Η συνωμοσία Χαμζά στην Ιορδανία και ο ρόλος του Ισραηλινού Σάποσνικ

Το μεγαλύτερο πρακτορείο ειδήσεων της Ιορδανίας, Ammon, ανέφερε ότι ένας άνδρας με δεσμούς με τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες προσέφερε προστασία στον Χαμζά Μπιν Χουσεΐν, αδελφό του βασιλιά Αμπντάλα Β’ της Ιορδανίας, ο οποίος φέρεται να βρίσκεται υπό κατ’ οίκον περιορισμό στο Αμμάν. Ο πρίγκιπας Χαμζά είναι μεταξύ τουλάχιστον 16 μελών της βασιλικής οικογένειας της Ιορδανίας και άλλων ανώτερων αξιωματούχων, οι οποίοι συνελήφθησαν την περασμένη εβδομάδα. Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι απεφεύχθη πραξικόπημα εναντίον του θρόνου.

Λίγες ώρες μετά τη σύλληψή του, η οικογένεια του πρίγκιπα Χαμζά διοχέτευσε βίντεο στο BBC, στο οποίο ο ετεροθαλής αδελφός του βασιλιά λέει ότι βρίσκεται σε κατ’ οίκον περιορισμό και κατηγορεί την βασιλική οικογένεια για διαφθορά και ανικανότητα στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Ο Χαμζά ήταν πρίγκιπας-διάδοχος της Ιορδανίας μέχρι το 2004, όταν του αφαιρέθηκε ο τίτλος. Ο βασιλιάς Αμπντάλα Β’ κυβερνά από το1999 το Χασεμιτικό Βασίλειο, μετά το θάνατο του πατέρα του Βασιλιά Χουσεΐν, ο οποίος κυβέρνησε τη χώρα για σχεδόν 50 χρόνια.

Ο Χαμζά ισχυρίζεται στο βίντεο ότι τιμωρείται γιατί συμμετείχε σε συναντήσεις, στις οποίες το “κυβερνών σύστημα” της Ιορδανίας είχε επικριθεί. Αυτή η αναδυόμενη διαμάχη είναι κάτι σπάνιο για την Ιορδανία. Η βασιλική οικογένεια ζει διακριτικά και τα ΜΜΕ αποθαρρύνονται να αναφέρουν εσωτερικές διασπάσεις και άλλες διαφωνίες μεταξύ των μελών της. Αυτή η εξέλιξη καταδεικνύει επίσης πιθανές πηγές αστάθειας σε μία από τις λίγες σταθερές πολιτικές οντότητες της Μέσης Ανατολής. Οι επικριτές ισχυρίζονται ότι στην Ιορδανία επικρατεί κοινωνική ανησυχία κι ότι η σταθερότητα είναι πλασματική και αποτέλεσμα λογοκρισίας.

Το Ammon, ανέφερε ότι σύμφωνα με “ενημερωμένη πηγή”, ο Ισραηλινός επιχειρηματίας Ρόι Σάποσνικ, που έχει διασυνδέσεις με τη Μοσάντ, έκανε επαφή με την οικογένεια του Χαμζά, προτείνοντας να την απομακρύνει από την Ιορδανία, χρησιμοποιώντας ιδιωτικό αεροπλάνο. Επίσης ότι ο Σάποσνικ έχει υπηρετήσει ως σύμβουλος του πρώην πρωθυπουργού του Ισραήλ Εχούντ Ολμέρτ, αλλά σήμερα είναι γνωστός για την εταιρεία του GMSS, η οποία προσφέρει υπηρεσίες σε κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο. Σε συνέντευξή του, ο Σάποσνικ επιβεβαίωσε ότι είχε προσφερθεί να βοηθήσει τον Χαμζά, επειδή ήταν “στενός προσωπικός του φίλος”. Υποστήριξε ότι είναι «ένας Ισραηλινός που ζει στην Ευρώπη. Ποτέ δεν υπηρέτησα σε κανένα ρόλο στις υπηρεσίες πληροφοριών του Ισραήλ».

Την Κυριακή, ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Μπένι Γκάντς δήλωσε ότι η φερόμενη συνωμοσία για πραξικόπημα είναι «εσωτερικό ζήτημα της Ιορδανίας». Πρόσθεσε, όμως, ότι το Ισραήλ «είναι διατεθειμένο να βοηθήσει την Ιορδανία όπως κριθεί απαραίτητο». Ανέφερε δε τους στενούς δεσμούς ασφαλείας Ισραήλ-Ιορδανίας. Ο Σάποσνικ δεν είναι πρώην πράκτορας της Μοσάντ, συνηγόρησαν τα ιορδανικά ΜΜΕ. Σύμφωνα με ισραηλινή πηγή, ο Σάποσνικ είναι ό,τι είναι ένας Ισραηλινός sayan που ζει στο εξωτερικό. Δηλαδή εκτελεί διάφορα καθήκοντα για πράκτορες που δεν μπορούν να τα εκτελέσουν οι ίδιοι για νομικούς ή άλλους λόγους.

Η εταιρεία του Σάποσνικ

Ο Σάποσνικ διαθέτει εταιρεία συμβούλων ασφαλείας, η ιστοσελίδα της οποίας περιγράφει την αποστολή της: «Το GMSS προσφέρει ένα πλήρες φάσμα οικονομικά αποδοτικών υπηρεσιών στους τομείς της υποστήριξης ζωής και αποστολών, της διαχείρισης κινδύνων για πληροφορίες, εφοδιασμό και διαχείρισης εφοδιαστικής αλυσίδας. Το GMSS υποστηρίζει τις λειτουργίες και το προσωπικό των πελατών μας στη βελτιστοποίηση των πόρων και των αποτελεσμάτων της αποστολής τους.

»Οι δραστηριότητές μας καλύπτουν τον κόσμο με ιδιαίτερη έμφαση στην Ευρώπη, την Αφρική, τη Μέση Ανατολή και την Ασία. Εφαρμόζουμε τις γνώσεις και τις εμπειρίες μας για να παρέχουμε σύνθετες υπηρεσίες διαχείρισης κινδύνων και λειτουργικής υποστήριξης των πελατών σε συχνά δύσκολα περιβάλλοντα. Το GMSS παρέχει εξειδικευμένη υποστήριξη στην κυβέρνηση των ΗΠΑ, σε ξένες κυβερνήσεις και σε εμπορικούς οργανισμούς παγκοσμίως».

Ας σημειωθεί ότι η εταιρεία GMSS έχει συσχετιστεί με τον Έρικ Πρινς, τον ιδρυτή της εταιρείας μισθοφόρων Blackwater, νυν Academi. Σε συνεργασία με μία από τις εταιρείες του Πρινς, την Olive Group, ο Σαπόσνικ συμμετείχε σε ένα έργο κατασκευής της πρώτης οδού διοδίων του Ιράκ. Βοήθησε επίσης στην εκπαίδευση του ιρακινού στρατού. Κατά τη διάρκεια αυτού του προγράμματος γνώρισε τον πρίγκιπα Χαμζά.

Οι σχέσεις του Αμπντάλα

Ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες αναφέρουν τη συμμετοχή της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στη συνωμοσία. Οι σχέσεις της Ιορδανίας με τα κράτη του Κόλπου και το Ισραήλ είναι τεταμένες τελευταία. Μετά τις “Συμφωνίες του Αβραάμ” (ομαλοποίηση των σχέσεων του Ισραήλ με τα κράτη του Κόλπου), οι Σαουδάραβες πρότειναν στο Ισραήλ ή να αντικαταστήσουν τους Ιορδανούς ως θεματοφύλακες των μουσουλμανικών ιερών της Ιερουσαλήμ, ή να αναλάβουν τον ρόλο από κοινού.

Δεδομένου ότι η Ιερουσαλήμ είναι η τρίτη πιο ιερή τοποθεσία του Ισλάμ, μία τέτοια αλλαγή θα ήταν ράπισμα για την Ιορδανία. Πρόσφατα, ο Νετανιάχου είχε προγραμματίσει την πρώτη του επίσκεψη στα Εμιράτα για συνομιλίες με τον Σεΐχη Μωάμεθ μπιν Ζάιντ Αλ Ναχάν. Το ταξίδι ακυρώθηκε την τελευταία στιγμή, όταν ο βασιλιάς Αμπντάλα δεν έδωσε άδεια να πετάξει το ισραηλινό αεροσκάφος πάνω από την Ιορδανία. Ανταποδίδοντας, ο Νετανιάχου αρνήθηκε να απελευθερώσει νερό που ζήτησε η Ιορδανία, λόγω έκτακτης ανάγκης.

Πριν από λίγα χρόνια, ένας πράκτορας της ισραηλινής Σιν Μπετ που υπηρετούσε στην ισραηλινή πρεσβεία στο Αμμάν, δολοφόνησε έναν Ιορδανό στο διαμέρισμά του. Στη συνέχεια, η Ιορδανία απέλασε τον Ισραηλινό πρεσβευτή και όταν τελικά ο Ισραηλινός πράκτορας απελευθερώθηκε, έτυχε υποδοχής ήρωα στο Ισραήλ. Φυσικά, οι Ιορδανοί θύμωσαν με αυτή τη συμπεριφορά.

Δεδομένου ότι οι ενέργειες του Σάποσνικ μπορούν να βλάψουν σοβαρά τις σχέσεις Ισραήλ-Ιορδανίας, κανονικά θα έπρεπε να είναι υπό στενή επίβλεψη από τις ισραηλινές υπηρεσίες πληροφοριών. Αλλά αυτό δεν συνέβη, επειδή είναι συνδεδεμένος με την Μοσάντ, ή αυτή γνώριζε και ενέκρινε σιωπηρά ή ρητά το σχέδιο διαφυγής. Υπάρχει και το ενδεχόμενο η Μοσάντ να μην γνώριζε, αλλά αυτό σημαίνει ότι ο Σάποσνικ δεν καθοδηγείται, αλλά λειτουργεί ανεξάρτητα, επιδιώκοντας τα συμφέροντά του.

Ο ίδιος ο Σάποσνικ ισχυρίζεται ότι απλά προσπαθούσε να βοηθήσει τον φίλο του που βρέθηκε σε κίνδυνο, αλλά δεν είναι πειστικός. Όχι μόνο επειδή το Ισραήλ δεν κάνει χάρες από καλοσύνη, αλλά και επειδή ο Σάποσνικ είναι έξυπνος για να ξέρει ότι η συμμετοχή του με οποιονδήποτε τρόπο σε ένα πραξικόπημα στην Ιορδανία θα προκαλούσε κρίση στις σχέσεις της με το Ισραήλ.

Πρέπει το Ισραήλ να πείσει ότι δεν συμμετείχε

Τα χρονικά της Μοσάντ είναι γεμάτα από τέτοιους χαρακτήρες όπως ο Ράφι Εϊτάν, ο οποίος χειριζόταν τον Τζόναθαν Πολάρντ και τον Μάικ Χάρι, τον ειδικό φίλο του Μανουέλ Νοριέγκα στον Παναμά. Δεν αποκλείεται, λοιπόν, ο Σάποσνικ να είχε προσωπική ατζέντα. Είναι εξίσου πιθανό να ενεργούσε ως ενδιάμεσος για τη Μοσάντ, παρέχοντας στον Χαμζά πληροφορίες, υλικοτεχνική βοήθεια και χρηματοδότηση για να βοηθήσει το πραξικόπημα.

Οι Ισραηλινοί και οι Σαουδάραβες ίσως ήθελαν έναν πιο προσαρμοστικό βασιλιά από τον Αμπντάλα. Κάποιον που θα εξυπηρετούσε καλύτερα τα συμφέροντά τους, υιοθετώντας πιο πρακτική προσέγγιση προς στους Παλαιστινίους. Αν και η Ιορδανία θεωρεί τον εαυτό της προστάτη των παλαιστινιακών συμφερόντων, συνήθως τα τιμάει μόνο αν παραβιαστούν ή υπό πίεση.

Ακόμα κι αυτό το επίπεδο παρέμβασης στις παλαιστινιακές υποθέσεις, όμως, εξοργίζει τον Νετανιάχου, ο οποίος θα ήθελε να απαλλαγεί από το παλαιστινιακό πρόβλημα μια για πάντα. Η συμφωνία του αιώνα του Τραμπ έδωσε στον Ισραηλινό πρωθυπουργό την καλύτερη ευκαιρία που είχε ποτέ για να επιτύχει τους στόχους του: να μηδενίσει τις πιθανότητες δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους.

Ο Νετανιάχου και ο Σαουδάραβας πρίγκιπας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν είχαν κοινό σχέδιο να ποδηγετήσουν τον Παλαιστίνιο πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς, μέσω δωροδοκιών (με δεκάδες δισ. δολάρια) και απειλών. Το χαρτί που δεν μπορούσαν να ελέγξουν ήταν η Ιορδανία. Ο Αμπντάλα δεν τους κατήγγειλε, αλλά ούτε και τους στήριξε. Έτσι, η προοπτική στο τιμόνι της Ιορδανίας να βρεθεί κάποιος που θα υποστηρίξει αυτό το σχέδιο ήταν δελεαστική για το Ισραήλ.

Από την άλλη πλευρά, εάν το Ισραήλ συμμετείχε έστω και εμμέσως στη συνωμοσία, θα πρόκειται για υπερβολική απερισκεψία. Η Ιορδανία έχει την καλύτερη υπηρεσία πληροφοριών στον αραβικό κόσμο. Σίγουρα θα εντόπιζε εγκαίρως την συνωμοσία, όπως και συνέβη. Μόλις φαινόταν ο ρόλος του Ισραήλ, θα προκαλούσε ακόμη μεγαλύτερη εχθρότητα του Αμμάν απέναντί του από όση ήδη υπάρχει. Εάν, όμως, το Ισραήλ δεν εμπλέκεται, δεν θα έπρεπε να το έχει αρνηθεί πειστικά. Ούτε καν, όμως, το έχει προσπαθήσει μέχρι τώρα.