Η νέα κρίση της Πράγας, ο Πούτιν και η Ουκρανία

Η  Ρωσία και τα πολλά ανοιχτά ζητήματα με τον Πούτιν κυριάρχησαν στο Συμβούλιο υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ. Η κατάσταση στην Ανατολική Ουκρανία, η συγκέντρωση από τη Μόσχα στρατού στα σύνορα, αλλά και η υπόθεση Ναβάλνι είναι κάποια από αυτά. Σε πρώτο πλάνο βρέθηκε, ωστόσο, η νέα κρίση με την Πράγα, η οποία προστέθηκε στη διάρκεια του Σαββατοκύριακου.

Η Τσεχία ανακοίνωσε σήμερα ότι η απέλαση από τη Ρωσία 20 υπαλλήλων της τσεχικής πρεσβείας στη Μόσχα, σε αντίποινα για την απέλαση 18 μελών του προσωπικού της ρωσικής πρεσβείας στην Πράγα είναι δυσανάλογη και πιο ισχυρή από την αναμενόμενη αντίδραση. Μάλιστα ο ασκών χρέη υπουργού Εξωτερικών της Τσεχίας, Γιαν Χάματσεκ, ανέφερε ότι η κυβέρνηση της Πράγας θα εξετάσει περαιτέρω βήματα και ζήτησε μια «χειρονομία αλληλεγγύης» από τους Ευρωπαίους ομολόγους του που συνεδρίασαν με τηλεδιάσκεψη.

Ήδη, πριν από το Συμβούλιο των υπουργών, ο Ζοζέπ Μπορέλ έδωσε το στίγμα δηλώνοντας ότι «οι σχέσεις με τη Ρωσία δεν βελτιώνονται, αντιθέτως η ένταση αυξάνεται σε διάφορους τομείς». Ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας αναφέρθηκε στην κατάσταση στην Ουκρανία, στην υπόθεση Ναβάλνι, αλλά και στις απελάσεις Ρώσων και Τσέχων διπλωματών. Σημείωσε δε, ότι η νέα κρίση στις σχέσεις Τσεχίας-Ρωσίας θα ήταν και το θέμα με το οποίο θα άρχιζαν οι εργασίες του Συμβουλίου.

Η Πράγα ξαναθύμωσε τον Πούτιν

Η νέα κρίση στις σχέσεις της Τσεχίας με την Ρωσία εκδηλώθηκε το Σάββατο, όταν η Πράγα προχώρησε στην απέλαση 18 Ρώσων διπλωματών και υπαλλήλων της ρωσικής πρεσβείας. Η απόφαση αυτή ελήφθη μετά τις υποψίες της  τσέχικης κυβέρνησης ότι οι ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών είχαν εμπλακεί σε έκρηξη που σημειώθηκε σε αποθήκη πυρομαχικών το 2014. Η κυβέρνηση της Πράγας ανέφερε επίσης ότι έχει εύλογες υποψίες πως πίσω από αυτήν την έκρηξη, που προκάλεσε τον θάνατο δύο ανθρώπων, βρίσκονται δύο πράκτορες των ρωσικών υπηρεσιών πληροφοριών, οι οποίοι κατηγορούνται και για τη δηλητηρίαση με νευροτοξικό παράγοντα του πρώην Ρώσου διπλού πράκτορα Σεργκέι Σκριπάλ στη Βρετανία το 2018.

Παραλλήλως η τσεχική αστυνομία ανακοίνωσε ότι αναζητεί τους δύο Ρώσους πολίτες, οι οποίοι φέρονται ότι μετείχαν στο σαμποτάζ στην αποθήκη πυρομαχικών και ότι είχαν χρησιμοποιήσει τα ίδια διαβατήρια με τους δύο ύποπτους στην επίθεση κατά του διπλού πράκτορα Σεργκέι Σκριπάλ. Πρόκειται για τους Αλεξάντερ Πετρόφ και Ρουσλάν Μποσίροφ (αυτά είναι τα ονόματα στα διαβατήρια) που εικάζεται ότι στην πραγματικότητα είναι ο Αλεξάντερ Μίσκιν και ο Ανατόλι Τσέπιγκα. Οι δύο ύποπτοι πιστεύεται ότι είναι πράκτορες των ρωσικών στρατιωτικών υπηρεσιών Πληροφοριών (GRU).

Η Πράγα υποστηρίζει ότι οι έρευνες των τσεχικών αρχών έδειξαν πως οι δύο ύποπτοι είχαν εισέλθει στην Τσεχία πέντε ημέρες πριν την έκρηξη και αναχώρησαν την ημέρα που αυτή σημειώθηκε. Φέρονται επίσης ότι είχαν στείλει email για να κανονίσουν μια επίσκεψη στις στρατιωτικές εγκαταστάσεις, όπου βρισκόταν η συγκεκριμένη αποθήκη, και ότι κατέλυσαν σε ξενοδοχείο της Οστράβα, κοντά στο σημείο. Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι την εποχή που έγινε η έκρηξη, όπλα από τις συγκεκριμένες εγκαταστάσεις επρόκειτο να αποσταλούν σε Βούλγαρο μεσάζοντα, τον Εμίλιαν Γκέμπρεφ, ο οποίος τροφοδοτούσε τον ουκρανικό στρατό. Έναν χρόνο μετά την έκρηξη δε, ο Εμίλιαν Γκέμπρεφ δηλητηριάστηκε στην Σόφια (Μάιος 2015).

Με φόντο την Ουκρανία

Η νέα ένταση στις σχέσεις της Πράγας με τη Μόσχα ξέσπασε δύο μέρες πριν το προγραμματισμένο Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, στο οποίο έτσι κι αλλιώς θα γινόταν συζήτηση για τη Ρωσία, λόγω των εξελίξεων στην Ουκρανία. Έρχεται όμως και λίγες ημέρες μετά τις κυρώσεις των Ηνωμένων Πολιτειών κατά της Ρωσίας και την απέλαση δέκα Ρώσων διπλωματών. Κυρώσεις που επιβλήθηκαν ως απάντηση σε μια σειρά «επιθετικών ενεργειών», όπως η ρωσική ανάμειξη στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2020 και η μεγάλης κλίμακας κυβερνοεπίθεση στις ΗΠΑ (SolarWinds).

Προφανώς για αυτούς τους λόγους, η Μόσχα είδε αμερικανική ανάμειξη, σχολιάζοντας ότι η όλη υπόθεση φέρει την σφραγίδα της Ουάσινγκτον. «Στην επιθυμία τους να ευχαριστήσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες μετά τις αμερικανικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, οι τσεχικές αρχές ξεπέρασαν τον δάσκαλό τους» ανέφερε χαρακτηριστικά το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο κάλεσε τον Τσέχο πρέσβη για εξηγήσεις. Την ίδια ώρα, στην Πράγα, ο Τσέχος υπουργός Βιομηχανίας δήλωνε ότι είναι σχεδόν απίθανο πλέον η ρωσική Rosatom να συμμετέχει στην κατασκευή ενός νέου σταθμού πυρηνικής ενέργειας ή ακόμη και σε μια επανεξέταση ασφαλείας που θα προηγηθεί της υποβολής της προσφοράς.

Η Ουάσιγκτον, από την πλευρά της, δήλωσε αλληλέγγυα στην Πράγα με το Στέιτ  Ντιπάρτμεντ να χαρακτηρίζει την απέλαση Ρώσων διπλωματών από την Τσεχία ως «αυστηρή απάντηση στις ανατρεπτικές ενέργειες της Ρωσίας επί τσεχικού εδάφους». Το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών σημείωσε μάλιστα ότι αυστηρή πρέπει να είναι η απάντηση στις ρωσικές ενέργειες «που υπονομεύουν την εδαφική ακεραιότητα, την ενεργειακή ασφάλεια ή κρίσιμης σημασίας υποδομές των συμμάχων και εταίρων μας».

Δηλώσεις στήριξης έκανε και αξιωματούχος του ΝΑΤΟ, μιλώντας για «μοχθηρές ενέργειες» της Ρωσίας στο έδαφος της συμμάχου Τσεχίας, όπως άλλωστε και το Λονδίνο. Σαφείς κόκκινες γραμμές απέναντι στη Ρωσία ζήτησε από τις διεθνείς δυνάμεις ο Μακρόν (μιλώντας στο αμερικανικό CBS), ενώ η υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, Άνεγκρετ Κραμπ-Καρενμπάουερ, υποστήριξε ότι η Ρωσία εγείρει «ισχυρή και άμεση» απειλή για την ασφάλεια της Ευρώπης. Ανάλογη αντίδραση αναμένει η Πράγα και από την ΕΕ. «Αναμένω ότι θα μάθουμε για περισσότερες χειρονομίες υποστήριξης και θα εξαρτηθεί από τα κράτη μέλη αν θα προσθέσουν ορισμένες απτές αποφάσεις» είπε λίγο πριν το Συμβούλιο ο Τσέχος υπουργός Εξωτερικών.

Οι πληροφορίες  και οι εκτιμήσεις συνέκλιναν πάντως στο ότι οι 27 θα επιχειρούσαν να συμφωνήσουν σχετικά με τους μοχλούς που θα χρησιμοποιήσουν, αν και προς το παρόν δεν συζητούν καμιά νέα κύρωση. Δεν ήταν άλλωστε μόνον το θέμα της Τσεχίας, που τους απασχόλησε, αλλά και η υπόθεση Ναβάλνι (μεταφέρθηκε τελικά σήμερα σε νοσοκομείο), όπως και η κατάσταση στην Ουκρανία. Σε αυτά αναφέρθηκε και στις πρώτες δηλώσεις του μετά το Συμβούλιο ο Μπορέλ, ο οποίος, αφού χαρακτήρισε «πραγματικά ανησυχητική» την κατάσταση, κάλεσε τη Μόσχα να προχωρήσει σε αποκλιμάκωση, υπογραμμίζοντας την «ισχυρή στήριξη της ΕΕ στην Ουκρανία».