Η επιχείρηση Κουρσκ, ο Ζελένσκι και το ποδήλατο…

Το ερώτημα δεν είναι μόνο δικό μου. Το έχει θέσει για την επιχείρηση Κουρσκ η συντριπτική πλειονότητα των δυτικών στρατιωτικών αναλυτών, ακόμα και οι πιο φανατικοί αντιρώσοι. Οι εξελίξεις στο μέτωπο του Κουρσκ είναι σχεδόν προδιαγεγραμμένες στο στρατιωτικό επίπεδο. Ήταν προφανές πως αργά ή γρήγορα οι Ρώσοι, εκμεταλλευόμενοι την ποσοτική ανωτερότητά τους σε έμψυχο υλικό, θα σταθεροποιήσουν το εκεί μέτωπο και στη συνέχεια θα επιδοθούν σε αντεπιθέσεις. Το πλεονέκτημά τους είναι ότι έχουν εξασφαλισμένο ανεφοδιασμό σε όλα τα επίπεδα, σε αντίθεση με τους Ουκρανούς που έχουν δυσκολίες.

Τις πρώτες ημέρες της επιχείρησης Κουρσκ οι δυνάμεις του Κιέβου επιδόθηκαν σ’ έναν πόλεμο ελιγμών με αποτέλεσμα να θέσουν γρήγορα υπό τον έλεγχό τους ανοχύρωτες κυρίως ρωσικές εκτάσεις. Αυτός ο έλεγχος, όμως, δεν είναι σταθερός, όπως συμβαίνει με τα ρωσικά εδαφικά κέρδη στο μέτωπο του Ντονμπάς. Στην πραγματικότητα στο μέτωπο του Κουρσκ δεν υπάρχει καθαρή γραμμή αντιπαράθεσης. Οι εχθρικές δυνάμεις σε αρκετά σημεία σχεδόν αναμιγνύονται.

Είναι προφανές, πως οι ουκρανικές δυνάμεις, αν και διατηρούν κάποια κινητικότητα, δυσκολεύονται πλέον να προελάσουν και να καταλάβουν κρίσιμους στόχους, όπως ο πυρηνικός σταθμός στην περιοχή, ή τουλάχιστον η πόλη Λγκοβ. Η καταστροφή γεφυρών για να παρεμποδίσουν αφενός την προσέγγιση ρωσικών ενισχύσεων, αφετέρου την εκκένωση αμάχων δυσκολεύει τα ρωσικά σχέδια, αλλά το νόμισμα έχει και την άλλη όψη. Εξωθεί τους Ρώσους να καταστρέψουν γέφυρες, από τις οποίες ανεφοδιάζονται όχι μόνο οι ουκρανικές δυνάμεις στην περιοχή Κουρσκ, αλλά σε ολόκληρο το ανατολικό μέτωπο.

Το Κίεβο δηλώνει πως δεν έχει πρόθεση να διατηρήσει την κατοχή ρωσικών εδαφών, αλλά δεν έχει μέχρι τώρα αποσαφηνίσει τον λόγο, για τον οποίο πραγματοποίησε την επιχείρηση Κουρσκ. Ακόμα κι αν οι ουκρανικές δυνάμεις αποσυρθούν συντεταγμένα από τη ρωσική επικράτεια, το ερώτημα που πρέπει να απαντήσει ο Ζελένσκι είναι γιατί υπέβαλε τις καλύτερα εκπαιδευμένες και εξοπλισμένες ουκρανικές ταξιαρχίες σε επώδυνες απώλειες σε στρατιώτες και τεθωρακισμένα; Σε τι αποσκοπούσε και τι κέρδισε;

Ψυχολογική επιχείρηση με στρατιωτικά μέσα

Έχει προβληθεί ως λόγος η προσδοκία ότι με την επιχείρηση Κουρσκ οι Ρώσοι θα υποχρεώνονταν να μεταφέρουν δυνάμεις από το Ντονμπάς, ανακουφίζοντας τις αδυνατισμένες εκεί ουκρανικές δυνάμεις που χάνουν συνεχώς έδαφος. Μα αν κίνητρο ήταν η κατάσταση στο Ντονμπάς δεν θα ήταν πιο λογικό κι αποτελεσματικό να στείλει τις ταξιαρχίες που εισέβαλαν στη ρωσική επικράτεια να ενισχύσουν την εκεί ουκρανική άμυνα, έχοντας μάλιστα το πλεονέκτημα ότι θα αμύνονταν σε οχυρωμένες θέσεις;

Ο κορυφαίος σύμβουλος του Ζελένσκι Ποντόλιακ δήλωσε ότι σκοπός της εισβολής ήταν να ενσπείρει το φόβο στη ρωσική κοινωνία και να αποσταθεροποιήσει το καθεστώς Πούτιν. Αναμφίβολα, η επιχείρηση Κουρσκ προκάλεσε ισχυρές εντυπώσεις και στην Ουκρανία και στη Δύση και στη Ρωσία. Αναμφίβολα ενίσχυσε το ηθικό των Ουκρανών και έδωσε την ευκαιρία στους υποστηρικτές του Κιέβου στη Δύση να αναθαρρήσουν και να ζητήσουν την παροχή πρόσθετης βοήθειας, με το επιχείρημα ότι η Ουκρανία μπορεί να νικήσει τη Ρωσία. Αναμφίβολα προκάλεσε ένα σοκ στους Ρώσους και έφερε σε πολιτικά δύσκολη θέση τον Πούτιν. Από το σημείο αυτό, όμως, μέχρι την αποσταθεροποίηση του ρωσικού καθεστώτος υπάρχει τεράστια απόσταση.

Οι ανωτέρω τρεις λόγοι ενυπήρχαν στον σχεδιασμό του Κιέβου και συνιστούν μία ψυχολογική επιχείρηση, η οποία διεξήχθη με στρατιωτικά μέσα. Δεν ήταν, ωστόσο, από μόνοι τους ικανοί να δικαιολογήσουν την εισβολή στη Ρωσία, που μπορεί να προκάλεσε θετικές εντυπώσεις, αλλά έχει ήδη κοστίσει πολλές απώλειες. Επιπλέον, όλα δείχνουν πως θα έχει αρνητική κατάληξη, χωρίς να αφήσει κάποιο απτό στρατιωτικό όφελος για την Ουκρανία.

Η επιχείρηση Κουρσκ είχε πολιτικό σκοπό

Η μόνη –κατά την εκτίμησή μου– λογική εξήγηση είναι ότι ο Ζελένσκι έδωσε εντολή για την επιχείρηση Κουρσκ, με σκοπό να τορπιλίσει τη διεξαγωγή ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων με τη Μόσχα και προφανώς είχε πίσω του το “κόμμα του πολέμου” στη Δύση, το οποίο επιδιώκει όχι μόνο τη συνέχιση του πολέμου, αλλά και την κλιμάκωσή του με την άμεση εμπλοκή του ΝΑΤΟ. Αυτός ο αντικειμενικός σκοπός συνιστά την πολιτική (παραλλήλως με την ψυχολογική) σκοπιμότητα, που υπηρετεί η επιχείρηση Κουρσκ.

Είναι κοινός μυστικό ότι η συντριβή της περιβόητης ουκρανικής αντεπίθεσης στην περιοχή της Ζαπορίζια πριν ένα χρόνο και οι θετικές για τη Ρωσία εξελίξεις στο μέτωπο του Ντονμπάς εδραίωσαν και στη Δύση την εντύπωση ότι η ήττα του Κιέβου είναι αναπόφευκτη. Στο πλαίσιο αυτό, πολλαπλασιάστηκαν οι δυτικές φωνές που πίεζαν τον Ζελένσκι να πάει σε ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τη Μόσχα. Σ’ αυτό συνέβαλε και η προ καιρού διάσκεψη στην Ελβετία, η οποία είχε σκοπό να δημιουργήσει κλίμα διεθνούς απομόνωσης της Ρωσίας, αλλά απέτυχε σ’ αυτόν τον στόχο της.

Υπό την πίεση αφενός δυτικών παραγόντων, αφετέρου του ορατού δια γυμνού οφθαλμού κινδύνου κατάρρευσης των ουκρανικών αμυντικών γραμμών στο Ντονμπάς, ο Ζελένσκι έκανε μία μερική στροφή. Υπενθυμίζω ότι είχε με νόμο απαγορεύσει οποιαδήποτε διαπραγμάτευση με τη Μόσχα, ενώ το “ειρηνευτικό” σχέδιό του προέβλεπε όχι μόνο επιστροφή όλων των κατεχομένων εδαφών (και της Κριμαίας), αλλά και την ποινική δίωξη του Πούτιν! Το προηγούμενο διάστημα δήλωσε ότι σε επόμενη διάσκεψη για την ειρήνευση πρέπει να κληθεί και η Ρωσία, ενώ άφησε εμμέσως ανοικτό ακόμα και το ενδεχόμενο να αποδεχθεί κάποιες εδαφικές απώλειες. Τέλος, είχε στείλει τον υπουργό Εξωτερικών Κουλέμπα στο Πεκίνο, με σκοπό να διερευνήσει τη δυνατότητα διεξαγωγής διαπραγματεύσεων.

Στο σημείο αυτό αξίζει να υπογραμμιστεί ότι παρά την αρνητική τροπή που έχουν λάβει οι εξελίξεις στα πολεμικά μέτωπα, στο εσωτερικό της Ουκρανίας υπάρχει ένας σκληρός πυρήνας που επιμένει σε πόλεμο μέχρις εσχάτων. Πρόκειται για εθνικιστές και κυρίως για τις νεοναζιστικές ένοπλες ομάδες που πολεμούν ενσωματωμένες στον ουκρανικό στρατό (Αζόφ κλπ). Αυτή η οργανωμένη και δυναμική μειονότητα ασκεί ασφυκτική πίεση στον Ζελένσκι να μην πάει σε διαπραγματεύσεις, απειλώντας τον εμμέσως πλην σαφώς στην περίπτωση που πάρει αυτόν τον δρόμο. Την ίδια ασφυκτική πίεση δέχεται και από τους ακραίους παράγοντες του “κόμματος του πολέμου” στη Δύση, οι οποίοι θεωρούν –χωρίς να το λένε έτσι– πως ο πόλεμος πρέπει να συνεχιστεί μέχρι τον τελευταίο Ουκρανό, επειδή αποδυναμώνει τη Ρωσία. Για όλους αυτούς η επιχείρηση Κουρσκ ήταν μάνα εξ ουρανού.

Ο Ζελένσκι και το ποδήλατο…

Και σαν να μην έφταναν όλα τα παραπάνω, ο Ζελένσκι αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να πεταχτεί στα “άχρηστα της Ιστορίας”, δεδομένου ότι η προεδρική θητεία του έχει λήξει και η νομιμότητά του αμφισβητείται. Είναι κοινό μυστικό –αποτυπώνεται και σε ορισμένα δημοσιεύματα– ότι στην Ουάσινγκτον και στη δυτική Ευρώπη συζητούν το ενδεχόμενο αντικατάστασής του. Ακούγεται το όνομα του πρώην αρχιστράτηγου και σημερινού πρεσβευτή στο Λονδίνο Ζαλούσνι, ενώ στην εφεδρεία έχει κρατηθεί και ο άλλοτε προεδρικός πρωτοσύμβουλος Αρεστόβιτς, ο οποίος έχει καταφύγει στη Δύση.

Αντιμέτωπος με τέτοιου είδους αμφισβήτηση, ο Ζελένσκι κινδυνεύει να μετατραπεί σε αποδιοπομπαίο τράγο, με την έννοια ότι θα του φορτώσουν την γιγαντιαίων διαστάσεων καταστροφή που έχει υποστεί η Ουκρανία. Όσο διαρκεί ο πόλεμος, η ουκρανική κοινωνία μπορεί να έχει κουραστεί, μπορεί να κάνει δεύτερες σκέψεις, αλλά παρόλα αυτά η πλειονότητά της –έστω και συρρικνωμένη σε σύγκριση με παλαιότερα– παραμένει συσπειρωμένη πίσω από τον Πρόεδρο. Είναι κάπως σαν το ποδήλατο. Ισορροπεί μόνο όσο κινείται.

Σ’ αυτό το πολιτικό και στρατιωτικό πλαίσιο, η επιχείρηση Κουρσκ φάνταζε σαν προσωπική πολιτική διέξοδος για τον Ζελένσκι με παράλληλες θετικές επιπτώσεις στο ηθικό-ψυχολογικό επίπεδο. Η αρχικά επιτυχής διεξαγωγή της προκάλεσε ενθουσιασμό στην Ουκρανία, αλλά και στους ακραία αντιρώσους στη Δύση. Μόνο που στον πόλεμο όλα αυτά αποκτούν πραγματική αξία μόνο εάν επιφέρουν μόνιμα αποτελέσματα και δεν λειτουργούν σαν πυροτέχνημα. Με άλλα λόγια, οι εξελίξεις στο μέτωπο του Ντονμπάς και βεβαίως η κατάληξη της επιχείρησης Κουρσκ θα είναι το κριτήριο αξιολόγησής της.

Το μόνο δεδομένο κέρδος του Ζελένσκι είναι ότι με την επιχείρηση Κουρσκ τορπίλισε την όποια προοπτική διεξαγωγής ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων. Τις έχει ήδη αποκλείσει ο Πούτιν. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο πόλεμος προσλαμβάνει νέες διαστάσεις και στο πολιτικό και στο στρατιωτικό επίπεδο. Είναι νωρίς ακόμα να πούμε εάν θα μετατραπεί σε πόλεμο μέχρι τελικής πτώσεως, αλλά μάλλον προς τα εκεί πάει. Όσο, όμως, το ποδήλατο κινείται τόσο ο αναβάτης του Ζελένσκι θα παραμένει σε ισορροπία, δηλαδή στον προεδρικό θώκο. Τουλάχιστον μέχρι να αναλάβει ο Τραμπ, εάν βεβαίως κερδίσει τις εκλογές το Νοέμβριο…