Η Μέι φεύγει, ο Τζόνσον έρχεται, το πρόβλημα μένει

Νέος πρωθυπουργός της Βρετανίας γίνεται ο Μπόρις Τζόνσον μετά την άνετη επικράτησή του στις εσωκομματικές εκλογές των Συντηρητικών. Ο υπέρμαχος του Brexit Τζόνσον θα διαδεχθεί την Τερέζα Μέι, η οποία φεύγει ταπεινωμένη από την πίσω πόρτα της Ντάουνινγκ Στρητ, και η εκλογή του σηματοδοτεί αντιπαράθεση με τις Βρυξέλλες, σε μία εποχή που η Βρετανία έχει να αντιμετωπίσει και άλλες μεγάλες διεθνείς προκλήσεις.

Ο Τζόνσον, ο οποίος είχε παίξει ηγετικό ρόλο στο δημοψήφισμα για το Brexit, το 2016, έλαβε 92.153 ψήφους από τα μέλη του Συντηρητικού κόμματος, διπλάσιους δηλαδή από τον ανθυποψήφιό του, νυν υπουργό Εξωτερικών Τζέρεμι Χαντ, που έλαβε 46.656 ψήφους.

Η νίκη του Τζόνσον οδηγεί το Ηνωμένο Βασίλειο σε μια τροχιά αντιπαράθεσης με την ΕΕ, αλλά και μπροστά στο ενδεχόμενο μιας εσωτερικής συνταγματικής κρίσης. Και αυτό γιατί ο πρώην υπουργός Εξωτερικών έχει υποσχεθεί ότι θα οδηγήσει τη Βρετανία εκτός της ΕΕ, με ή χωρίς συμφωνία, έως τις 31 Οκτωβρίου, ενώ οι Βρετανοί βουλευτές έχουν δεσμευθεί να καταψηφίσουν όποια κυβέρνηση προσπαθήσει να βγάλει τη χώρα από το μπλοκ χωρίς συμφωνία.

Ο Μπόρις Τζονσον επανέλαβε αυτήν την υπόσχεσή του στις πρώτες δηλώσεις του μετά το αποτέλεσμα, τονίζοντας ότι θα δραστηριοποιήσει τη χώρα για να ολοκληρώσει το Brexit και να εκμεταλλευθεί η Βρετανία, όλες τις ευκαιρίες που αυτό θα φέρει. Ο νέος πρωθυπουργός δεν έχει, ωστόσο, πολλά περιθώρια. Τουλάχιστον όχι περισσότερα από αυτά που είχε η προκάτοχός του Τερέζα Μέι.

Πάγος από τις Βρυξέλλες

Οι Βρυξέλλες και τα κράτη μέλη της ΕΕ παραμένουν προσηλωμένα στη συμφωνία και δεν δέχονται αλλαγές, ειδικά σε ό,τι αφορά το ακανθώδες ζήτημα του καθεστώτος που θα ισχύσει στα ιρλανδικά σύνορα μετά την έξοδο και μέχρι την σύναψη συμφωνίας για την μελλοντική σχέση. Οι ευρωπαίοι ηγέτες έχουν στείλει πολλές φορές αυτό το μήνυμα στο Λονδίνο και το επανέλαβε, λίγα λεπτά πριν την ανακοίνωση του αποτελέσματος, ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Φρανς Τίμερμανς, προειδοποιώντας ότι ένα Brexit χωρίς συμφωνία θα αποτελούσε «τραγωδία» και για τις δύο πλευρές.

Σχολιάζοντας μάλιστα τις υποσχέσεις του νέου πρωθυπουργού για έξοδο, ακόμη και χωρίς συμφωνία, ο Τίμερμανς σημείωσε ότι, όσο ξεκάθαρη είναι η θέση του Τζόνσον, άλλο τόσο ξεκάθαρη είναι και η θέση της ΕΕ, για την οποία υπάρχει ήδη συμφωνία αποχώρησης. Ο Τίμερμανς έβαλε έτσι πάγο στις επανειλημμένες υποσχέσεις του πρώην υπουργού Εξωτερικών για την επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας.

Τον Τζόνσον προσγείωσε και ο επικεφαλής διαπραγματευτής της ΕΕ για το Brexit, Μισέλ Μπαρνιέ, ο οποίος αφού εξέφρασε την επιθυμία για μια «εποικοδομητική συνεργασία», δήλωσε ότι οι Βρυξέλλες είναι έτοιμες να ξανασυζητήσουν «την συμπεφωνημένη διακήρυξη για μία νέα σύμπραξη». Ο Μπαρνιέ αναφερόταν βεβαίως στην πολιτική διακήρυξη για την μελλοντική σχέση που συνοδεύει την συμφωνία αποχώρησης. Μια συμφωνία που είναι δεδομένη και αδιαπραγμάτευτη για την ΕΕ.

Πολλές οι προκλήσεις

Τα πράγματα δεν είναι εύκολα για τον νέο πρωθυπουργό, ο οποίος αναλαμβάνει τα καθήκοντά του, σε μια ιδιαίτερα ταραγμένη περίοδο στην ιστορία του Ηνωμένου Βασιλείου. Ένα “διαζύγιο” μετά από μία σχέση δεκαετιών είναι ούτως ή άλλως μια δύσκολη υπόθεση. η Μέι το πλήρωσε με τις παραιτήσεις δεκάδων υπουργών της, έζησε τρεις φορές την καταψήφιση της συμφωνίας της και τελικά οδηγήθηκε στην παραίτηση και σε μια ταπεινωμένη αποχώρηση από την πρωθυπουργία.

Το Brexit δεν είναι όμως η μοναδική πρόκληση για τον Μπόρις Τζόνσον. Η ανοιχτή σύγκρουση στον Περσικό με το Ιράν, καθώς και οι σχέσεις του Ηνωμένου Βασιλείου με την Κίνα και ιδιαίτερα με την Ρωσία αποτελούν εξίσου σημαντικά ζητήματα, τα οποία θα κληθεί να χειριστεί ο νέος πρωθυπουργός.

Στην αντιμετώπιση αυτών των θεμάτων, ο Τζόνσον δεν μπορεί να βασιστεί μόνον στην καλή σχέση του με τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος εξέφρασε ανοιχτά την στήριξή του στον πρώην υπουργό Εξωτερικών κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στο Λονδίνο. «Θα είναι καταπληκτικός!» έγραψε ο Αμερικανός πρόεδρος σε ανάρτησή του στο Twitter, εκφράζοντας τα συγχαρητήριά του στον Τζόνσον για την εκλογή του στην ηγεσία του κυβερνώντος Συντηρητικού κόμματος και την ανάληψη της πρωθυπουργίας.

Ο Τζόνσον δέχθηκε ιδιαίτερη κριτική για τις σχέσεις του με τον Τραμπ και κυρίως για την απροθυμία του να καταδικάσει τις κρίσεις του Αμερικανού προέδρου για τον Βρετανό πρεσβευτή στην Ουάσινγκτον, μετά την διαρροή των εμπιστευτικών μηνυμάτων του. αρκετοί πολιτικοί στην Βρετανία απέδωσαν μάλιστα την παραίτηση του πρέσβη στην άρνηση του Τζόνσον να δεσμευθεί ότι θα τον διατηρήσει στην θέση του.

Αντιμέτωπος με συνταγματική κρίση

Η Μέι θα αποχωρήσει από τη θέση της την Τετάρτη, αφού μεταβεί στο Παλάτι του Μπάκιγχαμ για να δει τη βασίλισσα Ελισάβετ, η οποία θα διορίσει επισήμως τον Τζόνσον, πριν αναλάβει τα καθήκοντά του. Ο Τζόνσον υπόσχεται να ολοκληρώσει το Brexit, να ενώσει την χώρα και να νικήσει τον Κόρμπιν. Για να ολοκληρώσει όμως το Brexit θα πρέπει να έχει την στήριξη του Κοινοβουλίου και να μπορέσει να κυβερνήσει μετά από σχεδόν τρία χρόνια πολιτικής κρίσης που προκάλεσε η διαδικασία αποχώρησης από την ΕΕ.

Μπορεί, ωστόσο να βρεθεί αντιμέτωπος με πρόταση μομφής των Εργατικών ακόμη και την δεύτερη ημέρα της θητείας του. Το κυβερνών Συντηρητικό Κόμμα δεν έχει, άλλωστε, την πλειοψηφία και βασίζεται στην υποστήριξη των 10 βουλευτών του Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος της Βόρειας Ιρλανδίας (DUP) για να κυβερνήσει.

Και στην περίπτωση όμως που το DUP στηρίξει τον νέο πρωθυπουργό σε μια ψήφο εμπιστοσύνης, υπάρχουν πολλοί Συντηρητικοί βουλευτές, οι οποίοι έχουν απειλήσει να καταψηφίσουν το ίδιο το κόμμα τους, αν η Βρετανία πάει προς ένα Brexit χωρίς συμφωνία. Σε μια τέτοια περίπτωση η κυβέρνηση καταρρέει και η χώρα πάει σε πρόωρες εκλογές.

Το ενδεχόμενο να μείνει κλειστό το κοινοβούλιο προκειμένου να περάσει το Brexit με ή χωρίς συμφωνία, το οποίο ο Τζόνσον αρνήθηκε να αποκλείσει, προκάλεσε σοβαρότατες αντιδράσεις στην Βρετανία. Ο πρώην πρωθυπουργός Τζων Μέιτζορ απείλησε ακόμη και με προσφυγή στην δικαιοσύνη για ένα τέτοιο απαράδεκτο για τα βρετανικά κοινοβουλευτικά ήθη γεγονός.

Τόνισε μάλιστα, ότι για να συμβεί αυτό θα πρέπει να ερωτηθεί η βασίλισσα, η οποία δεν μπορει να το αρνηθεί. Κανείς όμως σόφρων πολιτικός δεν θα έπρεπε να τοποθετήσει την βασίλισσα Ελισάβετ στο κέντρο μιας τέτοιας συνταγματικής διαμάχης. Για την ιστορία, η τελευταία φορά που ανεστάλη η λειτουργία του κοινοβουλίου ήταν επί του βασιλιά Καρόλου του Α’, κατά την διάρκεια του Αγγλικού Εμφυλίου Πολέμου, το 1648. Μετά από το ονομαζόμενο και “κολοβό κοινοβούλιο”, ο βασιλιάς συνελήφθη από τις δυνάμεις του Κρόμγουελ καταδικάστηκε και εκτελέσθηκε, το 1649.