Η νεοοθωμανική στρατιωτική διπλωματία του Ερντογάν

H στρατιωτική διπλωματία του Ταγίπ Ερντογάν επεκτείνεται και χρησιμοποιείται για την προώθηση της τουρκικής αναθεωρητικής στρατηγικής, αποκτώντας πρόσβαση σε αμυντική τεχνολογία και πουλώντας τουρκικό εξοπλισμό. Η Τουρκία μεταξύ άλλων έχει προχωρήσει σε νέες αμυντικές συμφωνίες με διάφορες χώρες και διαθέτει στρατιωτικές βάσεις σε Σομαλία, Κατάρ, Σουδάν, με στόχο να αποκτήσει πρόσβαση σε σημαντικά γεωστρατηγικά σημεία.

Ο Ερντογάν επιδιώκει αμυντικές συνεργασίες ώστε η Τουρκία να έχει τη δυνατότητα να κινείται ανεξάρτητα και να χρηματοδοτεί την αμυντική της βιομηχανία. Η Τουρκία ενισχύει, στο πλαίσιο αυτό, τη συνεργασία της με την Ινδονησία στον τομέα της άμυνας και της αεροδιαστημικής, με νέες αγορές και συνομιλίες για ανάπυξης κοινών προγραμμάτων. Η Ινδονησία έχει γίνει σύμφωνα με την αγγλική αμυντική ιστοσελίδα Janes, πρώτος πελάτης των ηχητικών τορπιλών της τουρκικής εταιρίας ZOKA, που παράγονται, από την τουρκική εταιρία αμυντικών συστημάτων ASELSAN. Η εταιρία ανήκει στο Τουρκικό Ίδρυμα Ενόπλων Δυνάμεων (TAFF) και ελέγχεται από τον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν.

Σε κύριο αμυντικό εταίρο της Τουρκίας εξελίσσεται και η Ουκρανία. Συνεργάζονται σε σημαντικές στρατιωτικές τεχνολογίες όπως τουρμπίνες, μηχανές πετρελαίου, ηλεκτρονικά συστήματα αεροσκαφών, μη επανδρωμένα οχήματα (drones) πυραυλικά συστήματα, ραντάρ και συστήματα παρακολούθησης, διαστημικές και δορυφορικές τεχνολογίες, συστήματα θωράκισης, πυραυλοκινητήρες και συστήματα καθοδήγησης και ρομποτικά συστήματα.

Η τεχνολογική συνεργασία μεταξύ των δύο κρατών, έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία δύο χρόνια, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μια τεχνολογική-επιστημονική συμμαχία με επιπτώσεις στη γεωπολιτική ισορροπία ισχύος στη λεκάνη της Μαύρης Θάλασσας. Τουρκικές και ουκρανικές εταιρείες συνεργάζονται μέχρι στιγμής σε περίπου πενήντα κοινά αμυντικά έργα.

Η δημιουργία στρατιωτικών βάσεων αποτελεί μια ακόμα κίνηση του Ερντογάν, στο πλαίσιο της στρατιωτικής διπλωματίας. Η Τουρκία διαθέτει στο Μογκαντίσου της Σομαλίας, στρατιωτική βάση, που καταλαμβάνει περίπου 400 εκτάρια και περιλαμβάνει στρατιωτική ακαδημία. Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι το σκοπός της βάσης είναι να εκπαιδεύσει το στρατό της Σομαλίας, για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τρομοκρατικές οργανώσεις όπως την al-Shabaab.

Στρατιωτικές βάσεις 

Όμως, η τουρκική στρατιωτική παρουσία στη στρατηγική θέση του Μογκαντίσου εξυπηρετεί τα τουρκικά γεωπολιτικά συμφέροντα, καθώς βρίσκεται κοντά σε βασικές Θαλάσσιες Γραμμές Επικοινωνίας (SLCOs). Επίσης, δίνει στις στρατιωτικές δυνάμεις τη δυνατότητα άμεσης αντίδρασης σε μια περιοχή που υπάρχει στρατιωτική παρουσία των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, στην αυτόνομη περιοχή της Σομαλιλάνδης της Αφρικής.

Επιπλέον, η Τουρκία έχει αυξήσει τη στρατιωτική της παρουσία και στο νησί Σουακίν του Σουδάν, με στρατηγικό στόχο να αποκτήσει πάτημα στην Ερυθρά Θάλασσα, που αποτελεί θαλάσσιο ναυτιλιακό κόμβο. Η Ερυθρά Θάλασσα και ο Κόλπος του Άντεν εξελίσσονται σε στρατηγική προτεραιότητα και για άλλες χώρες, όπως Αίγυπτο, Σαουδική Αραβία, Ισραήλ καθώς και μεγάλες δυνάμεις όπως ΗΠΑ και Κίνα.

Η Τουρκία εκμεταλλεύεται τις εύθραυστες ισορροπίες των κρατών της περιοχής. Οι εσωτερικές διαμάχες, η έλλειψη πόρων, η φτώχεια καθώς και άλλοι παράγοντες που συνέβαλαν στην αποδυνάμωση των κεντρικών κυβερνήσεων, έκαναν τις χώρες να αποδεχθούν ξένη στρατιωτική παρουσία στο έδαφός τους, με αντάλλαγμα οικονομική και στρατιωτική βοήθεια.

H Τουρκία ενισχύει και την στρατιωτική της παρουσία στο Κατάρ. Ο Ερντογάν εγκαινίασε το Νοέμβριο του 2019 μια νέα στρατιωτική βάση. Στον Κατάρ φιλοξενούνται περίπου 5.000 τούρκοι στρατιώτες, οι οποίοι έφτασαν εκεί από τότε που άρχισε ο αποκλεισμός της χώρας του Περσικού Κόλπου. Το Κατάρ είναι η πρώτη χώρα που αγόρασε τουρκικά συστήματα anti-drones, που παράγονται από τη National War Technologies Defense Systems, που βρίσκεται στην νότια Αντάλια.

Στόχοι στρατιωτικής διπλωματίας

Η Τουρκία επιδιώκει να συνάψει και στρατιωτικές συνεργασίες με κράτη των δυτικών Βαλκανίων. Ο Αλβανός πρόεδρος Ιλίρ Μέτα επικύρωσε τον Αύγουστο του 2020, τη συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας Αλβανίας-Τουρκίας βάσει της οποίας θα γίνονται οικονομικές συνεισφορές για την αγορά υπηρεσιών και αγαθών για στρατιωτικούς σκοπούς. H Αλβανία ακολούθησε το Κατάρ και αγόρασε τουρκικά συστήματα anti-drones.

Ο Ταγίπ Ερντογάν αποκτά πιο εύκολη πρόσβαση σε χώρες που έχουν μουσουλμανικούς πληθυσμούς. Οι χώρες της Αφρικής του δίνουν τη δυνατότητα, λόγω της αστάθειας που παρουσιάζουν να δημιουργήσει ένα δίκτυο βάσεων για να αποκτήσει πρόσβαση σε γεωστρατηγικά σημεία. Η στρατηγική σχέση με την Ουκρανία αποτελεί μια εναλλακτική λύση απέναντι στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Άγκυρα στις αμυντικές της σχέσεις με δυτικούς εταίρους. Δυσκολίες για εξασφάλιση τεχνικών γνώσεων, προγράμματα κοινής παραγωγής και απαγορεύσεις εξαγωγών σε τρίτες χώρες, όσον αφορά στρατιωτικά προϊόντα.

Η Τουρκία ελπίζει να ενισχύσει την παραγωγή βασικών στρατιωτικών τεχνολογιών και να αποκτήσει ελεύθερο ρόλο στις εξαγωγές. Τα δυτικά Βαλκάνια αποτελούν και αυτά μια από τις προτεραιότητες της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Επιδιώκει να ενισχύσει την επιρροή της και με τη στρατιωτική διπλωματία, εκτός από την άσκηση της “ήπιας ισχύος”.