Η μυστηριώδης δολοφονία του Προέδρου της Αϊτής – Οι Κολομβιανοί και ο πάστορας

Tις τελευταίες στιγμές της ζωής του, ο πρόεδρος της Αϊτής Jovenel Moïse ήταν τόσο αβοήθητος και τρωτός όσο και οι εξαθλιωμένοι πολίτες της χώρας του. Ο Moïse δολοφονήθηκε, τις πρώτες πρωινές ώρες της 7ης Ιουλίου, στην κρεβατοκάμαρα του σπιτιού του στους λόφους πάνω από το Port-au-Prince. Σύμφωνα με Αϊτινούς αξιωματούχους, δολοφονήθηκε από ομάδα ξένων μισθοφόρων, μεταξύ των οποίων δύο Αμερικανοί αϊτινής καταγωγής και 26 Κολομβιανοί, που οι αρχές ισχυρίζονται ότι προσλήφθηκαν από έναν Αϊτινό πάστορα με έδρα τη Φλόριντα που σχεδίαζε να καταλάβει τον προεδρικό θώκο από τον Moïse.

Οι επιτιθέμενοι απέκτησαν πρόσβαση στην κατοικία του Moïse, δηλώνοντας ότι ήταν τμήμα επιχείρησης της Υπηρεσίας Δίωξης Ναρκωτικών των ΗΠΑ (DEA). Εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών αρνήθηκε οποιαδήποτε συμμετοχή της DEA, αν και αργότερα αποκαλύφθηκε ότι ένας από τους Αμερικανούς αϊτινής καταγωγής ήταν κάποτε πληροφοριοδότης της DEA. Η DEA αναγκάστηκε να δηλώσει ότι ο συγκεκριμένος δεν ενεργούσε εκ μέρους της υπηρεσίας.

Η όλη υπόθεση είναι τουλάχιστον περίεργη, καθώς δεν αναφέρθηκαν θύματα μεταξύ της προεδρικής φρουράς, γνωστής ως “Μονάδα Γενικής Ασφάλειας του Εθνικού Παλατιού”, ή οποιουδήποτε άλλου πράκτορα ασφαλείας που θα περίμενε κανείς να υπερασπιστεί τις εγκαταστάσεις Η σύζυγος του Moïse, Martine, ήταν το μόνο άλλο άτομο που τραυματίστηκε στην επίθεση. Τώρα αναρρώνει από τραύματα σε νοσοκομείο της Φλόριντα.

Σχεδόν όλα τα μέλη της βαριά οπλισμένης ομάδας κομάντο που σκότωσε τον Moïse ήταν Κολομβιανοί, ενώ αρκετοί είχαν πρότερη στρατιωτική υπηρεσία. Η επίθεση στην κατοικία του προέδρου, που βρίσκεται στο προάστιο Pétion-Ville του Port-au-Prince, ξεκίνησε μετά τα μεσάνυχτα τοπική ώρα την περασμένη Τετάρτη, όταν έφτασε στο Προεδρικό μια αυτοκινητοπομπή τουλάχιστον πέντε οχημάτων που μετέφεραν δεκάδες άντρες.

Οι άνδρες, που περιγράφονται ως «πολύ εκπαιδευμένοι και βαριά οπλισμένοι», βγήκαν γρήγορα από τα οχήματα και άνοιξαν πυρ εναντίον των φρουρών του Προέδρου. Πολλοί μάρτυρες περιέγραψαν τους επιτιθέμενους ως ξένους που μιλούσαν αγγλικά ή ισπανικά, γλώσσες που δεν ομιλούνται ευρέως στην Αϊτή. Οι αναφορές επιβεβαιώθηκαν όταν η Αστυνομία της Αϊτής αναγνώρισε δύο από τους επιτιθέμενους, τον Τζόζεφ Βίνσεντ, 55 ετών και τον Τζέιμς Σολάζ, 35 ετών, αμφότερους Αμερικανούς πολίτες και κατοίκους της κοινότητας “Μικρή Αϊτή” στο Μαϊάμι. Είναι ενδιαφέρον ότι ο Σολάζ περιγράφει τον εαυτό του ως «πιστοποιημένο διπλωματικό πράκτορα [ασφάλειας]» και πιστεύεται ότι έχει υπηρετήσει ως επικεφαλής σωματοφυλακών στην Πρεσβεία του Καναδά στην πρωτεύουσα της Αϊτής.

Οι Κολομβιανοί και τα κίνητρα

Αργά την Πέμπτη 15 Ιουλίου, ο επικεφαλής της Αστυνομίας της Αϊτής, ανακοίνωσε ότι 17 ύποπτοι επιτιθέμενοι συνελήφθησαν ζωντανοί, επτά σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της επιδρομής, ενώ τουλάχιστον οκτώ άλλοι είχαν διαφύγει. Πρόσθεσε ότι όλοι οι συλληφθέντες είναι ξένοι και όλοι, εκτός από δύο, είναι Κολομβιανοί. Από αυτούς, πολλοί είναι απόστρατοι στρατιωτικοί. Συνολικά, 26 μέλη της ομάδας κομάντο ήταν Κολομβιανοί. Αργότερα το Associated Press ανέφερε ότι ο πρόεδρος της Κολομβίας ανέθεσε στη στρατιωτική ηγεσία να συνεργαστεί με τις αρχές της Αϊτής.

Τα κίνητρα των επιτιθέμενων παραμένει ασαφή. Η επίθεση, εκτός από την δολοφονία του Moïse είχε και στόχο να βρει αρνητικά για τον πρόεδρο στοιχεία με σκοπό να δικαιολογηθεί η δολοφονία. Αυτό εξηγεί γιατί οι επιτιθέμενοι δεν εγκατέλειψαν την κατοικία του Moïse αμέσως, αλλά έψαξαν όλα τα δωμάτια, προφανώς αναζητώντας έγγραφα και υπολογιστές. Είναι περίεργο ότι μια τόσο βαριά οπλισμένη ομάδα, των οποίων τα μέλη περιγράφονται ως «καλά εκπαιδευμένοι επαγγελματίες» δεν φαίνεται να είχαν σχέδιο εξόδου μετά την επιδρομή.

Η επίθεση ήταν σχεδιασμένη να διαπεράσει την ασφάλεια του Moïse και να φτάσει στον στόχο της σε ένα ασφαλές δωμάτιο μέσα στο κτίριο, χωρίς οι επιτιθέμενοι να υποστούν απώλειες. Ωστόσο, αρκετοί τραυματίστηκαν από ανταλλαγή πυρών πολύ μετά την επίθεση. Τελικά όλοι, εκτός από οκτώ της 28μελούς ομάδας, είτε σκοτώθηκαν είτε συνελήφθησαν.

Λίγες ώρες μετά τη δολοφονία του προέδρου, η Αϊτή τέθηκε υπό στρατιωτικό νόμο από τον πρωθυπουργό, Claude Joseph, σύμμαχο του δολοφονημένου που φαίνεται να έχει την υποστήριξη του στρατού. Αυτό δεν σημαίνει και πολλά σε μια χώρα όπου οι αντίπαλες ένοπλες συμμορίες ελέγχουν πολλές γειτονιές στο Port-au-Prince και άλλες πόλεις. Ορισμένες από αυτές τις συμμορίες συνδέονται με τα δύο κύρια πολιτικά κόμματα, το Tèt Kale (υποστήριζε τον Moïse) και το Alternative League for Haitian Progress and Emancipation, τα οποία αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν τον Moïse ως νόμιμο πρόεδρο μετά τις εκλογές του 2016.

Ο πάστορας από τη Φλόριντα

Σε συνέντευξη Τύπου, αξιωματούχοι της Αϊτής ανακοίνωσαν τη σύλληψη του πάστορα Christian Emmanuel Sanon, 63 ετών, Αϊτινού που ζούσε στη Φλόριντα για πάνω από δύο δεκαετίες. Ο Sanon άρχισε να καταγγέλλει την «διεφθαρμένη πολιτική ελίτ της Αϊτής» μετά τον καταστροφικό σεισμό του 2010. Σύμφωνα με την Αστυνομία της Αϊτής, ο Sanon στρατολόγησε τους δολοφόνους, χρησιμοποιώντας μια «εταιρεία ασφαλείας της Βενεζουέλας με έδρα τη Φλόριντα».

Στη συνέχεια ταξίδεψε στην Αϊτή με ένα ιδιωτικό αεροπλάνο, το οποίο μετέφερε, εκτός από τον ίδιο, μέλη αυτού που θα γινόταν τελικά η ομάδα δολοφόνων. Αϊτινοί αξιωματούχοι είπαν ότι η ομάδα συστάθηκε αρχικά ως σωματοφυλακή του Sanon, αλλά η αποστολή τους άλλαξε τελικά για να συμπεριλάβει την δολοφονία. Ένας από τους δολοφόνους πιστεύεται ότι είχε μιλήσει πολλές φορές στο κινητό του με τον Sanon μετά τη δολοφονία.

Το Associated Press ανέφερε ότι ένας φίλος του Sanon στη Φλόριντα ισχυρίστηκε ότι ο 63χρονος πάστορας «εξαπατήθηκε από ανθρώπους που ισχυρίζονταν ότι εκπροσωπούν αμερικανικές αρχές». Αυτοί οι άνθρωποι φέρεται να είπαν στον Sanon ότι ήθελαν να τον κάνουν πρόεδρο της Αϊτής μετά την απομάκρυνση του Moise. Σε κάθε περίπτωση, οι αρχές της Αϊτής δεν βλέπουν τον Sanon σαν τον “εγκέφαλο” της επιχείρησης. Ωστόσο, με τον Sanon να βρίσκεται υπό κράτηση, είναι πιθανό να προκύψουν πληροφορίες για τον “εγκέφαλο”.

Ο Μπανανάνθρωπος στην Προεδρία

Ο Moïse ανέλαβε την εξουσία μετά από δύο αμφιλεγόμενους εκλογικούς γύρους, το 2015 και το 2016, στους οποίους ελάχιστοι ψήφισαν. Σε μια χώρα 11.000.000 κατοίκων έλαβε μόνο περίπου 600.000 ψήφους. Η Προεδρία του σφραγίστηκε από διαδηλώσεις κατά της διαφθοράς. Τον κατηγορούσαν για υπεξαίρεση κεφαλαίων από το πρόγραμμα αγοράς πετρελαίου της Βενεζουέλας, Petrocaribe.

Ο Moïse δεν πραγματοποίησε τις προγραμματισμένες βουλευτικές εκλογές το 2019, οπότε το Κοινοβούλιο διαλύθηκε στις αρχές του 2020 και ο ίδιος διοικούσε με διατάγματα. Πίστευε ότι το Σύνταγμα καθιστούσε την Αϊτή ακυβέρνητη και ήθελε να το αλλάξει μέσω δημοψηφίσματος, το οποίο αντιμετωπίστηκε εχθρικά από τους πολίτες, με αποτέλεσμα να αναβληθεί. Ήταν προγραμματισμένο να πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα με τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές τον Σεπτέμβριο. Το νέο Σύνταγμα θα έδινε περισσότερες εξουσίες στον Πρόεδρο και θα καταργούσε την ισχύουσα απαγόρευση για διαδοχικές προεδρικές θητείες. Η απαγόρευση είχε θεσπιστεί ως ανάχωμα στις δικτατορίες που επί δεκαετίες λυμαίνονταν την χώρα.

Ο Moïse ήταν σχετικά άγνωστος μέχρι που τον επέλεξε ο προκάτοχός του, Michel Martelly (τραγουδιστής της Konpa, γνωστός ως Sweet Micky), ο οποίος είχε ανέλθει στην εξουσία το 2011, μέσω μιας διαβλητής εκλογικής διαδικασίας. Ο Moïse τότε ήταν εξαγωγέας μπανάνας, γνωστός και ως Nèg Bannann ή Μπανανάνθρωπος. Είχε τότε πλασαριστεί ως ανεξάρτητος αυτοδημιούργητος επιχειρηματίας εκτός πολιτικής σκηνής. Στην πραγματικότητα, η εταιρεία του Moïse είχε λάβει εκατομμύρια δολάρια από την κυβέρνηση του Martelly. Σύμφωνα με το Ανώτατο Ελεγκτικό Συνέδριο της Αϊτής τα κεφάλαια ήταν μεταξύ αυτών που ο τότε πρόεδρος είχε καταχραστεί από την Petrocaribe.

Διαφθορά και σφαγές

Το κυρίαρχο όχημα για τα δημόσια έργα που πρόβαλε ο Moïse  σαν όραμα για την Αϊτή ήταν το αποκαλούμενο “Καραβάνι της Αλλαγής” ένα ιδιότυπο συνονθύλευμα βαρέων μηχανημάτων και εργατών που θα περιδιάβαινε την χώρα και θα πραγματοποιούσε κοινωφελή εγγυοβελτιωτικά έργα με κέντρο τον σιτοβολώνα της χώρας, την κοιλάδα Artibonite. Αυτή η κοιλάδα είναι μία από τις πολλές περιοχές που καταλήφθηκαν από βαριά οπλισμένες εγκληματικές συμμορίες κατά τη διάρκεια της θητείας του Moïse.

Περίπου 100 συμμορίες δραστηριοποιούνται στην Αϊτή και ελέγχουν πάνω από το μισή χώρα. Οι μάχες για γη, οι δολοφονίες, οι βιασμοί και οι απαγωγές εκτόπισαν χιλιάδες ανθρώπους που πλέον κοιμούνται σε δημόσια πάρκα, πλατείες, εκκλησίες και γυμναστήρια, ακόμη και τώρα που η πανδημία θερίζει. Κατά τη διάρκεια της θητείας του Moïse, συμμορίες προέβησαν  σε 13 σφαγές σε φτωχογειτονιές, που κυριαρχεί η αντιπολίτευση.

Πριν από ένα χρόνο, εννέα από τις πιο ισχυρές συμμορίες στο Port-au-Prince δημιούργησαν μια ομοσπονδία που ονομάζεται G9 Family and Allies. Με επικεφαλής έναν πρώην αστυνομικό που ονομάζεται Jimmy (Barbecue) Chérizier, ο G9 αυτοχαρακτηρίστηκε πρόσφατα επαναστατική οργάνωση. Μια εβδομάδα πριν από τη δολοφονία του Moïse, έλαβε χώρα άλλη μια σφαγή στο Port-au-Prince. Τουλάχιστον 15 άνθρωποι σκοτώθηκαν, μεταξύ αυτών ένας δημοσιογράφος και μια αντικυβερνητική ακτιβίστρια. Ο κύκλος βίας και εξαθλίωσης στην Αϊτή δεν φαίνεται να τελειώνει εδώ.