Η ΕΕ συναντάει τους Βαλκάνιους “φτωχούς συγγενείς”

Την κοινότυπη στήριξη τους στην ενταξιακή προοπτική των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων αναμένεται να επαναλάβουν οι Βρυξέλλες στην αυριανή Σύνοδος Κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων στη Σλοβενία, που δείχνει μείωση της επιρροής του ευρωπαϊκού οργανισμού στην περιοχή καθώς και την αδυναμία του να υιοθετήσει μια κοινή γραμμή.

Επισημαίνεται, ότι οι υποψήφιες προς ένταξη χώρες Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Σερβία, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία και Κόσοβο βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια αξιολόγησης από την ΕΕ. Στη Σύνοδο Κορυφής θα παραστούν οι ηγέτες των κρατών-μελων της ΕΕ και των προαναφερόμενων κρατων. Η Σλοβενία που ασκεί την προεδρία της ΕΕ πρότεινε να συμπεριλάβει ευρωπαϊκός οργανισμός τα Δυτικά Βαλκάνια στους κόλπους της μέχρι το τέλος της δεκαετίας.

Μια πρόταση που μάλλον δεν ανταποκρίνεται σε μια ρεαλιστική προσέγγιση δεδομένου των δυσκολιών της ΕΕ αλλά και των κρατών της περιοχής. Η διαδικασία για την ένταξη έχει καθυστερήσει εξαιτίας των διαφορετικών εθνικών συμφερόντων των κρατών-μελών της ΕΕ και των “παγωμένων συγκρούσεων” μεταξύ των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων. Επιπλέον, τη στασιμότητα στη λήψη αποφάσεων επηρεάζουν σε ένα βαθμό, το τέλος της θητείας της Άνγκελα Μέρκελ και οι προεδρικές γαλλικές εκλογές του 2023.

Η Αλβανία και η Βόρεια Μακεδονία περίμεναν να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις για την ένταξη στην ΕΕ πριν από δύο χρόνια, αλλά οι ελπίδες τους διαψεύστηκαν εκείνη την εποχή εξαιτίας των γαλλικών και των ολλανδικών αντιδράσεων. Το σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η αντιπαλότητα  που είχε ο Μακρόν με τη Μέρκελ για τις μεταρρυθμίσεις στην ΕΕ. Η Γερμανία υποστηρίζει την ένταξη των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων με την πρωτοβουλία Berlin Process.

Διαφορετικά στάδια

Όμως, η στασιμότητα της διαδικασίας για  Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία έχει να κάνει, σήμερα, με το  βέτο της Βουλγαρίας για την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας εξαιτίας των ιστορικών, γλωσσικών και εθνοτικών διαφορών. Τα δύο κράτη δέχονται πιέσεις από την ΕΕ για αμοιβαίες υποχωρήσεις και στο πλαίσιο αυτό έχει διανεμηθεί στις δυο πρωτεύουσες non-paper με στόχο την επίτευξη ενός συμβιβασμού. Η διαμάχη τους καθυστερεί και την διαδικασία της Αλβανίας καθώς η περίπτωση της εξετάζεται υποχρεωτικά μαζί με της Βόρειας Μακεδονίας.

Υπενθυμίζεται ότι κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν εγκρίνει την έναρξη των διαπραγματεύσεων με την Αλβανία, παρά την καλλιέργεια κάνναβης, το εμπόριο ναρκωτικών και την εκτεταμένη διαφθορά.  Η Σερβία έχει κάνει, από την πλευρά της, μικρή πρόοδο στην διαδικασία ένταξης τα τελευταία δυόμισι χρόνια, ανοίγοντας δύο από 35 κεφάλαια. Επιπλέον, Κομισιόν και Ευρωκοινοβούλιο επέκριναν τη Σερβία σε εκθέσεις που δημοσίευσαν το 2020.

Το μεγαλύτερο μέρος των επικρίσεων εστίαζε στην απόλυτη κυριαρχία του κυβερνώντος κόμματος στους κρατικούς θεσμούς, στις πολιτικές πιέσεις, την έλλειψη πλουραλισμού των μέσων ενημέρωσης, την ελευθερία του λόγου, την διαφθορά και την αναποτελεσματική αντιμετώπιση  του οργανωμένου εγκλήματος. Τον Ιούνιο, οι ηγέτες της ΕΕ δεν συμφώνησαν στο να προχωρήσουν σε περαιτέρω διαπραγματεύσεις με τη Σερβία.

Πιέσεις ΗΠΑ

Όμως, η στασιμότητα στις διαπραγματεύσεις με τη Σερβία, έχει και άλλη αιτία την “παγωμένη” σύγκρουση με το Κόσοβο που δεν έχει επιλυθεί. Η ΕΕ έχει θέσει ως απαραίτητη προϋπόθεση για ένταξη την εξομάλυνση όλων των συγκρούσεων μεταξύ των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων. Οι σχέσεις Σερβίας και Κοσόβου χαρακτηρίζονται από εντάσεις και οι Βρυξέλλες καλούν την ηγεσία τους να τις επιλύσουν με διάλογο.

Η Σύνοδος δεν αναμένεται να παράγει αποτελέσματα και δημιουργεί την εντύπωση ενός φόρουμ υψηλού επιπέδου. Η ΕΕ δείχνει απούσα από τις εξελίξεις στα Δυτικά Βαλκάνια καθώς αδυνατεί να κατανοήσει τις ιδιαιτερότητες της περιοχής και επιμένει σε μια παρωχημένη στρατηγική που μάλλον απομακρύνει κάποια κράτη από το άλλοτε ισχυρό δέλεαρ της ένταξης.

Ταυτόχρονα, ο ΗΠΑ ασκούν πιέσεις για την έναρξη των διαπραγματεύσεων με Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία, προειδοποιώντας για τον κίνδυνο να αποκτήσουν αυξημένη επιρροή στην περιοχή Κίνα και Ρωσία, εάν η διαμάχη Σόφιας-Σκοπίων παραμείνει άλυτη.  Άλλωστε ο Μπάιντεν με διάταγμα που είχε εκδώσει τον Ιούνιο ανάφερε κατηγορηματικά την πλήρη ενσωμάτωση των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων σε υπερατλαντικούς θεσμούς καθώς και την επιβολή αυστηρών κυρώσεις σε όσους απειλούν την σταθερότητα της περιοχής.