Η Ουκρανία, η Αλάσκα, η ευρωπαϊκή και η ελληνική αυταπάτη

Και για την Ελλάδα, τα αποτελέσματα της συνάντησης έχουν ειδικό γεωπολιτικό ενδιαφέρον. Η κυβέρνηση Κυριάκου Μητσοτάκη, δεμένη πολιτικά με το δυτικό στρατόπεδο (ΕΕ και ΝΑΤΟ), μπορεί να βρεθεί μπροστά σε δυσάρεστες εκπλήξεις, αν η Ουάσιγκτον επιλέξει μια γραμμή συνεννόησης με τη Μόσχα, αφήνοντας την Ελλάδα εκτεθειμένη απέναντι σε Ρωσία και Τουρκία. Ποιο είναι το Στρατηγικό διακύβευμα της συνάντησης στην Αλάσκα;

Η Μόσχα απαιτεί από το Κίεβο την επίσημη παραχώρηση των τεσσάρων μερικώς κατεχόμενων περιφερειών, Ντονέτσκ, Λουχάνσκ, Ζαπορίζια, Χερσώνα, καθώς και την αναγνώριση της προσάρτησης της Κριμαίας από το 2014. Ζητά επίσης την αποκήρυξη της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και τον τερματισμό του δυτικού εξοπλισμού.

Το Κίεβο χαρακτηρίζει τις ρωσικές αξιώσεις απαράδεκτες και συμφωνεί με την Ουκρανία η Ε.Ε., ενώ η Ουάσιγκτον τις συζητά… Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, προβλέπει πιθανές “ανταλλαγές εδαφών”, ενώ η Ρωσία ελέγχει περίπου το 20% της ουκρανικής επικράτειας. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι αποκλείει κάθε αποχώρηση από τις ανατολικές περιοχές στο πλαίσιο συμφωνίας, αν και, κατά τον Γερμανό καγκελάριο, Φρίντριχ Μερτς, το Κίεβο είναι πρόθυμο να συζητήσει εδαφικά ζητήματα, όχι όμως να αναγνωρίσει νομικά τη ρωσική κατοχή. Η ουκρανική κρίση βρίσκεται σε σημείο καμπής, με την ένταση να κλιμακώνεται και τα περιθώρια διπλωματικών ελιγμών να στενεύουν.

Σ’ αυτό το περιβάλλον, ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει στοιχηθεί χωρίς επιφυλάξεις με τη σκληρή αντιρωσική γραμμή Λονδίνου και Βρυξελλών. Πολιτική επιλογή της ελληνικής Κυβέρνησης, που εντάσσεται στο πλαίσιο “αρχή και αξία” ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, πιθανόν, να έχει υψηλό γεωπολιτικό ρίσκο. Η Ελλάδα στο γεωπολιτικό παίγνιο εντάσσεται στους αντίπαλους της Ρωσίας, με την η Τουρκία να κερδίζει πολύτιμο διπλωματικό χώρο. Η εμπλοκή αυτή ενέχει τον κίνδυνο, οι συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία να μεταφερθούν, υπό άλλη μορφή, στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.

Η Ελλάδα, ως κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ, στηρίζει τις αρχές του διεθνούς δικαίου και της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών. Ωστόσο, η τρέχουσα γεωπολιτική συγκυρία απαιτεί από την εξωτερική μας πολιτική, όχι μόνο ηθικές διακηρύξεις, αλλά και ψυχρή ανάλυση ισχύος. Διότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται εκτός ευρωπαϊκού πλαισίου (ΗΠΑ-Ρωσία) διαμορφώνουν ένα γεωστρατηγικό πλαίσιο, στο οποίο η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να είναι θεατής. Και αυτό διότι, όταν οι μεγάλες δυνάμεις αναδιανέμουν χάρτες, οι μικρές χώρες πληρώνουν το τίμημα της αφέλειας.

Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συμμετείχε στην τηλεδιάσκεψη ηγετών για την Ουκρανία, πρωτοβουλία Λονδίνου, Παρισιού και Βερολίνου. Επανέλαβε την πάγια ελληνική θέση: τα σύνορα δεν αλλάζουν δια της βίας και μόνο η Ουκρανία αποφασίζει για τα εδάφη της. Και υπογράμμισε, ο Έλληνας πρωθυπουργός, τη σημασία του αμερικανικού ρόλου, όχι μόνο στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο αλλά και ευρύτερα, στην ζωτικής σημασίας γεωγραφική περιοχή, από τις ακτές της Βαλτικής, μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο και την Αραβική Χερσόνησο.

Η επαναχάραξη των χαρτών στην Αλάσκα 

Η πραγματικότητα όμως είναι, πως ο αμερικανικός ρόλος σήμερα γράφεται στο Οβάλ Γραφείο του Ντόναλντ Τραμπ, όχι στις ευρωπαϊκές αίθουσες. Και ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ δεν πιστεύει ούτε στις ευρωπαϊκές ευαισθησίες, ούτε στις ουκρανικές κόκκινες γραμμές. «Θα υπάρξει ανταλλαγή εδαφών προς όφελος και των δύο» δηλώνει ο πρόεδρος των ΗΠΑ, προαναγγέλλοντας ουσιαστικά μια νέα Γιάλτα, χωρίς την Ευρώπη. Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, Ζελένσκι, μένει εκτός συνομιλιών, καθώς ο Λευκός Οίκος προτιμά να μιλά απευθείας με τον πρόεδρο της Ρωσίας, Βλ. Πούτιν, για τη Ουκρανία, αλλά… χωρίς τον πρόεδρό της!

Η θέση του Έλληνα πρωθυπουργού περί “αμετακίνητων συνόρων”, πάγια θέση όλων των ελληνικών κυβερνήσεων, είναι στη σωστή κατεύθυνση, αλλά όταν ο ισχυρότερος σύμμαχος προαναγγέλλει μετακίνηση συνόρων, τότε δεν πρόκειται για πολιτική εξαγγελία, αλλά για ευχή. Και οι ευχές δεν σώζουν κράτη. Το CNN προειδοποιεί για συμφωνία Πούτιν-Τραμπ στην Αλάσκα, που μπορεί να αποκλείσει την Ευρώπη από κάθε κρίσιμη απόφαση, παραδίδοντας ουκρανικά εδάφη στη ρωσική σφαίρα επιρροής. Η Ευρώπη ανησυχεί και δικαίως, μήπως ο Βλαντιμίρ Πούτιν καταφέρει να διασπάσει οριστικά τη διατλαντική συμμαχία, επαναχαράσσοντας τον γεωπολιτικό χάρτη χωρίς την παρουσία της.

Και η Ελλάδα; Παραμένει πίσω από ηθικές δηλώσεις αρχών, αλλά χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο για την “επόμενη μέρα”, όταν η παρτίδα θα έχει κριθεί σε άλλο γεωπολιτικό επίπεδο. Τότε, η γεωπολιτική σκακιέρα θα έχει ήδη αλλάξει και τα σύνορα θα έχουν μετακινηθεί, όχι μόνο με την ωμή στρατιωτική βία, αλλά με το “θερμό” χαμόγελο δύο ηγετών, του Ντόναλντ Τραμπ και του Βλαντιμίρ Πούτιν, σε ένα τραπέζι στην παγωμένη Αλάσκα. Μια συμφωνία, που θα τερματίζει τον πόλεμο, αλλά θα κατοχυρώνει, αν όχι το σύνολο, σίγουρα το μεγαλύτερο μέρος, των εδαφικών κερδών, που η Ρωσία απέσπασε στα μέτωπα του ρωσο-ουκρανικού πολέμου. Ο Μητσοτάκης, με εμμονική στήριξη στον Ζελένσκι, να αποστέλλει στρατιωτικό υλικό στην Ουκρανία, ακόμη και από τα νησιά του Αιγαίου, αποδυναμώνοντας την άμυνά τους.

Η επιλογή της Ελλάδας (Κυβέρνηση Μητσοτάκη) να καταστήσει τη Ρωσία ανοιχτό αντίπαλο, κλείνει διπλωματικά κανάλια σε μια εποχή αναδιάταξης ισχύος. Και αν ο Τραμπ και ο Πούτιν χαράξουν τον νέο χάρτη στην Αλάσκα, τότε πιθανόν, η Ελλάδα να είναι απλά θεατής, μιας προδιαγραμμένης γεωπολιτικής εξέλιξης, ιστορικού και πραγματιστικού – ρεαλιστικού ελληνικού ενδιαφέροντος και μάλλον μη αναστρέψιμου αποτελέσματος…

Η Ρωσία, παραδοσιακά αντίβαρο της τουρκικής επιθετικότητας, έχει ήδη μετατοπιστεί προς φιλοτουρκικές επιλογές και δεν έχει πλέον λόγο να τηρεί ισορροπίες στο Αιγαίο, στην Κύπρο ή στην Ανατολική Μεσόγειο. Και δεν αποκλείεται, η Ρωσία, να ευθυγραμμιστεί με τα τουρκικά συμφέροντα σε κρίσιμα ζητήματα, αφήνοντας την Ελλάδα εκτεθειμένη και την Κύπρο χωρίς την ρωσική ασπίδα προστασίας. Αν δεν αφυπνιστούμε τώρα, η Ελλάδα και η Ευρώπη, θα περιοριστούν στον ρόλο του αναγνώστη της Ιστορίας που γράφουν άλλοι. Και θεατές σε έναν κόσμο, όπου οι χάρτες ξαναχαράσσονται όχι από το διεθνές δίκαιο, αλλά από τη γεωπολιτική ισχύ.