Η νεοοθωμανική αναθεώρηση της τουρκικής ιστορίας

Παράλληλα με την κεμαλική άποψη υπάρχει και η νεοοθωμανική σε ό,τι αφορά την συγκρότηση της σύγχρονης Τουρκικής Δημοκρατίας. Σύμφωνα με τη δεύτερη, ήταν ο σουλτάνος ​​Βαχντετίν που συνέβαλε τα μέγιστα στην δημιουργία της Τουρκίας. Στην πραγματικότητα, ο ισλαμιστικός λόγος αντιμετωπίζει το ζήτημα με μια συνωμοτική προσέγγιση, σαν ο Κεμάλ να ήταν σχεδόν υπέρ της Βρετανίας.

Όταν οι ισλαμιστές ήρθαν στην εξουσία και επέτυχαν να διαλύσουν το μετακεμαλικό “βαθύ κράτος”, προσπαθούν να αλλάξουν αυτήν την ιστορία. Και είναι φυσικό εφόσον ο Ερντογάν εργάζεται εδώ και χρόνια για την με σύγχρονους όρους αποκατάσταση του οθωμανικού μεγαλείου. Η αναθεώρηση της ιστορίας είναι, λοιπόν, ένα ακόμη βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση. «Είναι ένα τρομακτικό σημάδι ότι εγκαταλείπουμε τον ορθολογισμό. Οι ισλαμιστές ηγέτες της Τουρκίας επιδιώκουν να ξαναγράψουν το ρόλο των Οθωμανών σουλτάνων στην κρατική ιστορία» είχε γράψει χαρακτηριστικά το Ahval News, σε παλαιότερο άρθρο του. Πρόκειται για ένα συμπέρασμα που παραμένει επίκαιρο και στις μέρες μας.

Οι κεμαλιστές εξοργίστηκαν όταν η εφημερίδα Sabah, τον Μάιο 2020, είχε επιχειρήσει –όπως πολλοί θεώρησαν– να ξαναγράψει την ιστορία της χώρας. Αυτή η έκδοση είχε δημοσιευτεί στην εθνική γιορτή “Ημέρα Ατατούρκ, Νεολαίας και Αθλητισμού”, μια γιορτή για την έναρξη του Πολέμου της Ανεξαρτησίας της Τουρκίας εναντίον ξένων δυνάμεων που την κατέλαβαν μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ωστόσο, παράλληλα με φωτογραφίες του Κεμάλ, του οποίου η επιτυχία σ’ εκείνον τον πόλεμο του εξασφάλισε αργότερα το προσωνύμιο Ατατούρκ (πατέρας των Τούρκων), η νεοοθωμανική Sabah είχε δημοσιεύσει και φωτογραφίες του τελευταίου Οθωμανού σουλτάνου Βαχντετίν, όπως και του Μεγάλου Βεζύρη Νταμάτ Φέριτ Πασά.

Ανακατασκευή της ιστορίας

Οι άνθρωποι αυτοί θεωρούνται από την κρατική ιστορία της Τουρκίας ως συνεργάτες με τον εχθρό στον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας. «Παρουσιάζοντας η Sabah τους Οθωμανούς ηγέτες ως ήρωες, ταυτόχρονα με τον Ατατούρκ, ήταν μια προσπάθεια να τους αποκαταστήσει και να ξαναγράψει την ιστορία σύμφωνα με τις ισλαμικές γραμμές», είχε δηλώσει ο μελετητής Γκόκαν Μπατζίκ. «Υπήρξαν σοβαρές αποκλίσεις στην πρόσφατη ιστορία της Τουρκίας και στην ερμηνεία της από το Τανζιμάτ  και μετά», είχε δηλώσει ο Μπατζίκ, αναφερόμενος στη σειρά μεταρρυθμίσεων που αποσκοπούσαν στον εκσυγχρονισμό και την αναζωογόνηση του οθωμανικού κράτους κατά τον 19ο αιώνα.

Ήταν μια περίοδος παρατεταμένης παρακμής, αναταραχής, με μια σειρά από ήττες από τους δυτικούς αντιπάλους. «Από τη μία, υπάρχει η επίσημη ιστορία, και από την άλλη, υπάρχει η προσέγγιση των λαϊκιστικών ισλαμιστών», σημείωνε ο Μπατζίκ. Η επίσημη ιστορία αναφέρει ότι, ενώ η Κωνσταντινούπολη και άλλα μέρη της Τουρκίας βρίσκονταν υπό κατοχή μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ο σουλτάνος συνεργάστηκε με τους Βρετανούς, «ο Ατατούρκ πήγε στην Σαμσούντα μόνος του, ξεκίνησε τον Εθνικό Αγώνα και έσωσε την Τουρκία».

Έτσι, φιγούρες όπως ο σουλτάνος Βαχντετίν και ο σουλτάνος Αμπντουλχαμίτ Β’ (ο 34ος Οθωμανός σουλτάνος), ο οποίος λόγω της αυταρχικής εξουσίας του κέρδισε το προσωνύμιο “Ερυθρός Σουλτάνος” πριν εκτοπιστεί μετά το πραξικόπημα του 1909, επαναπροσδιορίζονται από ισλαμιστές σχολιαστές που τονίζουν θετικές πτυχές της διακυβέρνησης τους. Μια έρευνα που είχε δημοσιευτεί τον Μάιο 2020 από την εταιρεία συμβούλων “Istanbul Economy Research” έδειξε ότι περισσότεροι από τους μισούς Τούρκους πιστεύουν ότι υπήρχαν μυστικές ρήτρες στη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923, η οποία καθόρισε τα σύνορα της σύγχρονης Τουρκικής Δημοκρατίας. «Φανταστείτε αν οι μισοί πιστοί πίστευαν ότι κάποιες από τις διατάξεις του Κορανίου είχαν αποκρυβεί, σε τι κατάσταση θα βρισκόμασταν;» είπε ο Μπατζίκ. «Είναι ένα τρομακτικό σημάδι ότι εγκαταλείπουμε τον ορθολογισμό».