Η μάχη της Σύρτης και το μπραντεφέρ Σίσι-Ερντογάν

Μαίνεται η αντιπαράθεση του Αιγύπτιου προέδρου Σίσι με τον Ερντογάν για την ολοένα και πιο έντονη στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στη Λιβύη. Την ίδια ώρα, στην αφρικανική χώρα, τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα μετακινούν δυνάμεις προς την περιοχή της Σύρτης. Παραλλήλως, Γαλλία, Γερμανία και Ιταλία απειλούν ακόμα και με κυρώσεις τις ξένες δυνάμεις που παραβιάζουν το εμπάργκο . Πρόκειται για απόφαση που έλαβαν μόλις χθες και προκαλεί κάποια ερωτήματα, τουλάχιστον ως προς τον χρόνο της ανακοίνωσής της.

Το Σάββατο, η κυβέρνηση της Τρίπολης μετακίνησε και άλλους μαχητές προς την Σύρτη, την στρατηγικής σημασίας πόλη-λιμάνι, στην περιοχή της οποίας καταλήγουν οι κύριοι τερματικοί σταθμοί εξαγωγής πετρελαίου της Λιβύης. Η κυβέρνηση Σάρατζ, μετά την ανάκτηση εδαφών, με τη βοήθεια Τούρκων στρατιωτικών και τζιχαντιστών μισθοφόρων, έχει βάλει στόχο την ανακατάληψη και των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων της Σύρτης, τις οποίες εξακολουθεί να ελέγχει ο Εθνικός Λιβυκός Στρατός του Χαφτάρ.

Όπως ανέφεραν αυτόπτες μάρτυρες και επιβεβαίωσαν στρατιωτικοί διοικητές της κυβέρνησης της Τρίπολης περίπου 200 οχήματα κινήθηκαν ανατολικά της Μισράτα προς την πόλη Ταουέργκα. Μια πόλη, που βρίσκεται περίπου στο ένα τέταρτο του δρόμου προς τη Σύρτη. Στην περιοχή δηλαδή, όπου δείχνει να έχει σταθεροποιηθεί το τελευταίο διάστημα το νέο μέτωπο του πολέμου, μετά την εκδίωξη των δυνάμεων του Χαφτάρ από τα περίχωρα της Τρίπολης. Όπλα και μαχητές στέλνει όμως στη Σύρτη και ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός.

Μπροστά σε κρίσιμες αποφάσεις το Κάιρο 

Με την στήριξη της Τουρκίας, η κυβέρνηση Σάρατζ έχει βάλει στόχο να επεκτείνει την κυριαρχία της ανατολικότερα, στην γραμμή που ορίζουν το λιμάνι της Σύρτης και η αεροπορική βάση στη Τζούφρα. Δύο στρατηγικής σημασίας σημεία, τα οποία εξακολουθουν να τελούν υπό τον έλεγχο των δυνάμεων του Χαφτάρ. Η επίθεση εναντίον της Σύρτης αποτελεί όμως casus belli για την Αίγυπτο, η οποία απειλεί με αποστολή στρατευμάτων στην Λιβύη, εάν ο Σάρατζ και οι Τούρκοι προχωρήσουν σε αυτό το εγχείρημα.

Εντός της εβδομάδας, άλλωστε, αναμένεται να συνεδριάσει η Ολομέλεια της αιγυπτιακής Βουλής, η οποία, σύμφωνα με την εφημερίδα “Αλ Αχράμ” θα δώσει το “πράσινο φως” στον πρόεδρο Σίσι να επέμβει στρατιωτικά στη Λιβύη, για να την υπερασπιστεί από την τουρκική επιθετικότητα. Κατά το αιγυπτιακό Σύνταγμα, ο πρόεδρος Σίσι είναι ο ανώτατος ηγέτης των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας, όπως υποστηρίζει όμως η εφημερίδα, «δεν πρόκειται να κηρύξει πόλεμο ούτε να στείλει τις Ένοπλες Δυνάμεις εκτός των συνόρων για πολεμικές αποστολές, εκτός εάν ζητήσει πρώτα τη γνώμη του Εθνικού Συμβουλίου Άμυνας και λάβει την έγκριση της πλειοψηφίας των δύο τρίτων των βουλευτών της Αιγυπτιακής Βουλής».

θα πρέπει να σημειωθεί ότι το κοινοβούλιο της Λιβύης, το οποίο στηρίζει τον Χαφτάρ, ζήτησε στις 13 Ιουλίου, με ψήφισμά του, την συνεργασία του αιγυπτιακού και του Εθνικού Λιβυκού Στρατού για να διαφυλάξουν την κοινή εθνική ασφάλεια από τους κινδύνους που προκαλεί η «τουρκική κατοχή». Τρεις ημέρες αργότερα, στις 16 Ιουλίου, αρχηγοί φυλών της Ανατολικής Λιβύης, που πρόσκεινται στον Χαφτάρ, ζήτησαν από τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αλ Σίσι τη επέμβαση του αιγυπτιακού στρατού, εάν διαπιστωθεί κίνδυνος για την ασφάλεια των δύο χωρών. Στο αίτημά τους μάλιστα, ο Σίσι απάντησε ότι θα πρέπει να λάβει πρώτα την έγκριση του αιγυπτιακού κοινοβουλίου.

Η κόντρα με τον Ερντογάν 

Την ίδια ώρα, ο Ερντογάν, ο οποίος μέσω του Σάρατζ και της κυβέρνησής του επιχειρεί να μετατρέψει την Λιβύη σε τουρκικό προτεκτοράτο, καταγγέλλει ως παράνομες τις κινήσεις του Καΐρου και αμφισβητεί τη νομιμότητα του λιβυκού κοινοβουλίου να λαμβάνει τέτοιου είδους αποφάσεις. Για τον Ερντογάν αυτή η αρμοδιότητα ανήκει αποκλειστικά στον ελεγχόμενο Σάρατζ, η κυβέρνηση του οποίου, πριν την τουρκική εμπλοκή, αδυνατούσε να ασκήσει εξουσία ακόμη και στα προάστια της Τρίπολης.

Στον Τούρκο πρόεδρο απάντησε και πάλι σήμερα το αιγυπτιακό υπουργείο Εξωτερικών, καταγγέλλοντας ότι οι πολιτικές και στρατιωτικές «παρεμβάσεις» της Άγκυρας σε αραβικές υποθέσεις δεν έχουν νομική βάση. «Τα αραβικά έθνη δε θέλουν προσπάθειες ή φιλοδοξίες από εκείνους που επιδιώκουν να επιτύχουν (τα δικά τους) συμφέροντα και στόχους» είπε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, επιβεβαιώνοντας ότι το Κάιρο απορρίπτει τις τουρκικές παρεμβάσεις στο Ιράκ, στη Συρία και τη Λιβύη.

Η κόντρα Σίσι-Ερντογάν ξεπερνά βέβαια την λιβυκή κρίση, καθώς περιλαμβάνει και τις ηγεμονικές διεκδικήσεις του Τούρκου προέδρου στο σουνιτικό μουσουλμανικό κόσμο και την επιρροή του στους Αδελφούς Μουσουλμάνους, την κυβέρνηση των οποίων στην Αίγυπτο ανέτρεψε ο σημερινός πρόεδρος. Η στρατιωτική εμπλοκή της Άγκυρας στη Λιβύη επιδεινώνει όμως τις ήδη κακές σχέσεις των δύο προέδρων και των δύο χωρών, καθώς δημιουργεί προβλήματα ασφάλειας για την Αίγυπτο, ειδικά αν καταρρεύσει ο μηχανισμός του Χαφτάρ στα ανατολικά.

Αναγκαίο κακό ο Ερντογάν  

Ο Ερντογάν, ωστόσο, ο οποίος συζήτησε με τον Τραμπ το θέμα της Λιβύης την περασμένη εβδομάδα, βρήκε μια “ανέλπιστη” στήριξη από τους Αμερικανούς. Την περασμένη Πέμπτη, ο Αμερικανός βοηθός υπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για τη Μέση Ανατολή, Ντέιβιντ Σένκερ, αναφερόμενος στην ευρωπαϊκή επιχείρηση “Ειρήνη” ταυτίστηκε πλήρως με τις θέσεις της Άγκυρας. Ο Αμερικανός αξιωματούχος υποστήριξε, όπως και ο Ερντογάν, ότι οι Ευρωπαίοι επιβάλλουν περιορισμούς μόνο στο «τουρκικό στρατιωτικό υλικό», ενώ δεν κάνουν το ίδιο και με τη Ρωσία.

Οι ΗΠΑ, στο πλαίσιο της γενικής αντίληψης του Τραμπ για την αποχώρηση των Αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων από περιφερειακές συγκρούσεις, αλλά και λόγω της εσωτερικής κατάστασης στη χώρα λίγους μήνες πριν τις εκλογές του Νοεμβρίου, δείχνουν ότι δεν επιδιώκουν, για την ώρα, περαιτέρω εμπλοκή στη Λιβύη. Με δεδομένη όμως την ρωσική εμπλοκή, η τουρκική ανάμιξη και η παρουσία τουρκικών στρατευμάτων στην βορειοαφρικανική χώρα καθίσταται για την Ουάσιγκτον αναγκαίο κακό.

Σε αυτό το πνεύμα έγιναν και τα επικριτικά σχόλια του Σένκερ, τα οποία ήρθαν να στηρίξουν τις θέσεις της Άγκυρας στην αντιπαράθεσή της με την ΕΕ και να δείξουν για άλλη μία φορά, ότι πρόβλημα είναι και η ρωσική παρουσία στη Λιβύη. Οι ΗΠΑ, άλλωστε, καταγγέλλουν συνεχώς τη Μόσχα ότι στέλνει πολεμικά αεροσκάφη στην Τζούφρα (την αεροπορική βάση που θέλουν να καταλάβουν ο Ερντογάν και ο Σάρατζ), μέσω της Συρίας, για να στηρίξει τους Ρώσους μισθοφόρουν που πολεμούν στο πλευρό του Χαφτάρ.

Ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός και η Μόσχα αρνούνται βεβαίως τις κατηγορίες, οι Αμερικανοί, ωστόσο, επιμένουν. Πριν λίγες ημέρες μάλιστα, η αμερικανική στρατιωτική διοίκηση Αφρικής (Africom) ανακοίνωσε ότι διαθέτει «σαφείς αποδείξεις» πως η ρωσική ομάδα Βαγκνέρ, παραβιάζοντας το εμπάργκο, «τοποθέτησε νάρκες κατά προσωπικού και αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς» στην Τρίπολη και στα περίχωρά της.

Ευρωπαϊκές απειλές

Την ίδια ώρα, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ, Μέρκελ, Κόντε και Μακρόν δήλωσαν «έτοιμοι να σκεφτούν μια πιθανή χρήση κυρώσεων εάν οι παραβιάσεις του εμπάργκο στη θάλασσα, στο έδαφος και στον αέρα συνεχιστούν». Παραλλήλως, εξέφρασαν την ανησυχία τους για την «αύξηση των στρατιωτικών εντάσεων» στη Λιβύη.

Οι τρεις ηγέτες δεν κατονόμασαν κάποια χώρα ως εξωτερικό αποσταθεροποιητικό παράγοντα στην αφρικανική χώρα. Αρκετοί πάντως, μάλλον βιαστικά διάβασαν σε αυτήν την δήλωση ένα αυστηρό μήνυμα προς την Τουρκία. Η Άγκυρα όμως δεν ξεκίνησε χθες τις παραβιάσεις του εμπάργκο στη Λιβύη.

Η κίνηση των τριών ευρωπαίων ηγετών έρχεται βέβαια ένα εικοσιτετράωρο μετά τις αμερικανικές επικρίσεις για τη “μεθοδολογία” των δράσεων στο πλαίσιο της επιχείρησης  “Ειρήνη” και την σαφή αμερικανική θέση υπέρ της Τουρκίας. Έρχεται όμως και λίγα εικοσιτετράωρα πριν την κρίσιμη απόφαση της αιγυπτιακής Βουλής, η οποία αναμένεται να εγκρίνει την αποστολή αιγυπτιακού στρατού στη Λιβύη. Σημειώνεται ότι η Γαλλία και η Ιταλία δραστηριοποιούνται στην βορειοαφρικανική χώρα με αντικρουόμενα συμφέροντα, ενώ η Γερμανία φιλοξένηση την Διάσκεψη του Βερολίνου, αποτέλεσμα της οποίας είναι η ευρωπαϊκή επιχείρηση “Ειρήνη” για την τήρηση της εφαρμογής του εμπάργκο όπλων.