Η σπουδή του Ερντογάν και η “σιωπή” της Μόσχας

Να τρέξει γρήγορα τις διαδικασίες για τη δημιουργία “ζώνης ασφαλείας” στη Βόρεια Συρία επιδιώκει ο Ερντογάν, στο πλαίσιο της συμφωνίας που κατέληξε με τις ΗΠΑ. Την ίδια ώρα οι Κούρδοι είναι επιφυλακτικοί και η Δαμασκός κάνει λόγο για επίθεση στην εθνική κυριαρχία της Συρίας. Ερωτήματα προκαλούν όμως η σιωπή της Μόσχας, αλλά και η παρέμβαση Οτσαλάν για επίλυση του κουρδικού από την άλλη πλευρά των συνόρων.

Μετά από πολύμηνες καθυστερήσεις, διαπραγματεύσεις και αρκετή γκρίνια από την Άγκυρα για την υποστηρικτική στάση των Αμερικανών προς τους Κούρδους της Συρίας, η Τουρκία και οι ΗΠΑ συμφώνησαν τελικά να δημιουργήσουν ένα «κέντρο κοινών επιχειρήσεων», το οποίο θα συντονίζει και θα διαχειρίζεται την  “ζώνη ασφαλείας”.

Οι διαπραγματεύσεις είχαν περιέλθει σε αδιέξοδο τους τελευταίους μήνες, εξαιτίας των διαφωνιών των δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ για την έκταση της “ζώνης” και για την διοίκηση της. Σύμφωνα με τον Τούρκο υπουργό Άμυνας πάντως η Άγκυρα θέλει η “ζώνη ασφαλείας” να έχει βάθος περίπου 40 χλμ και οι υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG) να αφοπλίζονται και να μετακινούνται από μικτές ομάδες Αμερικανών και Τούρκων στρατιωτών.

Ψάχνουν τις λεπτομέρειες οι Κούρδοι 

Στις συνομιλίες που έγιναν στην Άγκυρα και κράτησαν τρεις ημέρες, οι δύο πλευρές συμφώνησαν επίσης να λάβουν πρόσθετα μέτρα για τον επαναπατρισμό εκτοπισμένων Σύρων, οι οποίοι έχουν καταφύγει στην Τουρκία. Ο Ερντογάν έχει αλλάξει, άλλωστε, την πολιτική του για τους πρόσφυγές μετά την αποδοκιμασία στις δημοτικές εκλογές και η αρχική “φιλική υποδοχή” έχει μετατραπεί σε απελάσεις, οι οποίες συχνά βαφτίζονται “οικειοθελείς επιστροφές”.

Την ίδια ώρα, οι Κούρδοι της Συρίας, αν και αρχικά εκφράζουν την ικανοποίησή τους για την συμφωνία Ουάσινγκτον και Άγκυρας, εκτιμούν ότι αυτή θα κριθεί στις λεπτομέρειες, που όμως για την ώρα παραμένουν αόριστες. Η συμφωνία αποτρέπει μια τουρκική στρατιωτική επιχείρηση εναντίον κουρδικών θέσεων στα ανατολικά του Ευφράτη, με την οποία ο Ερντογάν έχει απειλήσει αρκετές φορές.

Παραλλήλως η αμερικανική παρουσία και το κοινό κέντρο επιχειρήσεων εγγυώνται την ασφαλή μετακίνηση των Κούρδων Πολιτοφυλάκων. Ωστόσο παραμένει αδιευκρίνιστο πόσο και προς τα πού θα μετακινηθούν οι Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG), της  κουρδικής πολιτοφυλακής που ελέγχει ζώνες της βόρειας Συρίας. Κούρδοι αξιωματούχοι σημειώνουν, πάντως, ότι ο Ερντογάν, παρά την συμφωνία, «εξακολουθεί να επιμένει στην εξάλειψη της παρουσίας» τους.

Από την πλευρά της η Δαμασκός χαρακτηρίζει την συμφωνία «κατάφωρη επίθεση» στην εθνική κυριαρχία της Συρίας και την εδαφική ενότητα της χώρας και υποστηρίζει ότι πρόκειται για μια «επικίνδυνη κλιμάκωση». Η συριακή κυβέρνηση κάλεσε μάλιστα τη διεθνή κοινότητα και τον ΟΗΕ να καταδικάσουν «αυτήν την αμερικανο-τουρκική επίθεση» που, όπως αναφέρει, «υπονομεύει όλες τις προσπάθειες για τον τερματισμό της κρίσης» στη Συρία. Η Δαμασκός καταφέρεται και εναντίον των Κούρδων της Συρίας, κατηγορώντας τους ότι γίνονται «εργαλείο» σε αυτό το «εχθρικό σχέδιο» της Ουάσινγκτον και της Άγκυρας. Τους καλεί τέλος να  αναλάβουν μια ιστορική ευθύνη και «να αναθεωρήσουν τη στάση τους και να επιστρέψουν στην αγκαλιά της εθνικής κυβέρνησης».

Εμπλοκή Οτσαλάν

Η Τουρκία δείχνει πάντως αποφασισμένη να τρέξει τις διαδικασίες και, σύμφωνα με τον Τσαβούσογλου, δεν θα επιτρέψει να υπάρξουν καθυστερήσεις στην δημιουργία της “ζώνης ασφαλείας”, όπως έγινε με τον “οδικό χάρτη” για τον έλεγχο της Μάνμπιτζ. Έναν χάρτη που προέβλεπε την απομάκρυνση των Κούρδων πολιτοφυλάκων από την περιοχή μέσα σε 90 ημέρες, κάτι που όμως δεν έγινε ποτέ, εξαιτίας της καθυστέρησης που, όπως υποστηρίζει η Άγκυρα, επέδειξαν οι Αμερικανοί.

Την ίδια ώρα, ερωτήματα προκαλεί η ξαφνική εμπλοκή του ιστορικού ηγέτη  του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), του Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ο οποίος, σε αυτή την συγκυρία, δήλωσε έτοιμος για μια λύση στο κουρδικό ζήτημα. Σύμφωνα με την ανακοίνωση που εξέδωσε μέσα από τη φυλακή και γνωστοποίησαν οι δικηγόροι του, ο Οτσαλάν φέρεται να τονίζει ότι οι Κούρδοι δεν επιθυμούν ένα ξεχωριστό κράτος εντός του πλαισίου εύρεσης ενός τόπου για αυτούς.

«Προσπαθώ να δημιουργήσω ένα χώρο για τους Κούρδους. Ελάτε να λύσουμε το κουρδικό ζήτημα» αναφέρεται στην ανακοίνωση, στην οποία ο Οτσαλάν υποστηρίζει επίσης ότι μπορεί να τελειώσει την  «συγκρουσιακή κατάσταση μέσα σε μια εβδομάδα» και δηλώνει έτοιμος γι αυτό. Υπογραμμίζει, ωστόσο, ότι «το κράτος χρειάζεται να κάνει ό,τι είναι απαραίτητο».

Ερωτήματα προκαλεί όμως και η σιωπή της Μόσχας, η οποία, αν και υποστηρίζει την ενότητα της συριακής επικράτειας, δεν έχει σχολιάσει τις εξελίξεις. Η Μόσχα επιχείρησε στο παρελθόν να σπρώξει τους Κούρδους στην “αγκαλιά” του Άσαντ και υποστηρίζει ότι οι περιοχές που απελευθερώνονται από τζιχαντιστές και αντάρτες θα πρέπει να περιέρχονται στην κυριότητα της συριακής κυβέρνησης. Η Μόσχα δείχνει, στην παρούσα φάση, να επικεντρώνει το ενδιαφέρον της στην στήριξη του συριακού στρατού στην Ιντλίμπ, εκεί όπου, μετά από μια σύντομη εκεχειρία, έχουν αρχίσει και πάλι οι βομβαρδισμοί εναντίων θέσεων της ισλαμιστικής οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ ας Σαμ, που ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της επαρχίας.