Η πληγωμένη Συρία και η “ισχυρή Ελλάδα” απέναντι στην Τουρκία – Μία σύγκριση

Η ρωσική διπλωματία οργάνωσε μία συνάντηση στην Μόσχα στις 15 και 16 Μαρτίου 2023, των υφυπουργών Εξωτερικών Ρωσίας, Συρίας, Τουρκίας και Ιράν, προκειμένου να τεθούν οι βάσεις για μελλοντική συνάντηση των αντιστοίχων υπουργών Εξωτερικών. Βασικός σκοπός της συναντήσεως ήταν η προσέγγιση Συρίας-Τουρκίας, αφού Μόσχα και Τεχεράνη διατηρούν με αμφότερες αγαστές σχέσεις.

Η Ρωσία στηρίζει έμπρακτα το καθεστώς Άσαντ από το 2015 με ενεργό στρατιωτική παρουσία. Ο πρόεδρος Άσαντ ενεθάρρυνε πρόσφατα την Ρωσία να επεκτείνει τις στρατιωτικές βάσεις στην χώρα του με μόνιμο καθεστώς και αναγνώρισε τις ουκρανικές επαρχίες που έχουν κατακτηθεί ως ρωσικές. Η προσδοκία για την προσέγγιση Συρίας-Τουρκίας βασίσθηκε κυρίως στους ακόλουθους παράγοντες:

• Η εξάρτηση της Συρίας από την Ρωσία, προσδίδει στην Μόσχα αυξημένη δυνατότητα επιρροής (εάν όχι πιέσεως) προς την Δαμασκό.
• Η επιρροή του Ιράν στην Συρία θεωρείται δεδομένη αφού την βοηθά υλικοτεχνικά αλλά και με παραστρατιωτική παρουσία.
• Οι καταστροφικές επιπτώσεις του σεισμού σε Τουρκία και Συρία θέτουν ζητήματα προς κοινή αντιμετώπιση και περιορίζουν τα περιθώρια στρατιωτικών συγκρούσεων.
• Η πρόσφατη Συμφωνία Ιράν-Σαουδικής Αραβίας (με κινεζική πρωτοβουλία) διευκολύνει περαιτέρω την προσέγγιση Τουρκίας-Συρίας.
• Το καθεστώς Ερντογάν επιθυμεί την προσέγγιση με την Συρία, λόγω προεκλογικών αντιπολιτευτικών κατηγοριών στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής.
• Οι Κούρδοι και οι αυτονομιστικές τάσεις τους αποτελούν κοινό πρόβλημα των δύο κρατών, τα οποία επιπλέον θεωρούν ότι η Δύση στηρίζει το κουρδικό κίνημα. Η Άγκυρα θα προτιμούσε να έχει στα νότια σύνορά της την Δαμασκό αντί των Κούρδων.
• Μετά από πολυετή πόλεμο στο εσωτερικό της, με επιπτώσεις στην εδαφική ακεραιότητα και την ανεξαρτησία της, η Συρία αντιμετωπίζει καταστροφές, φτώχεια, διχασμό και τεράστια κοινωνικά προβλήματα. Κάθε ειρηνική διευθέτηση με γειτονικό κράτος, όπως η Τουρκία, αποτελεί διακαή επιδίωξη.
• Επιπλέον ρωσικό δέλεαρ αποτελεί η άσκηση επιρροής, προκειμένου να επανέλθει η Συρία στον Αραβικό Σύνδεσμο από τον οποίο απουσιάζει από το 2011.

Παρά τις ανωτέρω παραμέτρους που θέτουν τον Άσαντ “με την πλάτη στον τοίχο” και τον καθιστούν ευάλωτο σε πιέσεις, η συνάντηση ανεβλήθη επ’ αόριστον. Ο Σύρος Πρόεδρος επεσήμανε ξεκάθαρα τον αρνητικό ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή, ως κράτος εισβολής και κατοχής σε βόρειες επαρχίες της χώρας του.

Προϋποθέσεις

Επιπλέον έθεσε ως προϋπόθεση για την προσέγγιση, την πλήρη απόσυρση των τουρκικών στρατευμάτων από την συριακή επικράτεια, την μη υποστήριξη τρομοκρατικών ομάδων (συριακή αντιπολίτευση που πρόσκειται στην Τουρκία) και επιστροφή της Συρίας στην προ του πολέμου κατάσταση. Τέλος, ο Άσαντ δήλωσε ότι βασίζεται μεν στην ρωσική διαμεσολάβηση, αλλά στην βάση του διεθνούς δικαίου, στην αναγνώριση της κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας των χωρών, στην απόρριψη της τρομοκρατίας και στην απομάκρυνση των παρανόμων ξένων Ενόπλων Δυνάμεων από την Συρία.

Σε αντίθεση με το παράδειγμα της Συρίας, στην Ελλάδα της ΕΕ, του ΝΑΤΟ, των διμερών συμμαχιών και των τριμερών συνεργασιών, στη μη διαμελισμένη Ελλάδα, στην επικράτεια της οποίας δεν μαίνονται συγκρούσεις, εξελίσσεται μία οξύμωρη και παγκοσμίως πρωτότυπη κατάσταση. Η Ελλάς είναι έτοιμη ανά πάσα στιγμή για διάλογο με την Τουρκία, η οποία ρητά και ξεκάθαρα απειλεί την ελληνική κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα.

Η Τουρκία παραμένει ανυποχώρητη στην “Γαλάζια Πατρίδα” και τις “γκρίζες ζώνες”, δεν δέχεται ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα στα νησιά μας, θεωρεί αιτία πολέμου την επέκταση των χωρικών μας υδάτων, αμφισβητεί την κυριαρχία των νήσων του Ανατολικού Αιγαίου, ακόμα και των μεγάλων εάν δεν αποστρατιωτικοποιηθούν, επιδιώκει την απόσχιση της Θράκης και απειλεί με πυραύλους την Αθήνα και τα νησιά.

Μετά την παράνομη εισβολή και κατοχή στην Κύπρο το 1974, έχει προβεί σε σειρά εγκλημάτων, όπως βιασμοί, αγνοούμενοι, εθνοκάθαρση, καταστροφή πολιτιστικών και θρησκευτικών μνημείων, παράνομο εκτεταμένο εποικισμό, στρατεύματα κατοχής, στρατιωτικές βάσεις κ.α. Η Άγκυρα δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ προσπαθεί να επιτύχει διεθνή αναγνώριση του ψευδοκράτους, παραβιάζει το καθεστώς της Αμμοχώστου και αλλοιώνει τον πληθυσμό της ελεύθερης Κύπρου με αποστολή παράνομων μεταναστών.

Η Τουρκία δεν έχει υποχωρήσει στο παραμικρό. Κατά την ιδιάζουσα αυτή περίοδο μετά τον σεισμό και πριν τις εκλογές, ο ανατολίτης “επιτήδειος ουδέτερος” υποβιβάζει την ένταση με την Ελλάδα, υπόσχεται να άρει το βέτο για την είσοδο Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, ανακαλύπτει ξαφνικά ότι δεν χρειάζεται τους πυραύλους S-400 και επαναφέρει στο φάσμα των ανταλλαγμάτων τα αεροσκάφη F-16 (ίσως και τα F-35) και την άρση των μέτρων κατά της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας. Επίσης, επαναφέρει έναν διάλογο με την Ελλάδα που θα συμπεριλαμβάνει την συνεκμετάλλευση κοιτασμάτων, την αποστρατικοποίηση νήσων και την αναγνώριση δύο κυρίαρχων κρατών στην Κύπρο (μέσω ενός νέου σχεδίου τύπου Ανάν), χάριν της σταθερότητος στην περιοχή και της συνοχής του ΝΑΤΟ! Κάποια συμμαχικά κέντρα θα έβλεπαν με καλό μάτι μία τέτοια εξέλιξη.

Από τις πρόσφατες κοινές δηλώσεις της ελληνικής και κυπριακής πολιτικής ηγεσίας δεν έγινε σαφές εάν η παρουσία της ΕΕ στον διάλογο για το Κυπριακό και η επιβολή του κοινοτικού κεκτημένου αποτελούν αίτημα (στο παρελθόν είχε απορριφθεί από το Ηνωμένο Βασίλειο και το ψευδοκράτος, αλλά η ελληνική πλευρά είχε προσέλθει υπάκουα στον διάλογο!) ή προϋπόθεση ενάρξεως διαλόγου.

Με την πρώτη καιροσκοπική τουρκική ύφεση, η Ελλάς δηλώνει έτοιμη να συζητήσει, δίχως ξεκάθαρες προϋποθέσεις και “κόκκινες γραμμές”. Η σπουδή για εναγκαλισμούς, φιλιά και διάλογο, δεν συνάδει με την πολυδιαφημισμένη προσπάθεια αποδομήσεως της Τουρκίας. Αντιθέτως, της προσφέρει βολικό άλλοθι και αποδυναμώνει τις υπερβατικές προσπάθειες των ομογενών και του γερουσιαστού Μενέντεζ να διατηρήσουν την ισορροπία ισχύος. Ο μέσος Έλληνας έχει δικαίωμα να ανησυχεί βάσει της τραυματικής εμπειρίας του παρελθόντος, της ασυνέχειας της Εθνικής Στρατηγικής και της ελλείψεως σαφών θέσεων προς εχθρούς και “φίλους”, παρόμοιες με αυτές που έθεσε ο Άσαντ.