Η Σαουδική Αραβία μπαίνει σε “μνημόνιο”…

Μέτρα λιτότητας ανακοίνωσε το βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας, με τριπλασιασμό του ΦΠΑ και κατάργηση επιδομάτων για τους δημοσίους υπαλλήλους. Τα μέτρα, με βάση το σχέδιο του υπουργού Οικονομικών, Μοχάμετ Αλ Τζαντάν, ανέρχονται σε 26,6 δισ. δολάρια και απηχούν τη δυσμενή οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα, λόγω των χαμηλών τιμών του πετρελαίου και βεβαίως των μέτρων περιορισμού που ελήφθησαν για την αντιμετώπιση της πανδημίας.

Ο ίδιος εστίασε στην ανάγκη να σταθεροποιηθούν τα έσοδα του κράτους που δεν προέρχονται από τις πωλήσεις πετρελαίου. Τα έσοδα από αυτές, άλλωστε, μειώθηκαν κατά τους τρεις πρώτους μήνες του έτους κατά 24% σε σχέση με πέρυσι, στα 34 δισ. δολάρια. Θα μπορούσε, μάλιστα, κατά τις εκτιμήσεις του, να χαθούν ακόμα και τα μισά από τα εισοδήματα του κράτους από το πετρέλαιο, τα οποία αντιστοιχούν στο 70% του συνόλου.

Υποτίθεται, σύμφωνα με τις πληροφορίες που διοχετεύονται από το Ριάντ, ότι επιλέχθηκαν εκείνα τα μέτρα που είναι τα λιγότερο επώδυνα και αυτά που θα επιδράσουν όσο το δυνατό λιγότερο στη δημοσιονομική ισχύ της χώρας. Γι’ αυτό και ο υπουργός, στη δήλωσή του, ανέφερε ότι «δεν περικόπτουμε δαπάνες, αλλά ανακατευθύνουμε δαπάνες», με τρόπο που ο προϋπολογισμός να μην αλλάζει σημαντικά.

Αλλάζει, όμως, η αγοραστική δύναμη για πολλούς Σαουδάραβες, καθώς από 1η Ιουνίου το λεγόμενο επίδομα διαβίωσης κόβεται και από 1η Ιουλίου ο ΦΠΑ αυξάνεται από το 5% στο 15%. Το πρώτο αφορούσε σε μηνιαία πληρωμή 1.000 ριάλ –περίπου 245 ευρώ– που είχε καθιερώσει ο βασιλιάς Σαλμάν το 2018 για τους περίπου 1,5 εκατ. δημοσίους υπαλλήλους της χώρας. Ήταν μια προσπάθεια να εξισορροπήσει την αύξηση των τιμών στο φυσικό αέριο και την εισαγωγή του ΦΠΑ 5% σε αγαθά και υπηρεσίες.

Σε αντιδιαστολή με τις περικοπές, ανακοινώθηκε παράλληλα η μείωση των τιμών των καυσίμων κατά 50%, με τη βενζίνη πλέον να πωλείται στα 0,67 (0,000015 ευρώ) ριάλ το λίτρο, έναντι 1,31. Ο πετρελαϊκός κολοσσός Aramco, βέβαια, συνεχίζει να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα, εξετάζοντας τη μείωση της συμμετοχής του στο Ταμείο Δημοσίων Επενδύσεων, το οποίο αποτελεί το βασικό βραχίονα επενδύσεων στη χώρα, που διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία αξίας πάνω από 320 δισ. δολαρία.

Τροχοπέδη στα σχέδια του πρίγκιπα Σαλμάν

Εδώ και καιρό διαφαινόταν δημοσιονομικό πρόβλημα στη Σαουδική Αραβία, καθώς ο συνδυασμός του “πολέμου” στο εμπόριο πετρελαίου και του lockdown λόγω κορωνοϊού – που επηρέασε δραματικά και τον προσκηνυματικό τουρισμό – ήταν εκρηκτικός. Το α’ τρίμηνο του 2020 το Ριάντ ανακοίνωσε έλλειμμα εννέα δισεκατομμύρια δολάρια στον προϋπολογισμό και προμηνύει πρόσθετο δανεισμό για να κλείσει η “τρύπα”, ο οποίος μπορεί να φτάσει ως και τα 60 δισ. δολάρια. Η πρόβλεψη του ΔΝΤ για τη Σαουδική Αραβία κάνει λόγο για συρρίκνωση της οικονομίας κατά 2,3% φέτος.

Το έλλειμμα, βέβαια, δεν οφείλεται μόνο στα χαμηλά έσοδα αλλά και στις αυξημένες δαπάνες για τη στήριξη του συστήματος υγείας, των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Οι εξελίξεις, πάντως, επαληθεύουν τις διεθνείς αναλύσεις που προέβλεπαν σοβαρά εμπόδια στο φιλόδοξο σχέδιο μετασχηματισμού της σαουδαραβικής οικονομίας από τον πρίγκιπα Μοχάμετ Μπιν Σαλμάν.

Διότι, πέρα από τα δύο οριζόντια μέτρα, η κυβέρνηση προχωρά και σε περικοπές ή αναστολές δαπανών για μια σειρά κρατικών φορέων και οργανισμών, καθώς και για δημόσια προγράμματα που εντάσσονταν στο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα του πρίγκιπα. Η προσπάθεια βαθμιαίας απεξάρτησης της οικονομίας από το πετρέλαιο αναβάλλεται, προς το παρόν, αλλά δεν παύει εντελώς.

Το περίφημο project NEOM του πρίγκιπα, μια νέα πόλη που θα κτιστεί στη δυτική όχθη της χώρας, κατά πάσα πιθανότητα δεν επηρεάζεται από τα μέτρα. Ήδη είχε δεχθεί το πρώτο “πλήγμα”, λόγω συμπλοκής μέλους μιας τοπικής φυλής με την αστυνομία, κατά τις εργασίες απαλλοτρίωσης, ενώ είχαν συλληφθεί μέλη άλλης φυλής επειδή αντιτάχθηκαν στη μετατόπισή τους για να διευκολυνθούν τα έργα.