Η εκεχειρία του Άσαντ και τα “παιχνίδια” του Ερντογάν

Εκεχειρία στην Ιντλίμπ συμφώνησε το καθεστώς του Άσαντ, υπό τον όρο του σεβασμού της ρωσοτουρκικής συμφωνίας για την δημιουργία αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης. Η Μόσχα χαιρέτησε την εξέλιξη, όμως την ίδια ώρα ο ΟΗΕ ανακοίνωσε έρευνα για τις επιδρομές, ο Τραμπ προειδοποιεί για τους αιχμάλωτους Τζιχαντιστές και ο Ερντογάν συνεχίζει το δικό του “παιχνίδι” για την δημιουργία “ζώνης ασφαλείας” στον συριακό βορρά.

Η Δαμασκός, όπως ανακοίνωσε στρατιωτική πηγή, δέχθηκε μια κατάπαυση του πυρός με έναρξη το βράδυ της Πέμπτης (χθες), υπό την προϋπόθεση όμως ότι θα εφαρμόζεται η συμφωνία αποκλιμάκωσης. Πρόκειται για την συμφωνία, στην οποία κατέληξαν τον Σεπτέμβριο του 2018 η Ρωσία και η Τουρκία και αφορούσε την δημιουργία μιας αποστρατικοποιημένης ζώνης, η οποία θα χώριζε τα λιγοστά εδάφη που ελέγχει ο Άσαντ στην περιοχή από εκείνα που τελούν υπό των έλεγχο των τζιχαντιστών και των ανταρτών.

Η συμφωνία, η οποία απέτρεψε τότε μια γενικευμένη επιχείρηση στην περιοχή, δεν λειτούργησε, καθώς οι τζιχαντιστές δεν αποχώρησαν από την αποστρατικοποιημένη ζώνη. Μάλιστα Μόσχα και Άγκυρα είχαν αρκετές τριβές για το θέμα με την πρώτη να κατηγορεί την δεύτερη για ολιγωρία.

Η κατάσταση αυτή οδήγησε τελικά την Δαμασκό, σε συνεργασία με τις σύμμαχες ρωσικές δυνάμεις, να εξαπολύσει ένα κύμα επιδρομών και βομβαρδισμών  εναντίον θέσεων στην Ιντλίμπ από τα τέλη Απριλίου. Το διάστημα αυτό, περισσότεροι από 780 άμαχοι σκοτώθηκαν και περίπου  400.000 άνθρωποι εκτοπίστηκαν, στρεφόμενοι προς τον βορρά, κοντά στα σύνορα με την Τουρκία, όπου λειτουργούν καταυλισμοί προσφύγων.

Έρευνα ο ΟΗΕ – Οργή η Μόσχα

Κατά την περίοδο των τρίμηνων επιδρομών επλήγησαν και πολιτικοί στόχοι, κυρίως νοσοκομειακές υποδομές και αγορές. Τα πλήγματα αυτά αποδόθηκαν στον συριακό στρατό και την ρωσική αεροπορική δύναμη που συνδράμει. Η Δαμασκός και η Μόσχα, ωστόσο, αρνούνται ότι έβαλαν εναντίον τέτοιων στόχων. Λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση της εκεχειρίας πάντως, ο ΟΗΕ ανακοίνωσε, από την πλευρά του ότι θα διερευνήσει μια σειρά αεροπορικών επιδρομών που έπληξαν εγκαταστάσεις, οι οποίες  λειτουργούν με τη στήριξή του. Η έρευνα όμως, όπως είπε ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, θα περιλαμβάνει και μια σειρά επιθέσεων σε άλλα μη στρατιωτικά σημεία.

Η Μόσχα, η οποία χαιρέτησε αμέσως την εκεχειρία στην Ιντλίμπ, αντέδρασε έντονα στην ανακοίνωση του ΟΗΕ. Μάλιστα ο πρώτος αναπληρωτής Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ρωσίας στα Ηνωμένα Έθνη  επέκρινε την έρευνα και διέψευσε τις κατηγορίες εναντίων του συριακού στρατού και των ρωσικών δυνάμεων, χαρακτηρίζοντας τα αναφερόμενα περιστατικά ως «ψευδείς ειδήσεις».

Την ίδια ώρα σε εξέλιξη είναι στην πρωτεύουσα του Καζακστάν, Νουρ-Σουλτάν, η σύνοδος Αστάνα-13 για την ειρήνευση στη Συρία, στην οποία, εκτός από τις εγγυήτριες δυνάμεις (Ρωσία, Τουρκία, Ιράν), μετέχουν, για πρώτη φορά, ως παρατηρητές το Ιράκ και ο Λίβανος. Στις συνομιλίες αναμένεται να λάβει μέρος αντιπροσωπεία του ΟΗΕ, αλλά και η Ιορδανία που έχει ήδη καθεστώς παρατηρητή.

Στην Συρία, ωστόσο, παραμένουν ακόμη ανοιχτά πολλά μέτωπα, πέρα από την Ιντλίμπ. Τα σχέδια του Ερντογάν για την δημιουργία ζώνης ασφαλείας σε όλο το μήκος των τουρκικών συνόρων βρίσκουν επίσης την αντίσταση της Μόσχας, αλλά και τις επιφυλάξεις της Ουάσινγκτον.  Οι Ρώσοι επιδιώκουν να αναλαμβάνει η διοίκηση της Δαμασκού όλες τις περιοχές από τις οποίες φεύγουν οι τζιχαντιστές και άλλες δυνάμεις, ενώ οι Αμερικανοί θέλουν να εξασφαλίσουν τους Κούρδους συμμάχους τους στον αγώνα κατά του Ισλαμικού κράτους.

Ο παράγοντας Ερντογάν

Στις πρόσφατες επαφές Τούρκων και Αμερικανών  ο Τσαβούσογλου χαρακτήρισε ως «μη ικανοποιητικές» τις νέες αμερικανικές προτάσεις , αναφερόμενος κυρίως στις θέσεις της Ουάσινγκτον για την προστασία των Κούρδων Πολιτοφυλάκων της YPG. Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας είπε άλλωστε, μετά την συνάντηση του με τον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ για τη Συρία, Τζέιμς Τζέφρι, ότι οι δύο χώρες δεν συμφώνησαν σε μια σειρά θεμάτων, όπως το βάθος που θα έχει η “ζώνη ασφαλείας”, ποιος θα την ελέγχει, αλλά και αν οι YPG θα απομακρυνθούν πλήρως από την περιοχή. Επανέφερε μάλιστα τις απειλές του Ερντογάν για ανάληψη στρατιωτικής δράσης στις περιοχές ανατολικά του Ευφράτη, αν δεν προχωρήσει γρήγορα η υπόθεση της “ζώνης ασφαλείας”.

Η Άγκυρα κατηγορεί την Ουάσινγκτον ότι κωλυσιεργεί για να κερδίσει χρόνο, κάτι το οποίο υποστηρίζουν ότι κάνει και για τον “οδικό χάρτη” που έχουν συμφωνήσει για την Μανμπίτζ. Οι ΗΠΑ από την πλευρά τους εκτιμούν ότι όλα βαίνουν καλώς, χαρακτηρίζουν “θετικές και παραγωγικές” τις επαφές με την Άγκυρα και δηλώνουν ότι ο “οδικός χάρτης” για την Μανμπίτζ θα εφαρμοστεί. Οι Τούρκοι, ωστόσο, έχουν χάσει την υπομονή τους και πλέον το δείχνουν ανοιχτά.

Η Άγκυρα θέλει την “ζώνη ασφαλείας”, όχι μόνο για να εκτοπίσει από τα κουρδικά εδάφη τους Πολιτοφύλακες της YPG αλλά και, για να δημιουργήσει εκεί καταυλισμούς προσφύγων, επιδιώκοντας αλλαγή της  πληθυσμιακής σύνθεσης. Οι Τούρκοι έχουν, άλλωστε, παράδοση σε θέματα μετακίνησης πληθυσμών και εποικισμού, και το έχουν αποδείξει συστηματικά τις τελευταίες δεκαετίες και στην Κύπρο.

Μάλιστα μετά την αλλαγή πολιτικής σε ότι αφορά την μετανάστευση και τους πρόσφυγες, μια αλλαγή που επήλθε έπειτα από την αποδοκιμασία του Ερντογάν στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές, η Άγκυρα δείχνει περισσότερο αποφασισμένη για την δημιουργία της “ζώνης ασφαλείας”. Τα επεισόδια στην Κωνσταντινούπολη εναντίον Σύρων και οι καταγγελλόμενοι “αναγκαστικοί επαναπατρισμοί” είναι σημάδια αυτής της αλλαγής, αν και επισήμως η κυβέρνηση Ερντογάν διατυμπανίζει ότι η πολιτική της δεν έχει αλλάξει και τα σύνορα της Τουρκίας παραμένουν  ανοιχτά για τους πρόσφυγες από τη  Συρία.

Σύμφωνα με τον επικεφαλής της τουρκικής υπηρεσίας αντιμετώπισης παράτυπης μετανάστευσης, περίπου 337.000 Σύροι επαναπατρίστηκαν «εθελουσίως», αφού, όπως λέει, διάβασαν ένα συμφωνητικό που ήταν γραμμένο στην αραβική και την τουρκική γλώσσα και στην συνέχεια το υπέγραψαν.  Ο ίδιος ανέφερε ότι όσοι Σύροι επαναπατρίζονται “εθελοντικά” κατευθύνονται σε δύο «ειρηνικές ζώνες», όπως αποκάλεσε τα κουρδικά εδάφη που κατέλαβε η Τουρκία από το 2016 με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις “Ασπίδα του Ευφράτη” και “Κλάδος Ελαίας”.