Η Ιταλία εγκαταλείπει την κυβέρνηση Σαράζ

Ακόμη και οι Ιταλοί έχουν πλέον αγανακτήσει με τον Φαγέντ Αλ Σαράζ. Η υπογραφή των μνημονίων με τον Ερντογάν (για οριοθέτηση της ΑΟΖ και για στρατιωτική συνεργασία που άνοιξε τον δρόμο για αποστολή τουρκικού στρατού στη Λιβύη) αιφνιδίασε την ιταλική διπλωματία, που δεν είχε ενημερωθεί. Οι Ιταλοί θεωρούν ότι η διπλή συμφωνία με τους Τούρκους πλήττει και δικά τους συμφέροντα στην περιοχή. Ενέταξαν την κίνηση του Λίβυου πρωθυπουργού στον μακρύ κατάλογο των κουτοπόνηρων πρωτοβουλιών, που αναλαμβάνει κατά καιρούς, προκειμένου να παρατείνει την παραμονή του στην εξουσία.

Όταν ο Ερντογάν ανήγγειλε την υπογραφή της διπλής συμφωνίας, διεξαγόταν στη Ρώμη η τριήμερη διάσκεψη Mediterranean Dialogues που διοργανώνουν κάθε χρόνο το Ινστιτούτο Μελετών Διεθνούς Πολιτικής ISPI και το ιταλικό υπουργείο Εξωτερικών. Ανάμεσα στους ομιλητές ήταν και ο υπουργός της Λιβύης Μοχαμάντ Συάλα και ο Τούρκος ομόλογος του Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Οι δύο ανωτέρω είχαν σπεύσει να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία και να εκθέσουν τις θέσεις τους στους Ιταλούς δημοσιογράφους. Ακόμη πιο προκλητικός ο Λίβυος ομόλογος του. Η La Repubblica έθεσε της εξής ερώτηση στον Λίβυο υπουργό Εξωτερικών: «Μόλις υπογράψατε με την Τουρκία συμφωνία για την υφαλοκρηπίδα στα ανοιχτά της Κυρηναϊκής, η οποία αποκλείει την Ελλάδα και την Κύπρο. Γιατί δεν ενημερώσατε αυτές τις δύο χώρες;»

ο Μοχαμάντ Συάλα είχε απαντήσει ως εξής: «Επί τρία χρόνια προσπαθήσαμε να συναντηθούμε τέσσερις φορές με την Ελλάδα, αλλά δεν θέλησαν να διαπραγματευτούν. Η Λιβύη αποκλείστηκε από την ομάδα χωρών που συνεργάζονται στο Φόρουμ για το αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο. Το πρωτόκολλο συνεννόησης με την Τουρκία είναι κανονικό και προστατεύει τα συμφέροντα μας. Αφορά μια λωρίδα 100 χιλιομέτρων μεταξύ της ακτής της Λιβύης και της Τουρκίας. Προστατεύουμε τη χώρα μας και τα συμφέροντα μας και η Τουρκία μας προστατεύει».

Την προηγούμενη ημέρα ο ιταλικός Τύπος είχε συνοδεύσει την αναγγελία της υπογραφής με σχόλια έντονα επικριτικά για την ιταλική διπλωματία. Χαρακτηριστικός ο τίτλος της φιλοκυβερνητικής La Repubblica: «Ο Ερντογάν έβαλε χέρι στη μισή Μεσόγειο και η Ιταλία κάθεται και κοιτάει». Τα δημοσιεύματα έβαλαν σε μεγάλη ανησυχία την ιταλική κυβέρνηση.
Ανάμεσα στους υπουργούς Εξωτερικών που συμμετείχαν Mediterranean Dialogues ήταν και ο Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος είχε συνάντηση με τον Ιταλό ομόλογο του Λουίτζι Ντι Μάιο.

Στη συνέντευξη Τύπου μετά τη συνομιλία, ο Ιταλός υπουργός είχε ισχυριστεί ότι η παρουσία ή όχι Ρώσων μαχητών στη στρατιά του στρατηγού Χαφτάρ, δεν είχε τεθεί επί τάπητος: «Περί Ρώσων μισθοφόρων μιλούν οι Αμερικανοί και οι οπαδοί του Αλ Σαράζ. Εμείς θέλουμε να εξακριβώσουμε τι ακριβώς συμβαίνει», είχε απαντήσει ο Ντι Μάιο σε ερώτηση δημοσιογράφου.

Μέλημα του Ντι Μάιο η παρμεζάνα!

Το θέμα που ο ίδιος είχε προβάλει ως αντικείμενο συζήτησης, ήταν το αίτημα της Ρώμης να άρουν οι Ρώσοι το εμπάργκο που έχουν επιβάλει εδώ και καιρό στις εισαγωγές του ιταλικού τυριού Παρμιτζάνο Ρετζάνο: «Είναι υψηλής ποιότητας τυρί, προϊόν ιταλικής αριστείας, και οι εξαγωγές του σημαίνουν πολλά για τη χώρα μας», συνέχισε ο Ντι Μάιο, προκαλώντας ειρωνικά γελάκια μεταξύ των δημοσιογράφων.

Δίπλα του ο Λαβρόφ ούτε είχε μειδιάσει, ούτε είχε φανεί να δίνει την παραμικρή σημασία στα λόγια του Ντι Μάιο. Σύμφωνα με ανεπίσημες πληροφορίες, στη συνομιλία είχε τεθεί το θέμα της Λιβύης, η όξυνση του εμφυλίου πολέμου και ο ρόλος των δυο χωρών. Ο Ρώσος υπουργός είχε εκφράσει την ανησυχία του για τον κίνδυνο να εδραιωθεί η ISIS, ή άλλες εξτρεμιστικές ισλαμιστικές οργανώσεις με άρρητη αναφορά στους Αδελφούς Μουσουλμάνους, που συμμετέχουν στην κυβέρνηση Σαράζ.

Μπορεί ο Ντι Μάιο να ασχολείται με εξαγωγές τυριών, αλλά στο μέγαρο Φαρνεζίνα, όπου εδρεύει το ιταλικό υπουργείο Εξωτερικών, η συνάντηση με τον Λαβρόφ, μετά από τον Τσαβούσογλου, τον Συάλα και τον απεσταλμένο του ΟΗΕ στη Λιβύη Γκασάν Σαλαμέ, ήταν η σταγόνα που έκανε το ποτήρι να ξεχειλίσει. Από τότε η ιταλική διπλωματία άρχισε να αλλάζει ρότα.

Η Ιταλία πόνταρε στην κυβέρνηση Σαράζ

Εδώ και πολύ καιρό οι ιταλικές κυβερνήσεις είχαν επενδύσει πολλά στην κυβέρνηση Σαράζ, αναγνωρισμένη από την διεθνή κοινότητα, με την ελπίδα ότι θα μπορούσε να εξασφαλίσει τα δυο μεγάλα συμφέροντα της Ιταλίας στη Λιβύη: Πρώτον, τις πετρελαιοπηγές που ελέγχει η ΕΝΙ και δεύτερον το μεταναστευτικό. Και στα δυο αυτά θέματα ο πρωθυπουργός Σαράζ αποδείχτηκε ανίσχυρος και αδιάφορος.

Οι πετρελαιοπηγές της ΕΝΙ προστατεύονται από την ίδια την ΕΝΙ, η οποία όλες αυτές τις δεκαετίες φρόντισε να εξασφαλίσει την υποστήριξη και την προστασία τοπικών κοινωνιών. Πολλοί Λίβυοι εργάζονται στις εγκαταστάσεις και έχουν κάθε συμφέρον να μην χάσουν το ψωμί τους. Αυτό έκανε τους περισσότερους οπλαρχηγούς να μείνουν μακριά από τις πετρελαιοπηγές.

Στις σπάνιες περιπτώσεις που η τοπική κοινωνία δε λειτούργησε αποτρεπτικά, βρέθηκαν άλλου είδους λύσεις: μισθοφόροι, καραμπινιέροι, εξαγορά των ληστών. Σίγουρα όμως ο ιταλικός ενεργειακός κολοσσός δεν βασίστηκε στα λιγοστά και αποδιοργανωμένα στρατεύματα του Φαγέντ αλ Σαράζ. Επίσης απογοητευτική ήταν και η πολιτική της κυβέρνησης Σαράζ στο μεταναστευτικό. Η Ιταλία χάρισε 22 ακταιωρούς στην λιβυκή ακτοφυλακή για να επιτηρεί τις ακτές.

Προηγουμένως έστειλε καραμπινιέρους να εντοπίσουν και να καταστρέψουν τα πλοιάρια των διακινητών. Η Ρώμη κατάφερε επίσης να εξασφαλίσει σημαντικό ευρωπαϊκό κονδύλι, το οποίο προσετέθη στις δικές της χορηγίες προς την λιβυκή κυβέρνηση, ώστε οι Αφρικανοί μετανάστες και πρόσφυγες να διαμένουν σε στρατόπεδα υποδοχής κάπως πιο αξιοπρεπή. Έδωσε τέλος μάχη στην Ευρώπη ώστε να ενεργοποιηθεί ευρωπαϊκό πρόγραμμα για συμφωνίες επαναπατρισμού με τις αφρικανικές χώρες, στο οποίο εντάχθηκαν μέχρι τώρα μόνον πέντε από αυτές.

Ήρθε, λοιπόν, η ώρα να αναγνωρίσουν οι Ιταλοί κυβερνώντες ότι όλα αυτά ούτε απέτρεψαν τις αποβιβάσεις στις ιταλικές ακτές, ούτε βοήθησαν στο να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης προσφύγων και μεταναστών στη Λιβύη. Ο μόνος που βγήκε κερδισμένος από την ιταλική πολιτική ήταν ο πρωθυπουργός Σαράζ και οι ισλαμιστές φίλοι του στην κυβέρνηση. Η νέα πολιτική της Ιταλίας ονομάζεται Ευρώπη.

Πολιτική λύση θέλει η Ιταλία

Η Ρώμη θέλει να συμφωνηθεί και να αποφασιστεί μια κοινή δράση της ΕΕ στη Λιβύη, όχι μόνο για το προσφυγικό, αλλά με το φιλόδοξο στόχο να βρεθεί σταθερή πολιτική διέξοδο στη λιβυκή κρίση. Ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε δεν χάνει ευκαιρία να επαναλάβει ότι πρέπει να αποφευχθεί μια «στρατιωτικού τύπου λύση» στο πρόβλημα της Λιβύης. Έχει στείλει το μήνυμα ότι η ευρωπαϊκή επέμβαση πρέπει να γίνει πριν ο στρατηγός Χαφτάρ καταλάβει την Τρίπολη.

Σημαντική καμπή της στρατηγικής αυτής θα είναι η διεθνής διάσκεψη για τη Λιβύη που προετοιμάζει η Γερμανία με τη συνεργασία της Ιταλίας και η οποία θα συνέλθει την άνοιξη στο Βερολίνο. Αρχικά, όπως αναφέραμε σε προηγούμενο άρθρο, οι Ιταλοί είχαν καλλιεργήσει την ιδέα να προσκαλέσουν και την Τουρκία, αλλά στη συνέχεια την εγκατέλειψαν. Θέλουν, όμως, πολύ την Τουρκία οι Γερμανοί.

Εκείνος που, κατά τη Ρώμη, θα πρέπει σίγουρα να είναι παρόν είναι ο Χαφτάρ, τον οποίο η ιταλική διπλωματία έχει σημαντικά αναβαθμίσει (και χάρη στις υποδείξεις της Αιγύπτου). Ο Χαφτάρ συμμετείχε ήδη στη διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε το 2018 στο Παλέρμο της Σικελίας. Ο στρατηγός έχει με το μέρος του το εκλεγμένο Κοινοβούλιο με έδρα το Τομπρούκ, αναγνωρισμένο και αυτό από τα Ηνωμένα Έθνη.

Ο Σαράζ είχε προσπαθήσει να δελεάσει τον Χαφτάρ, προσφέροντας του τη θέση του αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων. Ο Χαφτάρ όμως ζητά να αντικαταστήσει τον Σαράζ. Ζητάει να αναλάβει την εκτελεστική εξουσία, ώστε να διώξει από την κυβέρνηση τους ισλαμιστές. Ένα πρόγραμμα που φαίνεται όλο και πιο πειστικό, καθώς η εικόνα του Φαγέντ αλ Σαράζ έχει φθαρεί ακόμα και στην Ιταλία με αποτέλεσμα το αδιέξοδο να βαθαίνει.