Η εκεχειρία στη Μαύρη Θάλασσα ευνοοεί και Ουκρανία και Ρωσία

Άλλωστε το Κρεμλίνο ανακοίνωσε ότι η συμφωνία για τη Μαύρη θάλασσα «μπορεί να ενεργοποιηθεί αφού εφαρμοστούν ορισμένοι όροι». Αυτοί αφορούν στην αποκατάσταση της πρόσβασης της Ρωσίας στην παγκόσμια αγορά για εξαγωγές γεωργικών προϊόντων και λιπασμάτων, χαμηλότερο κόστος θαλάσσιας ασφάλισης και ενίσχυση της πρόσβασης σε λιμάνια και συστήματα πληρωμών για τέτοιες συναλλαγές. Τα παραπάνω, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεσμεύτηκαν ότι θα βοηθήσουν να υλοποιηθούν αν και, όπως επισημαίνουν ξένα Μέσα Ενημέρωσης, σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με κυρώσεις και περιορισμούς της Ευρώπης.

Όμως, η πίεση για να επέλθει μια ουσιαστική ναυτική εκεχειρία είναι πολύπλευρη, καθώς πολλοί ναυτικοί έχουν χάσει την ζωή τους σε πλοία που βρέθηκαν στην “καυτή ζώνη” της Μαύρης Θάλασσας ενώ και τα ασφαλιστικά κόστη για τα πλοία είναι σε πολύ υψηλά επίπεδα.

Η Μαύρη θάλασσα στο επίκεντρο

«Από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία, ναυτικοί από όλο τον κόσμο έχουν πληρώσει βαρύ τίμημα σε πλοία παγιδευμένα στη Μαύρη Θάλασσα», σχολίασε η Deborah Layde, Διευθύνουσα Σύμβουλος της ΜΚΟ “The Seafarers’ Charity” για να προσθέσει ότι «τα σημερινά λόγια (σ.σ. οι ανακοινώσεις για τη συμφωνία) πρέπει να συνοδεύονται από ουσιαστική δράση για να διασφαλιστεί ότι τηρείται αυστηρά η ασφαλής διέλευση των ναυτικών. Οποιαδήποτε θαλάσσια κατάπαυση του πυρός πρέπει να είναι μια πρακτική λύση που δίνει προτεραιότητα στην ασφάλεια των ναυτικών που διατηρούν σε λειτουργία τις αλυσίδες εφοδιασμού του κόσμου».

Τα τελευταία θύματα από τον χώρο των ναυτικών ήταν τέσσερα άτομα, μέλη πληρώματος πλοίου που δέχθηκε την περασμένη εβδομάδα επίθεση, ενώ φόρτωνε σιτηρά στο λιμάνι της Οδησσού. Οι επιθέσεις σε πλοία και λιμενικές εγκαταστάσεις οδήγησαν τις ασφαλιστικές εταιρείες να αυξάνουν τα ασφάλιστρα κινδύνου, με αντίστοιχη επιβάρυνση των ναυτιλιακών εταιρειών.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, τον περασμένο Οκτώβριο μετά από νέα πλήγματα σε εμπορικά πλοία είχε δοθεί μια ακόμα αύξηση στα ασφάλιστρα, με αποτέλεσμα το κόστος ασφάλισης πλοίων στον “διάδρομο” της Μαύρης Θάλασσας της Ουκρανίας να έχει ανέλθει σε πάνω από το 1% της αξίας ενός πλοίου, από 0,75% που ήταν το προηγούμενο διάστημα, που μεταφράζεται σε επιπλέον 125.000 δολάρια ανά ταξίδι για ένα πλοίο αξίας 50 εκατομμυρίων δολαρίων.

Τα ασφάλιστρα που επιβαρύνουν το μεταφορικό κόστος κάνουν ασύμφορο το φορτίο, πράγμα που έχει συνέπειες στις εξαγωγές. Γι αυτό, στο πλαίσιο της συμφωνίας ΗΠΑ- Ρωσίας αναφέρεται ρητά η προσπάθεια που θα γίνει για μείωση του κόστους θαλάσσιας ασφάλειας. Για τη Ρωσία είναι πολύ σημαντικό να υπάρξει αποκατάσταση της πρόσβασής της στην παγκόσμια αγορά για εξαγωγές γεωργικών προϊόντων και λιπασμάτων.

Για αυτό επιδιώκει την αποκατάσταση των συνδέσεών της με το τραπεζικό σύστημα SWIFT, μαζί με την άρση των κυρώσεων που στοχεύουν ρωσικές ναυτιλιακές εταιρείες, ασφαλιστές και εταιρείες που συνδέονται με την παραγωγή τροφίμων και λιπασμάτων. Επιπλέον, ζήτησε την άρση των περιορισμών στην προμήθεια γεωργικών μηχανημάτων. Να σημειωθεί ότι μακροπρόθεσμος στόχος της Ρωσίας είναι να αυξήσει τις αγροτικές εξαγωγές της κατά 50% έως το 2030.

Η επιστροφή της Ρωσίας στις αγορές του πετρελαίου

Η χώρα επικεντρώνεται ιδιαίτερα στην επέκταση σε νέες αγορές στην Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική, όπου η ζήτηση για εισαγωγές τροφίμων συνεχίζει να αυξάνεται. Ενώ η πρόσφατη συμφωνία θεωρείται ως ένα εποικοδομητικό βήμα για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια, οι ειδικοί πιστεύουν ότι μπορεί να μην αλλάξει δραστικά τους όγκους των εξαγωγών της Ρωσίας βραχυπρόθεσμα. Ωστόσο, ευθυγραμμίζεται με τη φιλοδοξία του Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν να τοποθετήσει τη Ρωσία ως κυρίαρχη γεωργική δύναμη και θα μπορούσε να προσφέρει μια πολύτιμη ώθηση στην οικονομία της χώρας με την πάροδο του χρόνου φέρνοντας το τόσο απαραίτητο ξένο νόμισμα.

Παράλληλα, το τελευταίο χρονικό διάστημα, η παγκόσμια μείωση των τιμών του πετρελαίου έχει θετικές συνέπειες για την Ρωσία. Όπως μετέδωσε το πρακτορείο Reuters σε ανταπόκριση από τη Μόσχα, μετά την υποχώρηση των παγκόσμιων τιμών, η τιμή του αργού πετρελαίου από τα Ουράλια (Urals) έπεσε κάτω από τα 60 δολάρια το βαρέλι, επιτρέποντας σε περισσότερες δυτικές ναυτιλιακές εταιρείες να επανέλθουν στις μεταφορές ρωσικού πετρελαίου.

Να σημειώσουμε ότι από το 2022 η ΕΕ είχε ορίσει ως ανώτατη τιμή τα 60 δολάρια το βαρέλι, εμποδίζοντας την πρόσβαση σε δυτικές ναυτιλιακές υπηρεσίες και ασφάλειες εάν το ρωσικό πετρέλαιο αγοραζόταν σε μεγαλύτερη τιμή, με στόχο να μειώσει την ικανότητα της Μόσχας να χρηματοδοτήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία. «Τα Ουράλια βρίσκονται κάτω από το όριο (των 60 δολαρίων ανά βαρέλι) εδώ και πολύ καιρό, τόσοι πολλοί πλοιοκτήτες έχουν εισέλθει στην αγορά και προσφέρουν καλές τιμές», δήλωσε στο Reuters ένας έμπορος των Ουραλίων. Πάντως, οι ναύλοι εξακολουθούν να παραμένουν σημαντικά πάνω από τα επίπεδα τον Ιανουάριου αλλά ενδέχεται να μειωθούν περαιτέρω εάν εφαρμοστεί η εκεχειρία στη θάλασσα και στις ενεργειακές πηγές.

Τι θα γίνει

Τα επόμενα βήματα για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στη Μαύρη Θάλασσα είναι ακόμα αβέβαια. Η εταιρεία διαχείρισης ναυτιλιακών κινδύνων Ambrey εκτιμά ότι εάν η θαλάσσια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός βασιστεί στο πρότυπο της προηγούμενης πρωτοβουλίας του ΟΗΕ, που εφαρμόστηκε μεταξύ του 2022 και του 2023, θα οδηγήσει βραχυπρόθεσμα σε σημαντική μείωση του κινδύνου για τα εμπορικά πλοία, παρέχοντας χώρο για συνεχείς διαπραγματεύσεις. Ωστόσο, εάν η συμφωνία δεν ακολουθεί ένα πολυμερές πλαίσιο με ευρεία διεθνή υποστήριξη, είναι απίθανο να είναι βιώσιμη ή να αποφέρει μακροπρόθεσμη σταθερότητα.

Στο πλαίσιο του ίδιου στόχου η Βουλγαρία πρότεινε, μετά τη σύνοδο κορυφής για την ασφάλεια της Ουκρανίας στο Παρίσι, τη δημιουργία και τη φιλοξενία ενός πολυεθνικού κέντρου θαλάσσιου συντονισμού με στόχο τη διασφάλιση της ασφάλειας της ναυτιλίας στο δυτικό τμήμα της Μαύρης Θάλασσας.

Η πρόταση έγινε από τον πρωθυπουργό της χώρας, Ρόσεν Ζελιάζκοφ και προβλέπει, σύμφωνα με ανακοίνωση της υπηρεσίας Τύπου της Βουλγαρίας, τη δημιουργία ενός κέντρου που θα παρέχει συνεχή θαλάσσια παρακολούθηση και έγκαιρη προειδοποίηση για πιθανές απειλές και εχθρικές επιχειρήσεις, καθώς και αύξηση της ανθεκτικότητας σημαντικής υποθαλάσσιας υποδομής στη Μαύρη Θάλασσα.

«Στόχος είναι να θεσπιστούν κατευθυντήριες γραμμές για τη ναυτιλία και να πραγματοποιηθούν δραστηριότητες παρακολούθησης – από αέρα και νερό, καθώς και κρίσιμες υποδομές, καθώς και όλες οι πιθανές εχθρικές ενέργειες στην επικράτεια της Μαύρης Θάλασσας», είπε ο Ζελιάζκοφ, τονίζοντας ότι η αποκατάσταση της εμπορικής ναυτιλίας είναι εξαιρετικά σημαντική γιατί επηρεάζει όχι μόνο τις γειτονικές χώρες αλλά και ολόκληρο το εμπόριο Ανατολής-Δύσης.