Η ENI στην Ανατολική Μεσόγειο και ο φόβος των Ιταλών στρατηγών

Υπάρχουν ενδείξεις για ανανεωμένο ενδιαφέρον της Ιταλίας για τα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου. Ο πρώτος που το διαπίστωσε ήταν ο ίδιος ο Έλληνας πρωθυπουργός στη συνάντηση του με τον Ιταλό ομόλογο του στη Ρώμη στις 26 Νοεμβρίου. Ο Τζουζέπε Κόντε διαβεβαίωσε τον συνομιλητή του ότι η ιταλική κυβέρνηση υποστηρίζει τις ιταλικές επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται να επενδύσουν στην Ελλάδα, αναφέροντας ρητώς τον ενεργειακό τομέα: ο στόχος, εξήγησε, είναι να καθοριστεί «μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδας ένα κοινό πλαίσιο αναφοράς και σε ο,τι αφορά το ενεργειακό hub στη Μεσόγειο, ώστε να προωθήσουμε τη διαφοροποίηση και να εξασφαλίσουμε την ασφάλεια στις ενεργειακές προμήθειες».

Δεν ήταν μόνο λόγια. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Κυριάκου Μητσοτάκη στη Ρώμη υπεγράφη μεταξύ του Ιταλού υπουργού Ενέργειας Στέφανο Πατουανέλι και του Έλληνα υφυπουργού Γεράσιμου Θωμά μνημόνιο συναντίληψης για τα ενεργειακά. Το μνημόνιο προβλέπει την ενδυνάμωση της συνεργασίας των επιχειρήσεων των δυο χωρών που δραστηριοποιούνται στον ενεργειακό τομέα, αναφορικά με τη μεταφορά και τη διανομή του αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος.

«Η υπογραφή του Μνημονίου με την ελληνική κυβέρνηση –δήλωσε ο Πατουανέλι– θέτει τις βάσεις για πιο στενή συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών στον στρατηγικό τομέα της ενέργειας, συνεισφέροντας επίσης και στην ευρωπαϊκή ενεργειακή ένωση. Θα μπορούμε εφεξής να ενισχύσουμε τη συνεργασία ανάμεσα στις επιχειρήσεις που διαχειρίζονται συστήματα μεταφοράς και διανομής αερίου και ηλεκτρισμού στις δυο χώρες, κλείνοντας νέες συμφωνίες στρατηγικής βιομηχανικής συνεργασίας, λαμβάνοντας υπ’ όψη και το σχέδιο ιδιωτικοποιήσεων της ελληνικής κυβέρνησης».

Όπως είναι γνωστό, η προηγούμενη κυβέρνηση της Ιταλίας είχε αποδεχτεί το βέτο του “Κινήματος 5 Αστέρων” και είχε δηλώσει ότι δεν ενδιαφέρεται για τον αγωγό EastMed. Τον Μάιο, ο ίδιος ο Κόντε είχε αναφερθεί στο θέμα αυτό σε ομιλία του στο Μπάρι. Ο Ιταλός πρωθυπουργός είχε διευκρινίσει τότε ότι η αντίθεση της κυβέρνησής του δεν αφορούσε τον αγωγό, αλλά το τελευταίο μέρος του, γνωστό ως σχέδιο “Ποσειδών”, που θα έπρεπε να ενώσει την Ελλάδα με τις ακτές της Απουλίας.

«Δεν μπορούμε να κατασκευάσουμε δυο τερματικά στην περιοχή αυτή, ένα για τον “Ποσειδών” κι ένα για τον ΤΑΡ», είχε δηλώσει ο Κόντε, καταλήγοντας ότι «αυτή τη στιγμή η κυβέρνηση δεν έχει κανένα ενδιαφέρον να κατασκευάσει αυτό το τερματικό του αγωγού “Ποσειδών” όπως σχεδιάστηκε αρχικά».

Η λειτουργία του TAP

Η συνομιλία ανάμεσα στους δυο πρωθυπουργούς δεν φαίνεται να επεκτάθηκε έως το σχέδιο του αγωγού EastMed, παρόλο που στους κόλπους της ιταλικής κυβέρνησης το κλίμα μάλλον έχει αλλάξει. Φάνηκε από τον τόνο με τον οποίο ο Κόντε ανήγγειλε το ιταλικό ενδιαφέρον για την κατασκευή στην Ελλάδα ενός εκτενούς υπόγειου χώρου αποθήκευσης φυσικού αερίου.

Την επομένη ημέρα, όταν ο Μητσοτάκης αναχώρησε από την ιταλική πρωτεύουσα, πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη ημερίδα εξ ολοκλήρου αφιερωμένη στο ενεργειακό. Την ημερίδα διοργάνωσε το ιταλικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων ΙΑΙ, δεξαμενή σκέψης χρηματοδοτούμενη από το ιταλικό υπουργείο Εξωτερικών. Συμμετείχαν οι εκπρόσωποι του ιταλικού υπουργείου Εξωτερικών και των μεγαλύτερων ενεργειακών ομίλων της Ιταλίας: ο διευθυντής διεθνών σχέσεων της ΕΝΙ Λάπο Πιστέλι, ο υπεύθυνος για την Ευρώπη της ENEL Σιμόνε Μόρι, ο υπεύθυνος επικοινωνίας της κοινοπραξίας του αγωγού ΤΑΡ Ντάβιντε Σέμπιο και ο ομόλογος του της Terna Λούκα Τόρκια.

Ο Σέμπιο ανήγγειλε ότι στις 25 Νοεμβρίου ο αγωγός ΤΑΡ άρχισε να μεταφέρει αέριο στο κομμάτι του που διασχίζει τον ποταμό Έβρο και φτάνει έως το σταθμό συμπίεσης στους Κήπους, έξω από την Αλεξανδρούπολη. Ξεκίνησε με άλλα λόγια η διαδικασία δοκιμής της ασφάλειας του αγωγού και εξακρίβωσης της πλήρους συμμόρφωσης του με τους διεθνείς επιχειρησιακούς κανόνες ασφαλείας.

Αμείωτο το ενδιαφέρον ENI για Μεσόγειο

Ο εκπρόσωπος της ΕΝΙ υπογράμμισε πως το ενδιαφέρον του ιταλικού ομίλου για την Ανατολική Μεσόγειο παραμένει αμείωτο και άφησε να εννοηθεί ότι κάποιες πρόσφατες δηλώσεις του Διευθύνοντος Συμβούλου του Ομίλου Κλάουντιο Ντε Σκάλτσι παρερμηνεύτηκαν. «Στη Μεσόγειο δεν λείπουν τα ενεργειακά αποθέματα. Η περιοχή όμως είναι πολύπλοκη, ετερογενής και πολλά κομμάτια της ακολουθούν ξεχωριστές τροχιές», ανέφερε ο Πιστέλι, εξηγώντας διπλωματικά ότι κάποιες οικονομικές συμφωνίες έχουν σοβαρά πολιτικά επακόλουθα.

«Θεωρώ ότι η σημερινή πρόκληση για τις ιταλικές επιχειρήσεις είναι να επενδύσουν κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο, στον αγωγό EastΜed, ο οποίος μπορεί να αναδειχτεί ως κεντρικός άξονας για την ανάπτυξη όλης της περιοχής. Δεν νομίζω ότι είναι σωστό να χαρακτηρίζουμε τον Eastmed ένα hub αερίου. Βεβαίως, έχουμε παραγωγή αερίου στην Αίγυπτο, αλλά δεν αρκεί. Ενδέχεται να έχουμε και άλλα ενεργειακά αποθέματα στην περιοχή. Από αυτή την άποψη, είναι πολύ θετικό που φέτος γεννήθηκε το EastΜed forum, του οποίου το πρώτο άμεσο αποτέλεσμα ήταν η βελτίωση των σχέσεων μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ», κατέληξε ο εκπρόσωπος της ΕΝΙ.

Στρατιωτική προστασία για ENI

Στα τελευταία δυο χρόνια, από τότε δηλαδή που οι τουρκικές φρεγάτες εμπόδισαν την εξερεύνηση του οικοπέδου 3 της κυπριακής ΑΟΖ, ο όμιλος ΕΝΙ ποτέ δεν σταμάτησε να πιέζει την ιταλική κυβέρνηση να του προσφέρει στρατιωτική προστασία, αλλά πάντα χωρίς αποτέλεσμα. Τώρα η ηγεσία του ομίλου εξετάζει το θέμα με μεγαλύτερη αισιοδοξία.

Ο νέος υπουργός Εξωτερικών Λουίτζι Ντι Μάιο δεν ασχολείται με τους φακέλους που του υποβάλουν οι συνεργάτες του και ασχολείται μόνο με την διατήρηση της θέσης του ως “πολιτικός ηγέτης” του “Κινήματος 5 Αστέρων”. Την εξωτερική πολιτική την κατευθύνουν οι ανώτεροι διπλωμάτες του υπουργείου, οι οποίοι κατάφεραν να πείσουν την ιταλική κυβέρνηση ότι η παρουσία της ΕΝΙ στην κυπριακή ΑΟΖ έχει στρατηγικό χαρακτήρα για τη χώρα.

Οι τελευταίες αντιστάσεις φαίνονται να προέρχονται από το ιταλικό υπουργείο Άμυνας. Όχι όμως από τον υπουργό Λορέντσο Γκουερίνι, του Δημοκρατικού Κόμματος, αλλά από τους επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων. Όπως συμβαίνει και σε άλλες χώρες του ΝΑΤΟ, οι στρατηγοί δυσκολεύονται πολύ να απαλλαγούν από την πεποίθηση τους ότι η Τουρκία αποτελεί “στρατηγικό σύμμαχο της Δύσης”. Διστάζουν και κωλυσιεργούν, παρόλο που οι πάντες στην Ιταλία είναι βέβαιοι ότι δεν υπάρχει καμία πιθανότητα θερμού επεισοδίου και πρόκειται απλώς να “δείξουν την ιταλική σημαία”. Ενδεχομένως δίπλα σε γαλλικές φρεγάτες.