Η Μελόνι επαναφέρει την Ιταλία στη Λιβύη…

Στις 28 Ιανουαρίου η πρωθυπουργός της Ιταλίας είχε συνομιλίες στη Λιβύη με αξιωματούχους της κυβέρνησης Ντμπεϊμπά με ατζέντα την ενέργεια και τη μετανάστευση, κορυφαία ζητήματα κυρίως για την Ιταλία και δευτερευόντως και την ΕΕ. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, οι πετρελαϊκές εταιρείες των δύο χωρών υπέγραψαν συμφωνία για φυσικό αέριο αξίας οκτώ δισ. δολαρίων, τη μεγαλύτερη μεμονωμένη επένδυση στον ενεργειακό τομέα της Λιβύης εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες.

Η Λιβύη ήταν η δεύτερη χώρα της Βόρειας Αφρικής που επισκέφτηκε η Μελόνι. Επιδίωξη της ήταν να εξασφαλίσει νέες προμήθειες φυσικού αερίου. Προηγουμένως είχε επισκεφτεί την Αλγερία, τον κύριο προμηθευτή φυσικού αερίου της Ιταλίας, όπου υπέγραψε πολλά μνημόνια. Η Μελόνι –συνοδευόμενη από τον Ιταλό υπουργό Εξωτερικών Αντόνιο Ταγιάνι και τον υπουργό Εσωτερικών Ματέο Πιαντεδόσι– συναντήθηκε με τον Αμπντέλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά, τον τοποτηρητή πρωθυπουργό της Τρίπολης.

Η ενεργειακή συμφωνία αφορά την εκμετάλλευση δύο υπεράκτιων κοιτασμάτων στο Block NC-41 και η ENI είπε ότι θα ξεκινήσει την άντληση φυσικού αερίου το 2026. Εκτιμά ότι η παραγωγή θα φτάσει τα 750 εκατ. κυβικά πόδια την ημέρα. Η Μελόνι χαρακτήρισε τη συμφωνία ιστορική που θα βοηθήσει την Ευρώπη, προσθέτοντας ότι «η Λιβύη είναι ξεκάθαρα για εμάς στρατηγικός οικονομικός εταίρος». Για να αμβλύνει τις εντυπώσεις για την μονομερή συμφωνία με μια εκ των δύο αντιπάλων πόλων εξουσίας, η Μελόνι είχε συνομιλίες και με τον Μοχάμεντ Γιουνίς Μέμφι, τον προεδρεύοντα του Προεδρικού Συμβουλίου.

Η συμφωνία μάλλον θα διευρύνει το χάσμα μεταξύ των αντίπαλων διοικήσεων, όπως και οι προηγούμενες συμφωνίες με την Τουρκία. Η συμφωνία με την Ιταλία έχει ήδη προκαλέσει ρήγμα στην κυβέρνηση Ντμπεϊμπά. Ο υπουργός Πετρελαίου Μοχάμεντ Αούν, ο οποίος δεν παρευρέθηκε στην υπογραφή, επέκρινε τη συμφωνία, λέγοντας ότι ήταν παράνομη, προσθέτοντας ότι η κρατική εταιρεία NOC δεν διαβουλεύτηκε με το υπουργείο του. Η κριτική του υπουργού έμεινε αναπάντητη, αλλά ο Αούν ανέφερε ότι όσοι απορρίπτουν τη συμφωνία θα μπορούσαν να την αμφισβητήσουν στο δικαστήριο.

Υπενθυμίζουμε ότι στις 10 Ιανουαρίου το εφετείο της Τρίπολης ανέστειλε την περσινή ενεργειακή συμφωνία Τρίπολης-Άγκυρας. Η συμφωνία, που άνοιγε τον δρόμο για γεωτρήσεις σε θαλάσσιες περιοχές που ανήκουν στην ΑΟΖ της Ελλάδας, εκτός από τις αντιδράσεις της Αθήνας και του Καΐρου είχε πυροδοτήσει και την εσωτερική κρίση. Για να παρακάμψει το σκόπελο ο Ντμπεϊμπά ισχυρίστηκε ότι η ιταλολιβυκή συμφωνία είχε υπογραφεί από το 2008 και απλώς τώρα ενεργοποιήθηκε!

“Αναδιανεμητική κλεπτοκρατία”

Οι Λίβυοι πολιτικοί έχουν εξοργίσει τις δυτικές πρωτεύουσες, καθώς συμφώνησαν αύξηση μισθών κατά 42%, παρότι ο μισός πληθυσμός βρίσκεται σε κατάσταση φτώχειας. Δεν συμφωνούν, όμως, για τη διεξαγωγή εκλογών. Διπλωμάτες από Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ συναντήθηκαν την περασμένη Παρασκευή στην Ουάσιγκτον με θέμα τα επόμενα βήματα στη Λιβύη. Η απροθυμία της μεταβατικής κυβέρνησης και των άλλων οργάνων να διεξαγάγουν εκλογές οφείλεται απλά στο ότι δεν θέλουν να χάσουν την εξουσία.

Η Στέφανι Γουίλιαμς, πρώην ειδική σύμβουλος του ΟΗΕ για τη Λιβύη, έχει χαρακτηρίσει τους Λίβυους πολιτικούς «αναδιανεμητική κλεπτοκρατία», επειδή διορίζουν φιλικά τους πρόσωπα για να στηρίξουν τον εαυτό τους. Το πόσο αλήθεια κρύβουν αυτά τα λόγια, αποδεικνύεται από το εξής: στη δεύτερη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου το 2023 υπό τον Ντμπεϊμπά εγκρίθηκαν προμήθειες και δημόσια έργα: Παράκτιος δρόμος προς τα σύνορα με την Τυνησία, επέκταση της παράκτιας οδού Zawia-Ras Ajdir (128 km), προμήθεια τριών συστημάτων ραντάρ εναέριας κυκλοφορίας, σύμβαση για σχέδια σκοπιμότητας για δρόμους, απευθείας σύμβαση για ολοκληρωμένες εγκαταστάσεις σε έξι πόλεις που βρίσκονται υπό τον έλεγχο της Τρίπολης, σύμβαση με αιγυπτιακή κοινοπραξία για τον τρίτη περιφερειακή οδό στην Τρίπολη, μνημόνιο για πολιτιστική συνεργασία με την Τουρκία και μνημόνιο με την Τυνησία για θέματα κατάρτισης.

Στις 2 Φεβρουαρίου, το νοσοκομείο στη Μισράτα, που ανήκει στον τουρκικός όμιλος Karanfil, υπέγραψε συμφωνία συνεργασίας με την Libyan Iron and Steel Company, τη μεγαλύτερη βιομηχανική εταιρεία στη χώρα. Στις 4 Φεβρουαρίου, η κυβέρνηση Ντμπεϊμπά ανακοίνωσε ότι στηρίζει τις προσπάθειες της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου (NOC) να ενεργοποιήσει προηγούμενες συμφωνίες πετρελαίου και να συνάψει νέες συμφωνίες για την αύξηση της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου. Στο πλαίσιο αυτό, ο υπουργός Οικονομικών Καλέντ Αλ-Μαμπρούκ προσκάλεσε τις πετρελαϊκές εταιρείες Eni, την Total, την ConocoPhillips, τη Repsol, την OMV και τη Wintershall να κάνουν επενδύσεις στη Λιβύη.

Καίγεται η Ιταλία να ξαναβάλει πόδι

Πέραν του αποικιοκρατικού παρελθόντος, αλλά και των μετέπειτα οικονομικό εναγκαλισμό Λιβύης και Ιταλίας, η Ρώμη δεν έπαψε να βλέπει τη Λιβύη σαν σχεδόν αποκλειστικά δικό της χώρο. Η ENI συνέχισε στη Λιβύη παρά τα προβλήματα ασφάλειας, παράγοντας φυσικό αέριο κυρίως για την τοπική αγορά. Πέρυσι, η Λιβύη παρέδωσε μόλις 2,63 δισ. κυβικά μέτρα στην Ιταλία μέσω του αγωγού Greenstream, πολύ λιγότερα από τα οκτώ δισ. που παρέδιδε την εποχή του Καντάφι.

Η Μελόνι εξελέγη με την υπόσχεση ότι δεν θα είναι υποχείριο των Βρυξελλών. Και στη Λιβύη τα χέρια της είναι σχετικά λυμένα, επειδή υπεισέρχεται και η εσωτερική διαίρεση της ΕΕ. Η μετανάστευση, η ασφάλεια και η ενέργεια είναι τα θέματα που καθορίζουν την πολιτική των ευρωπαϊκών χωρών έναντι της Λιβύης, αλλά όχι πάντα με το ίδιο αποτέλεσμα. Η Γαλλία και η Ιταλία υποστηρίζουν αντίπαλες φατρίες.

Οι διαφορές Γαλλίας και Ιταλίας εμπόδισαν την ΕΕ να ασκήσει ενιαία πολιτική. Διαφωνούν σχετικά με την εντολή και τα καθήκοντα της EUNAVFOR MED “Irene” και για ενέργειες που υποσκάπτουν την κοινή ευρωπαϊκή πολιτική, όπως η παροχή στρατιωτικού υλικού σε ομάδες που μετέχουν στις συγκρούσεις. Ενώ τελευταία έχουν μειώσει κάπως τον ανταγωνισμό τους, η συμφωνία σε μια κοινή γραμμή παραμένει όνειρο. Ο ειδικός απεσταλμένος του Γάλλου Προέδρου για τη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο, Ζιλ Κεπέλ, δήλωσε ότι η διαμάχη μεταξύ Γαλλίας και Ιταλίας για τη Λιβύη δεν θα ωφελήσει τις δύο χώρες, αλλά μάλλον τρίτες χώρες, όπως η Ρωσία.

Η μεταναστευτικές ροές στο ζύγι

Η Ιταλία, εκτός από την ενεργειακή ανεξαρτησία που επιδιώκει, “καίγεται” και για τις μεταναστευτικές ροές από τη Λιβύη, δεδομένου ότι η παράνομη μετανάστευση ήταν στην κορυφή της προεκλογικής ατζέντας της Μελόνι. Η παρουσία του Ιταλού υπουργού Εσωτερικών στην επίσκεψη σηματοδότησε τη σημασία αυτού του ζητήματος για τη Ρώμη. Ο υπουργός Εσωτερικών ηγείται της κυβερνητικής πολιτικής που περιορίζει τη δράση των ΜΚΟ που επιχειρούν στα ανοιχτά της Λιβύης. Στην κοινή συνέντευξη Τύπου, ο Ντμπεϊμπά είπε ότι η Ιταλία θα παράσχει πέντε πλήρως εξοπλισμένα σκάφη στην Ακτοφυλακή της Λιβύης για να βοηθήσει τον έλεγχο της ροής παράνομων μεταναστών προς τις ιταλικές ακτές.

Η Ρώμη ποντάρει στην εκτίμηση ότι πολιτικά η Λιβύη θα παραμείνει σ’ αυτή τη μετέωρη κατάσταση για πολύ καιρό ακόμα. Αυτό θα επιτρέψει σε Ιταλούς βιομήχανους και ενεργειακές εταιρίες, από κοινού με Λίβυους αξιωματούχους, να απομυζούν τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους και τα περουσιακά στοιχεία της Λιβύης. Οι συμφωνίες για τους υδρογονάνθρακες και το μεναστευτικό ωφελούν την Μελόνι, η οποία μπορεί να δείξει στους ψηφοφόρους της ότι τηρεί τις προεκλογικές της υποσχέσεις και ταυτόχρονα παλεύει για οικονομική ανάπτυξη μέσω επιχειρηματικών πρωτοβουλιών.

Από την πλευρά της, η κλίκα Ντμπεϊμπά βρίσκει νέα πεδία πλουτισμού, πουλώντας στο λιβυκό λαό ότι αναθερμαίνει με μεγάλες επενδύσεις την οικονομία και ταυτόχρονα αποκαθιστά το διεθνές κύρος της Λιβύης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο αποκομίζει και πλούτο και πολιτικούς πόντους, ενισχύοντας τη θέση του όποτε και αν πραγματοποιηθούν οι εκλογές. Το ερώτημα που αιωρείται είναι πως θα αντιδράσει σ’ αυτές τις κινήσεις της μεταβατικής κυβέρνησης η Βεγγάζη.