Η στρατηγική Ερντογάν για παραμονή στην προεδρία και το νέο Σύνταγμα

«Είμαστε αποφασισμένοι να προσθέσουμε ένα νέο Σύνταγμα στο απόθεμα του αγαπημένου μας έθνους», δήλωσε ο Ερντογάν, προσθέτοντας πως έχει αναθέσει σε δέκα νομικούς να ξεκινήσουν τις σχετικές εργασίες, με στόχο ένα πιο φιλελεύθερο και δημοκρατικό πλαίσιο. Υπογράμμισε ότι τα τελευταία 23 χρόνια αποδεικνύεται η «ειλικρινής πρόθεσή μας να στεφανώσουμε τη δημοκρατία μας με ένα νέο Σύνταγμα».

Το ισχύον Σύνταγμα προβλέπει όριο δύο θητειών για τον πρόεδρο, με δυνατότητα τρίτης μόνο εάν προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές κατά τη δεύτερη θητεία. Αυτό σημαίνει πως ο Ερντογάν, σε κανονικές συνθήκες, δεν μπορεί να είναι ξανά υποψήφιος. Παρόλα αυτά, η ανάγκη συνταγματικής τροποποίησης ή η προκήρυξη πρόωρων εκλογών θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα.

Γιατί ο Ερντογάν θέλει νέο Σύνταγμα;

Παρά τις δηλώσεις του πως «δεν σκοπεύει να είναι υποψήφιος για επανεκλογή» και ότι «θέλουμε το νέο Σύνταγμα όχι για εμάς, αλλά για τη χώρα μας», η πολιτική ατζέντα δείχνει να έχει πιο σύνθετες προθέσεις. Τον Ιανουάριο, σε κομματικό συνέδριο, ο γνωστός τραγουδιστής Ιμπραήμ Τάτλισες κάλεσε δημόσια τον Ερντογάν να δώσει «μια υπόσχεση» στο κοινό. Ο πρόεδρος, χαμογελώντας, απάντησε: «Αν είσαι εσύ, είμαι κι εγώ», αφήνοντας σαφή υπαινιγμό για νέα υποψηφιότητα. Την επόμενη ημέρα, ο εκπρόσωπος του κόμματος AKP επιβεβαίωσε ότι το ζήτημα βρίσκεται στην πολιτική ατζέντα, προσθέτοντας: «Αυτό που έχει σημασία είναι ότι το θέλει ο λαός μας». Οι κινήσεις αυτές υποδηλώνουν ότι ο Ερντογάν επιθυμεί να παραμείνει πρόεδρος και μετά το 2028.

Εν τω μεταξύ, ο Ερντογάν αναφέρθηκε και στη συνεργασία του με τον ηγέτη του εθνικιστικού Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP), Ντεβλέτ Μπαχτσελί, επισημαίνοντας τις κοινές προσπάθειες για μια Τουρκία χωρίς τρομοκρατία, που θα ενισχύσει τη διπλωματία, την οικονομία και τις ελευθερίες της χώρας. Ενδεικτικό της σχέσης τους είναι και η πρόσφατη δημόσια έκκληση του Μπαχτσελί να διεκδικήσει ο Ερντογάν νέα θητεία, παρά το συνταγματικό όριο.

Το δημοψήφισμα του 2017 έδωσε αυξημένες εξουσίες στον Ερντογάν, διατηρώντας ωστόσο το όριο των δύο θητειών. Για να προχωρήσει σε νέο δημοψήφισμα που θα επιτρέψει τη συνταγματική τροποποίηση, απαιτείται η στήριξη τουλάχιστον 360 βουλευτών. Σήμερα, ο Ερντογάν διαθέτει την υποστήριξη 321 βουλευτών, συμπεριλαμβανομένων αυτών του MHP, και αν καταφέρει να συγκεντρώσει 400 ψήφους, θα μπορεί να προχωρήσει άμεσα στην αλλαγή του Συντάγματος.

Ο κουρδικός παράγων

Το φιλοκουρδικό Κόμμα DEM, που έχει αποκτήσει αυξημένη προβολή για τη διαμεσολαβητική του προσπάθεια στην ειρηνευτική διαδικασία με το PKK, ζητά εδώ και καιρό νέο Σύνταγμα. Η βουλευτής Σαλίχε Αϊντενίζ δήλωσε πως το σημερινό Σύνταγμα «δεν αντιπροσωπεύει όλους τους ανθρώπους ούτε αναγνωρίζει όλες τις γλώσσες», αναφερόμενη και στα κουρδικά. Η προσπάθεια του Ερντογάν να αποκαταστήσει σχέσεις με το PKK εκτιμάται από ορισμένους αναλυτές πως στοχεύει στην εξασφάλιση κουρδικής υποστήριξης εν όψει ενδεχόμενης επανεκλογής του.