Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και οι ασκήσεις επιρροής Δύσης-Ρωσίας

Στη Νέα Υόρκη διεξάγεται η 77η ετήσια Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι βεβαίως το κορυφαίο θέμα και δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς. Όλες οι χώρες του κόσμου έχουν νοιώσει τις παράπλευρες συνέπειες της σύγκρουσης, από τις μικρές και πιο φτωχές μέχρι τις υπερδυνάμεις και οι προβλέψεις για τον χειμώνα που έρχεται στο βόρειο ημισφαίριο, είναι αποκαρδιωτικές.

Αποκαρδιωτική είναι όμως και η αίσθηση ότι 77 χρόνια από την ίδρυση του ΟΗΕ, με βασικό σκοπό την επίλυση των διακρατικών διαφορών ή και ευρύτερων διεθνών προβλημάτων, ώστε να μην επαναληφθεί η φρίκη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, έχουμε σε πλήρη εξέλιξη έναν νέο μεγάλο πόλεμο με άγνωστη συνέχεια, χωρίς να αποκλείεται κλιμάκωση και επέκταση. Είναι μεγάλος, διότι προκλήθηκε από την Ρωσία, μία από τις υπερδυνάμεις και δεν αποκλείεται περαιτέρω κλιμάκωση ή και επέκταση, διότι η ηγεσία της υπερδύναμης αρνείται και να σκεφτεί ότι μπορεί να χάσει και από την πλευρά της η Δύση δεν μπορεί να δεχθεί ότι η Ουκρανία θα παραδοθεί και θα πυροδοτηθεί ντόμινο παρόμοιων επιθέσεων και ειδικών επιχειρήσεων σε κάθε γωνιά του κόσμου.

Οι εθνικοί ανταγωνισμοί, δεν έπαψαν ποτέ να υπάρχουν, ούτε μέσα σε ενώσεις κρατών, ούτε ακόμα και στις πιο καλές… οικογένειες. Φυσικό ή αφύσικο δεν είναι του παρόντος. Το ζήτημα είναι αν δικαιολογείται μία επίθεση και αν υπάρχει άλλος τρόπος αποδοκιμασίας, καταδίκης και τιμωρίας ενός επιθετικού πολέμου, εκτός της αναλογικής αντίδρασης όσων εναντιώνονται στον επιτιθέμενο.

Η ειδική επιχείρηση της Ρωσίας που είχε ως δηλωμένο στόχο την απελευθέρωση του Ντονμπάς, αλλά και μία σειρά άλλων “απελευθερώσεων” της Ουκρανίας (από ναζί, από την πρόσβαση στη θάλασσα και μύρια όσα άλλα κουσούρια) τείνει να γίνει θανάσιμη παγίδα για τις ρωσικές δυνάμεις και τούτο προκύπτει τις τελευταίες ημέρες από την υποχώρησή τους στο Χάρκοβο (που δεν ανήκει στο Ντονμπάς) και τα προβλήματα που έχουν στη Χερσόνα (ούτε και αυτή είναι Ντονμπάς). Τί θα κάνει η Μόσχα; Θα καταγγέλλει την Δύση ότι εξοπλίζοντας την Ουκρανία οδηγεί σε παράταση του πολέμου και επιφέρει μεγαλύτερη καταστροφή της χώρας;

Δηλαδή τί θα έπρεπε να κάνει, να στέλνει όπλα στη Μόσχα και να εύχεται την γρήγορη νίκη των ρωσικών δυνάμεων; Πόση παράνοια υποκρύπτει αυτή η προσέγγιση και πόσο κυνισμό η θέση που εξέφρασε προχθές στη Σαμαρκάνδη ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν ότι δεν πρόκειται να απειληθεί η Ρωσία. Τι πάει να πει δεν θα απειληθεί η Ρωσία; Σε πόλεμο είναι με την Ουκρανία, εάν μπορεί η Ουκρανία δικαιολογείται να κάνει και αυτή μία ειδική επιχείρηση. Τί είδους επιχείρηση είναι αυτή στο μυαλό του Πούτιν που οι ρωσικές δυνάμεις μόνον θα χτυπούν και οι ουκρανικές μόνον θα δέχονται τα χτυπήματα;

Η μάχη στη Γενική Συνέλευση

H Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, όσο και αν είναι ημιτελής ο Οργανισμός στη δομή του και αναποτελεσματικός στην αντιμετώπιση κρίσεων (αλήθεια πως θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία;) αποτελεί το μόνο θεσμικό βήμα για την Διεθνή Κοινότητα να συζητήσει την πορεία των πραγμάτων και να ανταλλάξει απόψεις. Είναι προτιμότερος ένας αναποτελεσματικός Οργανισμός από κανέναν Οργανισμό και κατ’ επέκταση την αναγωγή της αυθαιρεσίας σε κανόνα.

Ο κόσμος δεν αλλάζει μόνον με τα όπλα. Αλλάζει και με τα λόγια, την σκέψη και την αίσθηση δικαίου. Και στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ, όσο και αν φαίνεται τετριμμένο, κρίνονται στάσεις και αντιλήψεις χωρών και διαμορφώνονται τάσεις. Η Ρωσία περιφρόνησε τον Οργανισμό με τον ακήρυχτο πόλεμο στην Ουκρανία, παρότι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας, τον περιφρόνησε στην πορεία και στη Γενική Συνέλευση χλευάζοντας τα ψηφίσματα της πλειοψηφίας των χωρών-μελών και συνεχίζει να τον περιφρονεί στρεφόμενη αποκλειστικά προς τις χώρες-παραβάτες της διεθνούς νομιμότητας και του χάρτη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η πρόκληση για τη Γενική Συνέλευση και η ευκαιρία των Ηνωμένων Εθνών είναι να βρει νέους αποτελεσματικότερους τρόπους συνεργασίας για την καταδίκη των πολεμικών επιθέσεων και την αποτροπή νέων κρίσεων. Αυτό θα ήταν ευχής έργον. Όμως, η Γενική Συνέλευση ήδη πυροδοτεί νέα ένταση μεταξύ Δύσης-Ρωσίας, σε σειρά διαδικαστικών θεμάτων, που αν και διαδικαστικά έχουν τεράστια πολιτική σημασία. «Η Δύση χρησιμοποιεί τον ΟΗΕ για να προωθήσει αντιπαραγωγικές αποφάσεις», δήλωσε η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα, σχολιάζοντας την έκδοση βίζας την τελευταία στιγμή από τις ΗΠΑ για την ρωσική διπλωματική αντιπροσωπεία που θα πάει στον ΟΗΕ, υπό τον Σεργκέι Λαβρόφ.

Σύγκρουση για τις διαδικασίες

Η Μόσχα καταγγέλλει επίσης ότι η Ουάσιγκτον μεθοδεύει αλλαγές στη διαδικασία λήψης αποφάσεων (όχι κατάργηση του veto στο Συμβούλιο Ασφαλείας, διότι δεν μπορεί να γίνει) με την ενίσχυση του ελεγκτικού ρόλου της Γενικής Συνέλευσης. Με απλά λόγια σε κάθε veto θα καλείται η χώρα-μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας που το υπέβαλε να εξηγήσει τους λόγους. Η διαδικασία αυτή δοκιμάστηκε κατά κάποιο τρόπο στη Γενική Συνέλευση του Απριλίου, με κείμενο καταδίκης της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και συγκέντρωσε συντριπτική πλειοψηφία. Η Ρωσία διαφωνεί με τη νέα διαδικασία που προωθείται, όμως εάν δεν έχει ισχυρή υποστήριξη στη Γενική Συνέλευση δεν θα καταφέρει να την αποτρέψει. Η Συνέλευση θα αρχίσει με μαγνητοσκοπημένο μήνυμα Ζελένκσι, κάτι που επίσης προκαλεί την ένσταση της Μόσχας καθώς η διαδικασία προβλέπει ομιλίες μόνον από τους παρισταμένους αρχηγούς.

Μπορεί η ενίσχυση του ρόλου της Γενικής Συνέλευσης (χωρίς να οδηγεί στην μετατροπή του συμβουλευτικού χαρακτήρα σε αποφασιστικό) να λειτουργήσει καταλυτικά στην αναβάθμιση του ΟΗΕ; Δεν αποκλείεται, όπως δεν αποκλείεται να διαμορφωθούν ισχυρές αντισυσπειρώσεις από τις χώρες που δεν θέλουν διεθνή έλεγχο ούτε στα θεμελιώδη θέματα του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, δηλαδή την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου και τον σεβασμό των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Τι θα κάνει η Ρωσία, που δεν εκπροσωπείται στο ανώτατο επίπεδο από τον πρόεδρο Πούτιν; Θα επιλέξει να εκφραστεί μέσω άλλων ηγετών; Ποιων όμως; Ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ όπως φάνηκε στη συνάντηση της Σαμαρκάνδης δεν είναι τόσο ζεστός. Οι άλλοι της Σαμαρκάνδης δεν έχουν εκτόπισμα και διεθνές κύρος. Ο Αλίγιεφ θα απαντήσει στο μήνυμα του Ζελένσκι ή μήπως ο Ερντογάν; Η ρητορική του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, πάντως, περί πρόκλησης χάους στον ΟΗΕ από την πλευρά των ΗΠΑ, παραπέμπει σε νέο επεισόδιο στην σύγκρουση Δύσης-Ρωσίας και απομάκρυνση της προοπτικής εκεχειρίας στην Ουκρανία.

Καμία ένδειξη απεμπλοκής

Θα περίμενε κανείς επτά μήνες μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η Ρωσία να κάνει κίνηση για την διπλωματική διευθέτηση, αντιθέτως όμως δείχνει να αντλεί ικανοποίηση από την αγωνία της Ευρώπης για τον χειμώνα, τις αντιδράσεις που εκδηλώνονται στην ΕΕ (τη μία με γκρίνια και την άλλη με ψήφο αυταρχικών-νεοφασιστικών πολιτικών) και σέρνει την κατάσταση σε χειρότερες ατραπούς. Ούτως ή άλλως και έτσι όπως είναι σήμερα τα πράγματα, όσο παρατείνεται η σύγκρουση, τόσο δυσκολότερη γίνεται η απεμπλοκή και μελλοντικά η διευθέτηση των πολεμικών επιπτώσεων.

Ο κόσμος μας έχει αλλάξει και έχει αλλάξει δραματικά σε χρόνο dt χωρίς να το περιμένει. Οι άνθρωποι, οι κοινωνίες, οι χώρες όλες, βρέθηκαν τα τελευταία χρόνια σε οικονομικές, υγειονομικές, κοινωνικές κρίσεις, που όσο αναπάντεχες κι αν ήταν για τον απλό άνθρωπο, στο βάθος υπήρχε η ελπίδα εξόδου. Ο πόλεμος της Ρωσίας, όμως, η μόνη ελπίδα που δίνει για την ώρα είναι να περιοριστεί στην Ουκρανία. Και αυτό όμως είναι μία άσκηση ισορροπιών ισχύος και όχι κάτι που εναπόκειται στην διάθεση της Μόσχας. Καλώς ή κακώς έτσι ήταν και έτσι θα είναι ο κόσμος στο ορατό μέλλον και μάλιστα σε μία φάση χωρίς καμία Pax, ρωσική, αμερικανική ή άλλη.