Η Ιταλία γυρίζει σελίδα…

Η Ιταλία ζει την πιο δραματική πολιτική κρίση της νεώτερης ιστορίας της. Ο πρόεδρος Δημοκρατίας δεν αποδέχτηκε την πρόταση της Λέγκας και του Κινήματος των 5 Αστέρων να οριστεί υπουργός Οικονομικών ο οικονομολόγος Πάολο Σαβόνα. Κατά τον Σέρτζιο Ματαρέλα οι χειρισμοί του Σαβόνα, ενός γνωστού επικριτή του ευρώ, θα έφερναν την Ιταλία στο χείλος της χρεοκοπίας.

Ο αρχηγός της Λέγκας Ματέο Σαλβίνι μίλησε ευθέως για “πραξικόπημα”, υποκινούμενο από το Βερολίνο. Ο επικεφαλής του Κινήματος 5 Αστέρων κατηγόρησε τον γηραιό πολιτικό για “εσχάτη προδοσία”. Στον αντίποδα ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν επαίνεσε δημοσίως την στάση του Ματαρέλα, ενώ ανάλογες δηλώσεις έκαναν στελέχη της γερμανικής κυβέρνησης. Κατά την δική τους οπτική γωνία, ο Ιταλός πρόεδρος έσωσε την τιμή της Ευρώπης από τις ορδές των λαϊκιστών!

Το αφήγημα αυτό συμμερίζονται πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, όμως δεν έχει υποστηρικτές στην Ιταλία. Καταρχήν τα Πέντε Αστέρια μαζί με την Λέγκα κατέκτησαν το 50% των ψήφων στις πρόσφατες ιταλικές εκλογές. Αν μάλιστα υπολογίσουμε και το μονοψήφιο ποσοστό του ακροδεξιού κόμματος “Αδέλφια της Ιταλίας”, βλέπουμε πως η συντριπτική πλειοψηφία των Ιταλών ψηφοφόρων ψήφισαν “λαϊκίστικα” κόμματα.

Το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα του Ματέο Ρέντσι κατέκτησε το 19%, ενώ το κεντροδεξιό Φόρτσα Ιτάλια του Σίλβιο Μπερλουσκόνι μόλις το 13%. Εάν ο Ιταλός πρόεδρος οραματίζεται μία πανστρατιά υπέρ του “ευρωπαϊκού ιδεώδους”, δεν θα βρει πρόθυμους συμπαραστάτες στο εσωτερικό της χώρας του. Πόσο μάλλον όταν ο νέου τύπου ευρωσκεπτικισμός ευδοκιμεί ακόμα και στο εσωτερικό των θεωρούμενων “ευρωπαϊκών κομμάτων”.

Νέα μεταπολίτευση στην Ιταλία

Επί της θητείας του Ματέο Ρέντσι κατέβηκαν οι σημαίες της ΕΕ από όλα τα δημόσια κτίρια της Ιταλίας. Ο κεντροαριστερός πρωθυπουργός εξαπέλυε συχνά ρητορικές επιθέσεις έναντι της ΕΕ για ψηφοφηρικούς λόγους, χωρίς όμως επιτυχία. Στις τελευταίες εκλογές η ιταλική κεντροαριστερά σημείωσε ένα από τα χειρότερα αποτελέσματα στην ιστορία της. Πρέπει να σημειώσουμε πως οι ιδεολογικές καταβολές του Δημοκρατικού Κόμματος βρίσκονται στο ιδεολογικό ρεύμα του ευρωκομμουνισμού, όχι στην παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία.

Τα τελευταία χρόνια σφοδρές επικρίσεις κατά της ΕΕ, ειδικότερα έναντι της Γερμανίας, ασκούσε και ο πρώην πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Ο Μπερλουσκόνι κατηγορεί ευθέως την Γερμανία, ότι βρισκόταν πίσω από την ανατροπή του το 2011. Ο 85χρονος επιχειρηματίας δεν κατάφερε να κάνει την μεγάλη επιστροφή στις τελευταίες εκλογές, όπως προσδοκούσε. Είναι ο στενός του σύμμαχος, ο επικεφαλής της Λέγκας Ματέο Σαλβίνι, που εξελίσσεται στον νέο χαρισματικό ηγέτη της Δεξιάς στην Ιταλία.

Ο Μπερλουσκόνι ίδρυσε το Φόρτσα Ιτάλια στις αρχές της δεκαετίας του ’90, ως προσωποπαγές κόμμα διαμαρτυρίας. Εκμεταλεύτηκε την οργή των Ιταλών από τα απανωτά σκάνδαλα που έπληξαν τα παραδοσιακά κόμματα της χώρας. Επομένως ούτε ο Μπερλουσκόνι μπορεί να χαρακτηριστεί ως κληρονόμος της ιταλικής χριστιανοδημοκρατίας, η οποία κυβέρνησε για δεκαετίες την μεταπολεμική Ιταλία.

Σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 δεν οδήγησε στην συντριβή τους σοσιαλδημοκράτες ή την συντηρητική Δεξιά στην Ιταλία. Είχαν ήδη τεθεί στο περιθώριο της πολιτικής ζωής της χώρας, λόγω των σκανδάλων των προηγούμενων ετών. Οδήγησε στο τέλος του “μπερλουσκονισμού” και στην οριστική παρακμή των ιδεολογικών επιγόνων του άλλοτε πανίσχυρου ιταλικού ευρωκομμουνιστικού κόμματος.

Το κενό καλύφθηκε από το Κίνημα 5 Αστέρων και την ακροδεξιά Λέγκα. Παρά τις διαφορές τους κατάφεραν να σχηματίσουν κυβέρνηση συνεργασίας, η οποία αμφισβητεί την λιτότητα που επιβάλει το Σύμφωνο Σταθερότητας της ΕΕ. Η ιδανική κυβέρνηση στην Ιταλία για την ΕΕ θα ήταν μία κυβέρνηση τεχνοκρατών αποτελούμενη από την οικονομική ελίτ της χώρας. Στο πρόσφατο παρελθόν είχε προσπαθήσει να την επιβάλλει.

Διορισμένοι τραπεζίτες

“Στο ευρωπαϊκό κράτος του μέλλοντος, οι πραγματικές αποφάσεις θα λαμβάνονται από την Μέρκελ και μία κάστα τραπεζικών και αξιωματούχων της ΕΕ.“. Το συγκεκριμένο απόσπασμα θα μπορούσε να προέρχεται από ανακοίνωση των Πέντε Αστέρων, ή του Ματέο Σαλβίνι για την πρόσφατη πολιτική κρίση της Ιταλίας.

Στην πραγματικότητα είναι ένα δημοσίευμα των New York Times, το οποίο αναφέρεται στην ανατροπή του Σίλβιο Μπερλουσκόνι το 2011. Ενός “διεφθαρμένου αλλά δημοκρατικά εκλεγμένου πρωθυπουργού“, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το δημοσίευμα. Ο τραπεζίτης Μάριο Μόντι έγινε ξαφνικά ο αγαπημένος των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Αν και δεν ήταν εκλεγμένος, σχημάτισε κυβέρνηση τεχνοκρατών μετά την απομάκρυνση του Μπερλουσκόνι.

Διορίστηκε πρωθυπουργός από τότε πρόεδρο της δημοκρατίας Τζόρτζιο Ναπολιτάνο και πήρε ψήφο εμπιστοσύνης από το ιταλικό Κοινοβούλιο. Για τους ευρωκράτες ήταν μία νέα αρχή για την Ιταλία και μακροπρόθεσμα για την υπόλοιπη Ευρώπη. Να σημειώσουμε πως ταυτόχρονα είχαμε τον σχηματισμό της κυβέρνησης Παπαδήμου στην Ελλάδα. Ο Λουκάς Παπαδήμος επίσης προερχόταν από τον τραπεζικό κλάδο, όπως ο Ιταλός ομόλογος του.

Ο Μάριο Μόντι συμμετείχε στις εκλογές του 2013 χωρίς να σημειώσει ιδιαίτερη επιτυχία, προς μεγάλη απογοήτευση των Ευρωπαίων. Ένα σημαντικό τμήμα των Ιταλών ψηφοφόρων απέρριψε συλλήβδην το πολιτικό σύστημα, όπως έδειξε η επιτυχία του πρωτοεμφανιζόμενου Κινήματος 5 Αστέρων, υπό τον Πέπε Γκρίλο. Τελικά αποδείχτηκε πως η ΕΕ δεν είχε διαβάσει σωστά τις εξελίξεις στην Ιταλία.

Αποστασία, χωρίς αποστάτες

Η πρωτοβουλία του Ματαρέλα να δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Κάρλο Κοταρέλι, μπορεί να μην προχώρησε, αλλά έδειξε προθέσεις. Ο Κοταρέλι υπήρξε στέλεχος του ΔΝΤ και σε αντίθεση με τον Μόντι είναι εντελώς αντιπαθής στους Ιταλούς. Το ψευδώνυμο του είναι “ψαλιδοχέρης”, λόγω της εμμονής του στα μέτρα λιτότητας. Οι κοινοβουλευτικοί συσχετισμοί δεν επαρκούν για να επιβίωνε μία τέτοια κυβέρνηση. Ακόμα και ο Μπερλουσκόνι δήλωσε πως δεν θα έδινε ψήφο εμπιστοσύνης.

Τελικώς, οι δύο νικητές των εκλογών, οι Πέντε Αστέρες και η Λέγκα, συμφώνησαν να σχηματίσουν τώρα κυβέρνηση και να μην προκαλέσουν νέες εκλογές, όπως είχε φανεί αρχικά. Οι δημοσκοπήσεις, πάντως, δείχνουν ότι η πόλωση που επικράτησε ευνοεί και το Κίνημα 5 Αστέρων και πολύ περισσότερο τη Λέγκα, η οποία από 17% προσεγγίζει το 30%. Όπως αποδεικνύεται ο καταλύτης για να συμβεί αυτό ήταν ο χειρισμός του προέδρου Ματαρέλα.