Η ψηφιακή ανασυγκρότηση του ISIS στο Διαδίκτυο

Το ISIS μπορεί να έχασε το Χαλιφάτο που ίδρυσε το 2014 στη Συρία και στο Ιράκ, αλλά θα ήταν λάθος να θεωρηθεί οριστικά ηττημένο. Η τρομοκρατική οργάνωση όχι μόνον είναι ακόμη ζωντανή, αλλά έχει αναπτύξει πρωτοφανή δραστηριότητα στο Διαδίκτυο, δείχνοντας ότι οι τζιχαντιστές διαθέτουν ακόμη σημαντικά αποθέματα τόσο σε οργανωτικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο.

Όπως είχε δείξει σε έρευνά του πριν δύο χρόνια το Ινστιτούτο Διεθνών Μελετών (CESIS) της Ρώμης, το ISIS άλλαξε ριζικά στρατηγική. Εγκαταλείφθηκε η στρατηγική ελέγχου κάποιας εδαφικής έκτασης, δηλαδή «ενός χαλιφάτου που επιβράβευε όλους όσους διέσχιζαν τα σύνορα του, συγχωρούσε όλες τις προηγούμενες αμαρτίες τους και τους προσέφερε άμεση οικονομική αμοιβή και κοινωνική αναγνώριση. Η σύντομη χρονικά αλλά ιδιαίτερα έντονη αυτή εμπειρία έχει πλέον μετατραπεί σε προπαγανδιστικό θρύλο που προωθείται συστηματικά στο διαδίκτυο, με βίντεο, φωτογραφίες και άλλου είδους μαρτυρίες της περιόδου εκείνης», ανέφερε εκείνη η έρευνα.

Ο ερευνητής Ντανιέλε Μπαρόνε είχε σωστά επισημάνει πως η εμπειρία και η μνήμη εκείνης της περιόδου στη Συρία και το Ιράκ «μετατρέπονται σε στοιχείο ενθάρρυνσης προκειμένου να επεκταθεί η τζιχαντ σε παγκόσμιο επίπεδο». Το ISIS μετατράπηκε έτσι σε «εκκολαπτήριο όλων των απομονωμένων ομάδων και ατόμων που, με οποιονδήποτε κίνητρο, επιδιώκουν να συμμετάσχουν στη τζιχάντ, ξεκινώντας μαζί τους έναν άμεσο και χωρίς ενδιάμεσους διάλογο μέσω Διαδικτύου».

Πριν ακόμα το ISIS ηττηθεί στρατιωτικά, τα μεγάλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είχαν λάβει σταδιακά αυστηρά μέτρα εναντίον της τζιχαντιστικής προπαγάνδας. Αρχικά, η παρουσία του ISIS στο Facebook, το Twitter και στο YouTube ήταν εντυπωσιακή, αλλά τώρα οι τζιχαντιστές τα χρησιμοποιούν προσεκτικά, ουσιαστικά μόνο για τη διάδοση γενικόλογης προπαγάνδας, κυρίως για θρησκευτικά κηρύγματα εξτρεμιστών ιμάμηδων.

Το ISIS και τα 600 κανάλια

Όποιος θέλει να εμβαθύνει τις διάφορες όψεις της τζιχαντιστικής ιδεολογίας αναγκάζεται να ακολουθήσει διαύλους πιο ανώνυμους: εκείνα που κυριαρχούν είναι τα chat end-to-end που επιτρέπουν μια άμεση προσωπική επικοινωνία που δύσκολα ελέγχεται. Σύμφωνα με την έρευνα, το μέσο κοινωνικής δικτύωσης που χρησιμοποιήθηκε πιο συχνά είναι το Telegram. Σύμφωνα με άλλη έρευνα που έκανε το 2018 το πανεπιστήμιο George Washington, υπάρχουν στο Telegram περίπου 600 κανάλια που διακινούν περιεχόμενα του ΙSIS, όπου κύριο θέμα συζήτησης ήταν τότε οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία και το Ιράκ (57%).

Ακολουθούν οι δραστηριότητες του ISIS σε άλλα μέρη του κόσμου, οι πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, θέματα που αφορούν την cyber security (14%) και, τέλος, οι τζιχαντιστικές επιθέσεις στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη. Οι τζιχαντιστές διαδίδουν στους followers τους files με κείμενα, βίντεο και φωτογραφίες, τις οποίες αποθηκεύουν σε ιστοσελίδες όπως archive.org, Youtube.com, Justpaste.it, Top4top.net, drive.google.com και άλλες.

Οι ιστοσελίδες αυτές λειτουργούν ως αποθήκες προπαγανδιστικού υλικού, εύκολα προσβάσιμες, που εμπλουτίζονται με ευκολία με όλο και πιο επίκαιρο υλικό. Αλλά και στην επίσημη πλευρά του διαδικτύου συχνά τα link που δημοσιεύονται σε άλλες ιστοσελίδες οδηγούν σε blog που στηρίζονται σε πλατφόρμες όπως το WordPress (το οποίο είχε τουλάχιστον 900 τζιχαντιστικά περιεχόμενα στα τέλη του περασμένου έτους) και το Tumbir. Από τις αρχές του 2019 ασκήθηκαν μεγάλες πιέσεις στο Telegram προκειμένου να μπλοκάρει αναρτήσεις με τζιχαντιστικό περιεχόμενο. Αυτό εξώθησε τα στελέχη του ISIS να στρέψουν την προσοχή τους σε άλλα μέσα, λιγότερο γνωστά και διαδεδομένα, όπως το RocketChat και Discord, όπου αναρτούν προπαγανδιστικό υλικό θρησκευτικού περιεχομένου.

Ιδεώδης λύση για τους τζιχαντιστές

Το Amaq News Agency, το επίσημο ειδησεογραφικό πρακτορείο του ISIS κάνει μεγάλες προσπάθειες προκειμένου να βρει μια θέση που να του επιτρέπει να παραμείνει ενεργό στο Διαδίκτυο. Το είχε καταφέρει μέχρι τις αρχές του 2019, δημιουργώντας κάποιους ιστότοπους WordPress, τους οποίους προστάτευε από επιθέσεις DdoS μέσω Cloudfare. Τελικά όμως δεν τα κατάφερε, καθώς οι νόμιμες και οι λιγότερο νόμιμες επιθέσεις των ευρωπαϊκών και αμερικανικών αρχών διέγραψαν τις ιστοσελίδες αυτές.

Σύμφωνα με την αμερικανική ιστοσελίδα Site intelligence Group, που παρακολουθεί τις δραστηριότητες ακροδεξιών και τζιχαντιστών στο διαδίκτυο, το πρακτορείο Amaq ανήγγειλε τη δημιουργία δικής του ιστοσελίδας που θα φιλοξενείται στο ZeroNet, ένα διαδικτυακό χώρο που προσφέρει web hosting από το 2015 χωρίς κεντρικό server, με αποκεντρωμένους τομείς, όπου το κάθε account προστατεύεται χάρη στη κρυπτογραφία bitcoin wallet.

Ουσιαστικά, μια υπηρεσία με εγγυημένη ανωνυμία, που προσφέρει τη δυνατότητα να δημιουργούνται domains με πρόσβαση τόσο από το επίσημο διαδίκτυο όσο και μέσω TOR. Επιπρόσθετα, επιτρέπει την περιήγηση ακόμη και χωρίς διασύνδεση με το δίκτυο. Πρόκειται για ιδεώδη λύση για τους τρομοκράτες που βρίσκονται σε απομονωμένες περιοχές της Ασίας ή της Αφρικής.

Όλα αυτά μας μεταφέρουν την εικόνα ενός ψηφιακού Χαλιφάτου που έχει πλέον οικοδομήσει ένα ισχυρό επικοινωνιακό δίκτυο online, τεχνολογικά προηγμένο και σε θέση να αποτελέσει στοιχείο ανασυγκρότησης και προσανατολισμού των μαχητών που είχαν σκορπίσει μετά τις στρατιωτικές ήττες τους κυρίως από τους Κούρδους της Συρίας. Η αυστηρή επιτήρηση από τα δυτικά κράτη και η συνεργασία τους με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδωσαν μέχρι τώρα καλά αποτελέσματα, υψώνοντας εμπόδια στην διάδοση της τζιχαντιστικής προπαγάνδας στο διαδίκτυο, χωρίς όμως να την συρρικνώσουν.

Η ισλαμική τρομοκρατία, ως προέκταση του τζιχαντισμού, έχει πλέον αποδείξει τον ενδημικό χαρακτήρα της: το πρόβλημα της ισλαμιστικής τρομοκρατίας είναι πολιτικό και, όπως συνέβη πάντα στην Ιστορία, τα στρατιωτικά μέσα, η λογοκρισία και η καταστολή δεν αρκούν από μόνες τους για να το λύσουν.