 2020 το πρώτο από τα χρόνια που θα φέρουν το τέλος της ΕΕ; Θα ακολουθήσει η ΕΕ τη μοίρα της Σοβιετικής Ένωσης; Το πουλόβερ που σκίσθηκε σε ένα σημείο με το Brexit θα ξεχειλωθεί εντελώς; Την απάντηση σε αυτό το ερώτημα σε μεγάλο βαθμό θα κρίνει η οικονομική πορεία της Βρετανίας μετά την έξοδο σε σύγκριση με την αντίστοιχη της ΕΕ.

Αν η Βρετανία καταφέρει το 2020, αλλά κυρίως τα επόμενα χρόνια, να προχωρήσει σε αξιόλογη ανάπτυξη τη στιγμή που η ΕΕ τρεκλίζει οικονομικά, τότε θα ενισχυθούν οι φυγόκεντρες τάσεις και πολλές χώρες θα σκεφτούν το Exit.

Αυτό ακριβώς τρέμει η Γερμανία πολύ περισσότερο από τα 12 δισεκατομμύρια ετησίως που θα είναι το κόστος του Brexit για την ΕΕ. Το παραδέχθηκε η Μέρκελ από τον περασμένο Οκτώβριο. “Με την αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας, ένας δυνητικός ανταγωνιστής θα αναδυθεί μπροστά μας. Θέλω να πω ότι εκτός από την Κίνα και τις ΗΠΑ, θα υπάρχει πλέον και η Μεγάλη Βρετανία”.

Σε κάθε περίπτωση, ο Μπόρις Τζόνσον φιλοδοξεί με τη μείωση φόρων που ετοιμάζει να κάνει το πρώτο βήμα για να πραγματοποιήσει το μεγαλεπήβολο πρότζεκτ του που λέγεται “Σιγκαπούρη στον Τάμεση”. Να γίνει δηλαδή η Βρετανία, η Σιγκαπούρη της Ευρώπης, μια χώρα με χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές, με τεράστια απελευθέρωση της οικονομίας από κανονιστικές ρυθμίσεις (για παράδειγμα από τις στενοκέφαλες ρυθμίσεις του Μάαστριχτ) και με υπερσύγχρονη υποδομή. Συνεπώς, μια χώρα που θα είναι μαγνήτης για τις ξένες επενδύσεις.

Να σημειωθεί μάλιστα ότι το μοντέλο Σιγκαπούρης το θαύμαζαν οι Βρετανοί Συντηρητικοί ήδη από την εποχή της Θάτσερ, αλλά φυσικά έβρισκαν σαν τοίχο μπροστά τους, τους αντιαναπτυξιακούς κανόνες του Μάαστριχτ που διαρκώς γεννούν λιτότητα. Ένα άλλο μεγάλο βήμα που επεξεργάζεται ο Βρετανός πρωθυπουργός είναι η εμπορική συμφωνία HΠΑ-Βρετανίας που θα συζητήσει με τον Τραμπ. Το μοντέλο αυτής της συμφωνίας ενδεχομένως θα δημιουργήσει μια αγγλοσαξωνική ζώνη εμπορίου αρκετά ισχυρή ώστε να ανησυχήσει την ΕΕ.

Δεν υπάρχει γιατρικό για ΕΕ

Την ίδια ώρα που η Βρετανία γεμάτη αυτοπεποίθηση θέλει να αποδείξει ότι είναι too hard to die, η ΕΕ, δίχως όραμα και συνταγή για να βγει από την πολιτική και οικονομική κρίση, κατρακυλάει διαρκώς προς την ύφεση. Το 2017 η ανάπτυξη στην Ευρωζώνη και την ΕΕ ήταν 2,4% και για τις δυο ζώνες. Το 2018 είχαμε αισθητή μείωση με 1,8% στην Ευρωζώνη και 1,9% στην ΕΕ. Και το 2019 η πτώση συνέχισε ασταμάτητα με 1,2% στην Ευρωζώνη σύμφωνα με τα πρόσφατα αποτελέσματα που ανακοίνωσε η Eurostat.

Τα στατιστικά αποτελέσματα που 4ου τριμήνου του 2019 ήταν απογοητευτικά και για τις μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομικές δυνάμεις. Στην Ιταλία της μεγάλης κρίσης ο δείκτης έδειξε ύφεση 0,3% ενώ οι προβλέψεις μιλούσαν για ανάπτυξη 0,1%. Αλλά η μεγαλύτερη απογοήτευση ήρθε από τη Γαλλία με απρόσμενη ύφεση 0,1% ενώ το προηγούμενο τρίμηνο είχε έστω οριακή ανάπτυξη 0,3%.

Επιπλέον στην ίδια τη Γερμανία, καραδοκεί πλέον ένας συστημικός κίνδυνος για όλη την ΕΕ. Στην Ντόιτσε Μπανκ εκτοξεύθηκαν στα ύψη οι ζημιές και την περσινή χρονιά. Το 2019 ήταν η πέμπτη συνεχόμενη χρονιά που η μεγαλύτερη γερμανική τράπεζα κατέγραψε ελλείμματα που φθάνουν συνολικά τα 15 δισ. ευρώ. Θα χρειαστεί μεγάλη προσοχή και λεπτές κινήσεις για να μην δούμε στο μέλλον την Ντόιτσε Μπανκ να ακολουθεί τη μοίρα της τράπεζας Lehman Brothers που εξαιτίας της ξεκίνησε η παγκόσμια κρίση του 2008.

Χαμηλή κερδοφορία Γερμανών

Αποτέλεσαν σοκ επίσης τα στοιχεία για τη χαμηλή κερδοφορία των γερμανικών τραπεζών στο τρίτο τρίμηνο του 2019. Αποδείχθηκε ότι η συνολική κερδοφορία τους ήταν αισθητά χαμηλότερη όχι μόνο των αμερικανικών τραπεζών αλλά και των τραπεζών των υπόλοιπων χωρών της Ευρωζώνης! Για παράδειγμα οι γαλλικές τράπεζες την ίδια περίοδο εμφάνισαν κέρδη 22,862 δισ. ευρώ ενώ οι γερμανικές μόνο 668,32 εκατ.! Αυτή η πρωτοφανής υστέρηση τους τις τοποθετεί στο επίπεδο κερδοφορίας των ελληνικών τραπεζών που στο ίδιο διάστημα σημείωσαν κέρδη 656,37 εκατ.. Κάτι δεν πάει καλά με το τραπεζικό σύστημα της χώρας που υποτίθεται πως είναι η ατμομηχανή της ΕΕ;

Όχι μόνο ο τραπεζικός τομέας αλλά συνολικά η οικονομία της Γερμανίας οδηγείται σε μια πρωτόγνωρη κρίση. Ενώ το 2017, η ανάπτυξη της ήταν στο 2,5%, το 2018 έπεσε στο 1,5% και το 2019 γκρεμίστηκε κυριολεκτικά στο 0,6%. Οι εξαγωγές της έχουν δεχθεί μεγάλο πλήγμα τόσο από το Brexit, όσο και από τον εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ-Κίνας ενώ αυτό συνεχίζεται και μετά την υπογραφή της προκαταρκτικής συμφωνίας μεταξύ τους. Σοβαρές ζημιές έχει δεχτεί και η γερμανική μεταποίηση που κάποτε ήταν η ατμομηχανή της ανάπτυξης της γερμανικής οικονομίας.

Ήδη από τον Αύγουστο του 2019 ο δείκτης για το σύνολο της γερμανικής οικονομίας υποχώρησε στο 49,1 που είναι το χαμηλότερο σημείο εδώ και 82 μήνες. Η υποχώρηση κάτω από το 50 αποτελεί καμπανάκι που προειδοποιεί ότι μια οικονομία οδηγείται σε ύφεση. Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου της Γερμανικής Οικονομίας Μίχαελ Χίτερ παραδέχτηκε την αποθαρρυντική εικόνα μιλώντας στην Ντόιτσε Βέλε. «Το πάρτι τελείωσε. Μια μακρά περίοδος ανάπτυξης, απασχόλησης και σταθερότητας φθάνει στο τέλος της. Από τις αρχές του 2018 η οικονομική ανάπτυξη ήταν περιορισμένη και τα τελευταία τρίμηνα καταγράφεται σαφής ύφεση. Αυτή θα είναι η εικόνα και τη νέα χρονιά».

Το πάρτι τελείωσε λοιπόν και το παραδέχονται οι Γερμανοί οικονομικοί εμπειρογνώμονες. Τελείωσε στη Γερμανία και όπως είδαμε πριν στη Γαλλία και στην Ιταλία. Οι τρεις μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ βαδίζουν προς την ύφεση. Ποιός λοιπόν θα μπορούσε να  θεωρήσει άστοχη τη στάση της  Βρετανίας που προτίμησε να φύγει από μια Ένωση που διαρκώς φτωχαίνει;