Η λυκοφιλία των τριών στη Συρία και η Ελλάδα

Η Ρωσία, το Ιράν και η Τουρκία διαβουλεύονται τακτικά στην Αστάνα, προσπαθώντας να βρουν κοινό βηματισμό στην επίλυση του Συριακού ζητήματος. Φαινομενικά λειτουργούν σαν μία συμμαχία με κοινό σκοπό. Η αλήθεια όμως απέχει παρασάγγας. Η τελική έκβαση του Συριακού θέματος εκτιμάται ότι θα επηρεάσει και την Ελλάδα. Το γαϊτανάκι Άγκυρα–Τεχεράνη–Μόσχα –Τελ Αβίβ-Ουάσιγκτον και στο βάθος Αθήνα, φαίνεται πως καλά κρατεί.

Το Ιράν, εκμεταλλευόμενο τους σιιτικούς πληθυσμούς στο νότιο Ιράκ, πάτησε πόδι στην απέναντι όχθη του Αραβικού ή άλλως Περσικού Κόλπου. Από εκεί ορμώμενοι, οι Φρουροί της Ιρανικής Επανάστασης προήλασαν στη νότια Συρία για την υποστήριξη του Προέδρου Άσαντ. Έφτασαν όμως μέχρι τα σύνορα με το Ισραήλ στα υψώματα του Γκολάν, γεγονός που θορύβησε τους Ισραηλινούς και προκάλεσε την στρατιωτική τους αντίδραση.

Μέχρι τη Ρωσική εμπλοκή το 2015 στον πόλεμο της Συρίας, το Ιράν έπαιζε τον πρώτο ρόλο στην υποστήριξη του Συριακού καθεστώτος, είτε άμεσα με δυνάμεις των φρουρών της Επανάστασης, είτε έμμεσα μέσω της Οργάνωσης Χεσμπολάχ του Λιβάνου. Η Τουρκία δεν είχε αρχικά αντίρρηση να συμμαχήσει με το Ιράν εναντίον του κοινού εχθρού των Κούρδων Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG) και του συνόλου των αντιπάλων του καθεστώτος Άσαντ.

Η μόνιμη όμως στρατιωτική εγκατάσταση των Ιρανών στη Συρία, δημιουργεί προβλήματα στους σχεδιασμούς της Τουρκίας, ειδικότερα για την αποκλειστικότητα στην αστυνόμευση της Βόρειας Συρίας. Τούτο διότι οι Ιρανοί επιδιώκουν όλη η Συρία να ελέγχεται από τον Άσαντ.

Επομένως Τουρκία και Ιράν έχουν εντελώς διαφορετική άποψη για τον έλεγχο της Βόρειας Συρίας. Η υπό εξέταση δυνατότητα οι κουδρικές Μονάδες Προστασίας του Λαού να διατηρήσουν διευρυμένη αυτονομία εντός της Συρίας, με διατήρηση καλά εξοπλισμένου στρατού 30-40.000 ανδρών με Κούρδο στρατηγό που θα αναφέρεται στη Δαμασκό, έχει τρελάνει την Τουρκία.

Η ρωσο-ιρανική συνεργασία

Η Ρωσία καταρχήν δεν είχε αντιρρήσεις να συνεργαστεί με το Ιράν για την υποστήριξη του καθεστώτος Άσαντ. Με την άρση του embargo εις βάρος του Ιράν, συνέβησαν δύο γεγονότα που καθόρισαν την συνέχιση της Ρωσο-Ιρανικής συνεργασίας:

Πρώτον, το Ιράν απομακρυνόμενο από την ρωσική αγορά, παρήγγειλε αεροσκάφη Airbus αξίας 25 δισ., στρεφόμενο στη Δυτική αγορά. Με την ενέργεια αυτή επιβεβαιώθηκαν οι Ρώσοι αναλυτές που θεωρούν ότι η συμμαχία με το Ιράν είναι ασταθής, ευκαιριακή και πρόσκαιρη.

Δεύτερον, το Ιράν προσπαθώντας να πλασαριστεί στην αγορά του φυσικού αερίου για να προωθήσει τα τεράστια αποθέματά του, ψάχνει για πελάτες. Συγκεκριμένα, κατά την επίσκεψη στην Τουρκία ο πρόεδρος Χασάν Ρουχανί δήλωσε πως «το Ιράν είναι έτοιμο να εγγυηθεί την ενεργειακή ασφάλεια της Τουρκίας».

Η δήλωση αυτή ενόχλησε ιδιαίτερα την Ρωσία, διότι η Τουρκία είναι δεύτερη, μετά τη Γερμανία, εισαγωγέας ρωσικού φυσικού αερίου και επομένως σε καμία περίπτωση δεν θα επιτρέψει στο Ιράν να θέσει σε αμφισβήτηση αυτή την ενεργειακή σχέση Ρωσίας–Τουρκίας. Εκ των ανωτέρω καθίσταται σαφές ότι η αν-ομοούσιος τριάδα Ρωσία–Τουρκία–Ιράν δεν αποτελούν συμμαχία, αλλά μία τριμερή λυκοφιλία.

ΗΠΑ–Ισραήλ: «Ο από μηχανής Θεός»

Η προσέγγιση των ιρανικών στρατιωτικών δυνάμεων δηλαδή των φρουρών της επανάστασης στη νότια Συρία, εκλαμβάνεται ως άμεσος στρατιωτικός κίνδυνος και για την ασφάλεια του Ισραήλ. Για τον λόγο αυτό οι ιρανικές εγκαταστάσεις στοχοποιούνται και βομβαρδίζονται από τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις. Ρωσία και Τουρκία παρακολουθούν την εξέλιξη, αφήνοντας το Ισραήλ να αναγκάσει τους συμμάχους τους Ιρανούς σε αποχώρηση από την περιοχή.

Οι ΗΠΑ σε υποστήριξη του στρατηγικού τους εταίρου στην περιοχή, αλλά και στην προσπάθεια περιορισμού της στρατιωτικής ισχύος του Ιράν, επιδιώκουν την απομάκρυνση των Δυνάμεών του Ιράν από την Συρία. Η νέα κατάσταση που διαμορφώθηκε, εξυπηρετεί τα σχέδια τόσο της Ρωσίας, όσο και της Τουρκίας για τον περιορισμό της ιρανικής παρουσίας στην περιοχή. Η αμερικανο-ισραηλινή παρέμβαση, προσομοιάζει σαν τον «από μηχανής Θεό» που συμβάλλει στην υλοποίηση των σχεδίων τους.

Η ευαρέσκεια Ρωσίας και Τουρκίας για τις εξελίξεις, εκδηλώθηκε με την πρόσκληση επίσημου Αμερικανού εκπροσώπου σε ρόλο παρατηρητή στις συνομιλίες της Αστάνα, παρά την διαφωνία και τις ενστάσεις του Ιράν. Η δήλωση του Αμερικανού προέδρου για αποχώρηση των περίπου 2.000 Αμερικανών στρατιωτικών από την Συρία, διολίσθησε σε σχεδόν διπλασιασμό του αριθμού τους, με ταυτόχρονη ενίσχυση με στρατιωτικό υλικό των Κούρδων YPG.

Παράλληλα με τα ανωτέρω, η επίσκεψη του Ισραηλινού Πρωθυπουργού Νετανιάχου στην Μόσχα για συνομιλίες με τον πρόεδρο Πούτιν, έφερε αποτελέσματα. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας σε δηλώσεις του επεσήμανε ότι «μόνο ο Συριακός στρατός πρέπει να προστατεύει τα νότια της χώρας», δηλώνοντας εμμέσως πλην σαφώς ότι οι δυνάμεις του Ιράν είναι ανεπιθύμητες στη Νότια Συρία. Εκτιμάται ότι αυτό είναι και το επιθυμητό τελικό στάδιο (End State) στην νότια Συρία για την επίτευξη μιας ολικής συμφωνίας.

Συμπερασματικά, Ρωσία, Τουρκία, Ισραήλ και ΗΠΑ, επιθυμούν ο καθένας για τους δικούς του λόγους, την απομάκρυνση των Ιρανικών δυνάμεων από την Συρία, καθώς και κατά το δυνατόν συρρίκνωση της Ιρανικής επιρροής στη Μέση Ανατολή.

Αθήνα: κέρδη και ζημίες

Η Αθήνα διαχρονικά, ακόμα και κατά την περίοδο του embargo εις βάρος του Ιράν, διατήρησε καλές σχέσεις με την Τεχεράνη αφού η τελευταία προμηθεύει με υδρογονάνθρακες την Ελλάδα, σε καλή τιμή και με ευκολίες πληρωμής.

Με την άρση του embargo εξαγωγής υδρογονανθράκων εις βάρος του Ιράν, η καλή σχέση των δύο χωρών κινδυνεύει να επηρεαστεί αρνητικά. Αυτό οφείλεται στην επιθυμία του Ιράν να κατασκευάσει αγωγό, μέσω Ιράκ–Συρίας-Λιβάνου και να φέρει φθηνό ιρανικό αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο. Σκοπός είναι πάντα η διψασμένη για ενέργεια Ευρώπη. Εάν το Ιράν επιτύχει τελικά να αγκιστρωθεί και να παραμείνει ελέγχοντας την περιοχή, τότε αυξάνονται οι πιθανότητες κατασκευής του ιρανικού αγωγού.

Σε περίπτωση που ο αγωγός αυτός κατασκευαστεί, τότε η εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου θα καταστούν οικονομικά πολύ ασύμφορες. Επομένως, η Ελλάδα έχει συμφέρον να συμπλέει με την Ρωσία, την Τουρκία, το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, για την απομάκρυνση του Ιράν από την Συρία.

Επίσης, αν και ακούγεται σκληρό από ανθρωπιστικής απόψεως, από πολιτική και στρατηγική σκοπιά, θα εξυπηρετούσε την Ελλάδα να παραμείνει το Ιράν σε embargo εξαγωγής υδρογονανθράκων για τα επόμενα 20 χρόνια. Μόνο έτσι εξασφαλίζεται η δυνατότητα να εκμεταλλευτεί η χώρα μας τα υποθαλάσσια κοιτάσματα ειδικά σε μεγάλα βάθη νότια της Κρήτης, επειδή το κόστος εξόρυξης είναι πολύ υψηλό. Είναι σαφές, ότι εάν πλημμυρίσει η αγορά με φθηνό ιρανικό αέριο και πετρέλαιο, ο υποθαλάσσιος πλούτος παρά τις ευοίωνες προβλέψεις, κινδυνεύει να μείνει στα χαρτιά και στον πάτο της θάλασσας για πολλές δεκαετίες.