Η θολή αναρρίχηση του Ζόραν Ζάεφ στην εξουσία

Τον περασμένο Ιούνιο, όταν η Βουλή των Σκοπίων συζητούσε σε πολύ υψηλούς τόνους τη Συμφωνία των Πρεσπών, ο Ζόραν Ζάεφ επανειλημμένως έφυγε από την αίθουσα για να δει πως εξελίσσονταν οι διαδηλώσεις απέξω. «Εκεί έξω είναι το πρόβλημα. Εδώ τα έχουμε υπό έλεγχο», είχε πει προφητικά σε δύο συνεργάτες του, προσθέτοντας: «Αν, όμως, χάσεις τον έλεγχο στους δρόμους τελείωσες».

Οι συγκεκριμένοι αποτελούσαν τη σκιά του και τον ενημέρωναν διαρκώς για την προσέλευση και τον παλμό των διαδηλωτών. Όπως και εκείνος, ήταν νέοι, σχεδόν συνομήλικοί του και δεν ανήκαν στην παραδοσιακή κομματική γραφειοκρατία. Ο Ζάεφ, άλλωστε, με το που εξασφάλισε την πρωθυπουργία, επέλεξε να περιβάλλεται από άτομα της απολύτου εμπιστοσύνης του. Στελέχη που δεν είχαν δεσμούς με την μέχρι τότε νομενκλατούρα του κόμματός του, αλλά μοναδική αναφορά είχαν τον ίδιο!

Στα ολιγόλεπτα αυτά διαλείμματα τους άκουγε προσεχτικά, απολαμβάνοντας τα αγαπημένα του Davidoff Light. Μανιώδης καπνιστής, τα τσιγάρα τον είχαν συντροφεύσει καθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με την Αθήνα. Παρά την γκρίνια της συζύγου του, συχνά δήλωνε πως «χωρίς τη βοήθειά τους δεν θα την έβγαζε». Οι περισσότεροι Σκοπιανοί δημοσιογράφοι ενθυμούνται στο Νταβός, στη Βιέννη, αλλά και στα Σκόπια να γίνεται ένα με τα δημοσιογραφικά πηγαδάκια μετά τις μαραθώνιες συνομιλίες. Προέτρεπε τους δημοσιογράφους να «τα πουν έξω, κάνοντας παρέα μαζί του ένα τσιγαράκι».

Εκ πρώτης όψεως, ο χαλαρός, ευχάριστος ακόμα και πλακατζής πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ, με σήμα κατατεθέν του τα Αρμάνι κοστούμια και το πάθος του για τις μοτοσικλέτες, έμοιαζε να διαφέρει παρασάγγας από τους προκατόχους του. Πρώτα απ’ όλα έκανε τη στρατηγική επιλογή να ξεκαβαλικέψει από τους πλαστικούς Βουκεφάλες που είχε στήσει ο Γκρουέφσκι. Επιπλέον, πήρε σαφείς αποστάσεις από τη Μόσχα και προσέγγισε τις ΗΠΑ, την ΕΕ και το ΝΑΤΟ.

Στους Δυτικούς, άλλωστε, χρωστάει την αναρρίχησή του στον πρωθυπουργικό θώκο. Σύμφωνα με πληροφορίες, δυτικές υπηρεσίες του έδωσαν τα στοιχεία για το κύκλωμα παρακολουθήσεων που είχε στήσει η κυβέρνηση Γκρουέφσκι. Οι Δυτικοί πίεσαν ασφυκτικά τον πρώην πρωθυπουργό να επιλυθεί η πολιτική κρίση, μέσω της προκήρυξης πρόωρων εκλογών. Και βέβαια ήταν οι ίδιοι που πίεσαν τα αλβανικά κόμματα της ΠΓΔΜ να συνασπιστούν με τον Ζάεφ, ώστε να αποκτήσει την πολυπόθητη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι αμέσως μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας έσπευσε να ξεκαθαρίσει πως η κυβέρνησή του θα εργαστεί σκληρά για να στρέψει την ΠΓΔΜ προς τη Δύση.

Οι αμαρτίες του Ζάεφ

Παρ’ όλο το μοντέρνο τουίστ, ο Ζάεφ έχει περισσότερα κοινά απ’ όσα θα ήθελε με την παραδοσιακή πολιτική ελίτ της χώρας του. Μπορεί ο ίδιος να αυτοπροβάλλεται σαν ο αντίποδας του Γκρουέφσκι, αλλά τον σκιάζουν αμαρτίες: αμφιλεγόμενες οικονομικές δοσοληψίες, οικογενειακές επιχειρήσεις με εκατομμύρια κέρδη από το δημόσιο και σκοτεινές συμμαχίες συνοδεύουν την πορεία προς την κορυφή.

Ο Ζάεφ γεννήθηκε τον Οκτώβρη του 1974 στη Στρώμνιτσα, στη μεγαλύτερη πόλη της ανατολικής ΠΓΔΜ, κάτι λιγότερο από δύο ώρες μακριά από τη Θεσσαλονίκη. Την εποχή της γέννησής του, οι γονείς του και ειδικά ο πατέρας του Πάντσο παρακολουθούσε με μεγάλο ενδιαφέρον την πολιτική κατάσταση στην Αθήνα. Η πτώση της χούντας απείχε μόλις λίγους μήνες.

Μεγάλωσε στη γενέτειρά του, αποφοιτώντας από το τοπικό δημοτικό γυμνάσιο και λύκειο, έχοντας τη στόφα του καλού μαθητή. Στα σχολικά έδρανα τον βρήκε και το ζήτημα του ονόματος που προέκυψε, όταν η πατρίδα του αποσχίστηκε από την ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία και ανακήρυξε την ανεξαρτησία της με το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας».

Στη συνέχεια φοίτησε στη Σχολή Οικονομικών Επιστημών των Σκοπίων, από την οποία αποφοίτησε το 1997. Εκεί πήρε και το μεταπτυχιακό του, έχοντας ως στόχο του να γίνει επιχειρηματίας, ακολουθώντας την οικογενειακή παράδοση. Όταν ρωτήθηκε σχετικά με την οικογενειακή του περιουσία, ο Ζάεφ υποστήριξε ότι «αν και ο ίδιος ανήκει στη μεσαία τάξη προέρχεται από μία πλούσια οικογένεια». Εκτίμησε, μάλιστα, την περιουσία της στα 6-7 εκατομμύρια ευρώ. «Είχαμε 820-900 υπαλλήλους».

Θολό παρελθόν

Εδώ η πραγματικότητα θολώνει, καθώς πληροφορίες κάνουν λόγο για μία οικογένεια που η μοναδική πηγή εισοδήματος –τουλάχιστον μέχρι την πολιτική άνοδό του- ήταν η αγροτική ενασχόληση. Κάτι που δεν δικαιολογεί τον πλούτο που ο ίδιος αναφέρει. Σε επίμονες ερωτήσεις δημοσιογράφων έχει αναφερθεί στον θείο του, λέγοντας ότι αυτός και η διάκρισή του στον επιχειρηματικό στίβο αποτέλεσε το πρότυπο του.

Πράγματι, όταν άρχισε να γίνεται γνωστός στο ευρύ κοινό, προβλήθηκε ως γόνος μίας οικογένειας με πολλές επιτυχημένες επιχειρήσεις. Ακόμα και σήμερα, τα οικονομικά των Ζάεφ, όμως, είναι μπερδεμένα. Ο αδελφός του και τα πρώτα του ξαδέλφια δραστηριοποιούνται από κοινού σε παραπάνω από δέκα επιχειρήσεις. Οι περισσότερες εξ αυτών, όμως, έχουν ευεργετηθεί από τον δήμο της Στρώμνιτσας με απευθείας αναθέσεις και χρυσά συμβόλαια την εποχή που ο Ζάεφ ήταν δήμαρχος.

Τα ΜΜΕ των Σκοπίων ανέφεραν επανειλημμένα ότι οι οικογενειακές εταιρείες αποκομίζουν εκατομμύρια μέσω κρατικών συμβάσεων. Μία εξ αυτών έχει συνδεθεί και με μία υπόθεση εισαγωγής τοξικών αγγουριών που συγκλόνισε τη χώρα. Όπως και να έχει, μόνο το 2012 οι εταιρείες της οικογένειας Ζάεφ που ανήκουν στον πατέρα, τον θείο, τον αδελφό, τους ξαδέλφους και άλλους επιχειρηματικούς εταίρους του ίδιου του Ζόραν είχαν καθαρά κέρδη δύο εκατομμύρια.

Η οικογένεια Ζάεφ, μεταξύ άλλων, έχει στην ιδιοκτησία της και μία επιχείρηση με σπιτικά πατέ από ντομάτες, μελιτζάνα και κόκκινες γλυκές πιπεριές. Τα εν λόγω εδέσματα, μάλιστα, έχουν πάντα τον πρώτο λόγο στα τραπέζια που παραθέτει ο Πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ και δεν θα μπορούσαν να λείπουν και από το τραπέζι που παράθεσε στους Ευρωπαίους ηγέτες μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών. Τους τα προσέφερε πριν το γεύμα με σπιτικό ψωμί, λέγοντας παράλληλα και την ιστορία τους. Περήφανος διηγήθηκε στους Τσίπρα, Νίμιτς, Μοντερίνι, Χαν και άλλους πως τα πατέ της οικογένειας Ζάεφ φτιάχνονται με τον παραδοσιακό τρόπο με αγνό ελαιόλαδο και φυλάσσονται για πολύ καιρό, σε κενό αέρος, μέσα σε γυάλινα βάζα.

Με τη βοήθεια της Δύσης

Μετά τις σπουδές του, ξεκίνησε την επαγγελματική του σταδιοδρομία στην εταιρεία Trgoprodukt. Λίγα χρόνια αργότερα διορίστηκε γενικός διευθυντής σε αυτήν. Το όνομά του φιγουράρισε, όμως, στα διοικητικά συμβούλια και άλλων εταιρειών, ενώ διορίστηκε και πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της κρατικής εταιρείας Komunalec στη Στρώμνιτσα.
Παράλληλα με την επιχειρηματική ενασχόλησή του εκπληρώνει και τις πολιτικές φιλοδοξίες του.

Είχε, άλλωστε, γίνει μέλος της Σοσιαλδημοκρατικής Ένωσης πριν ακόμα αποφοιτήσει από το πανεπιστήμιο. Αρχικά εκλέγεται δύο φορές ως πρόεδρος της περιφερειακής οργάνωσης στη Στρώμνιτσα. Στη συνέχεια βρίσκεται στο τιμόνι ως δήμαρχος από το 2005. Από εκείνη την περίοδο χρονολογείται το σκάνδαλο δωροδοκίας, για το οποίο κατηγορείται. Σύμφωνα με τα στοιχεία φαίνεται να έλαβε 160.000 ευρώ από τον επιχειρηματία Ιβάν Νικολόφ Σακαβάλιεφ για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντά του.

Όταν ο πρόεδρος της Σοσιαλδημοκρατικής Ένωσης Μπράνκο Τσερβενκόφσκι παραιτείται το 2013, εκείνος τον αντικαθιστά, εξαπολύοντας ανένδοτο αγώνα εναντίον του καθεστώτος Γκρουέφσκι. Τον Ιανουάριο του 2015, ο τότε πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ κατηγορεί τον Ζάεφ για συνωμοσία με ξένη υπηρεσία πληροφοριών με σκοπό την ανατροπή της κυβέρνησης του μέσω πολιτικού πραξικοπήματος. Ένα μήνα μετά, ο Ζάεφ κατηγορεί τον Γκρουέφσκι για τηλεφωνικές υποκλοπές και παράνομη παρακολούθηση τουλάχιστον 20.000 ατόμων στη χώρα. Ο εισαγγελέας με τη σειρά του κατηγορεί τον Ζάεφ και άλλους πέντε συνεργάτες του για εκβιασμό του Γκρουέφσκι.

Η δίωξη έπαυσε αργότερα λόγω ανεπαρκών στοιχείων. Ο τότε και σήμερα πρόεδρος της ΠΓΔΜ Γκιόργκι Ιβάνοφ, μάλιστα, ήταν αυτός που είχε υπογράψει απόφαση, με την οποία απάλλασσε όλους τους πολιτικούς της χώρας από κατηγορίες, δικαστικές έρευνες και διώξεις εις βάρος τους. Είναι ακριβώς εκείνη την περίοδο που οι δυτικές υπηρεσίες στήριξαν με στοιχεία την εκστρατεία του Ζάεφ. Μετά τις εκλογές του 2016 εκλέγεται, σχηματίζοντας κυβέρνηση συνασπισμού, με την υποστήριξη της Δημοκρατικής Ένωσης για την Ένταξη και της Συμμαχίας των Αλβανών τον Μάιο του 2017. Όπως προαναφέραμε, η Δύση έβαλε το χέρι της και στη συγκρότηση αυτού του συνασπισμού.

Περιπετειώδης συζυγικός βίος

Η πολιτική του άνοδος έφερε στο προσκήνιο και τα μέλη της οικογένειάς του. Η σύζυγός του Ζορίκα, με την οποία είναι παντρεμένος 23 χρόνια, απασχολεί καθημερινά τα Μίντια της ΠΓΔΜ με τις εμφανίσεις και τα ακριβά της γούστα. Αν και εκπέμπει έναν δυναμισμό, «όσοι τη γνωρίζουν καλά, κάνουν λόγο για μια απλή γυναίκα που είναι απόλυτα αφοσιωμένη στην οικογένειά της», λέει άτομο του περιβάλλοντός τους.

Κάθε τόσο, πάντως, γίνεται λόγος για μία νέα κρίση στο γάμο τους, κάτι που οι ίδιοι διαψεύδουν. «Αμάν μας χωρίζετε ανά εβδομάδα» είχε πει η Ζορίκα περιπαικτικά σ΄ έναν δημοσιογράφο. Λέγεται, όμως, ότι υπήρξε ένα σκάνδαλο που είχε δοκιμάσει τον γάμο τους. Ο Ζάεφ, ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, είχε κατηγορηθεί πως διατηρούσε εξωσυζυγική σχέση με μία διπλωμάτη που εργαζόταν στην πρεσβεία της ΠΓΔΜ στη Ρώμη.

Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις του τηλεπαρουσιαστή Milenko Nedelkovski, ο Ζάεφ την επανάφερε στην χώρα, εξασφαλίζοντας της μία υψηλόβαθμη θέση στο υπουργείο Εξωτερικών. Οι φήμες ήθελαν τη σύζυγό του να μαθαίνει για ένα ρομαντικό κρυφό ταξίδι του παράνομου ζευγαριού στις Άλπεις και να ταξιδεύει μέχρι εκεί για να τους πιάσει επ’ αυτοφώρω.

Οι δυο τους έχουν αποκτήσει δύο παιδιά την Αλεξάνδρα και τον Ντούσκο. Η κόρη του 18 ετών φοιτήτρια είναι κάτι σαν ιέρεια των σόσιαλ μίντια στα Σκόπια. Είναι, μάλιστα, και λάτρης της Ελλάδος, την οποία επισκέπτεται αρκετές φορές τον χρόνο. Η ζωή της σχολιάζεται από αρκετούς ως πρόκληση για τον μέσο πολίτη: το χειμώνα κάνει σκι σε ακριβούς χειμερινούς προορισμούς, το καλοκαίρι εξωτικές διακοπές, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που ποζάρει με ρούχα απλησίαστων δυτικών οίκων.

Ο ίδιος ο Ζάεφ λέγεται ότι της τρέφει τεράστια αδυναμία, κάνοντας της όλα τα χατίρια. Πολλές φορές μιλάει δημόσια για εκείνη: «η κόρη μου μαθαίνει τουρκικά», είχε πει σε μία συνέντευξή του, ενώ δεν διστάζει να δείχνει και φωτογραφίες της σε φίλους και συνεργάτες. Εξάλλου, λόγω της απήχησης που έχει στα σόσιαλ μίντια ο ίδιος την έχει χαρακτηρίσει μεταξύ σοβαρού και αστείου «το προσωπικό μου άσετ».

Η βίλα στη Χαλκιδική και η χημεία με τον Τσίπρα

Κολλητή της φίλη είναι η ξαδέλφη της, κόρη του αδελφού του πρωθυπουργού. Το όνομά της βρίσκεται στη λίστα με τους πιο δημοφιλείς και αγαπητούς χρήστες του Instagram στη ΠΓΔΜ. Έχει 41.600 ακόλουθους και κάθε της ανάρτηση συγκεντρώνει περισσότερα από 5.000 likes. Η νεαρή φοιτήτρια είναι κινητή διαφήμιση για την φίρμα ρούχων Eva Stajl που ανήκει στην οικογένεια Ζάεφ.

Και οι δύο κοπέλες επισκέπτονται κάθε καλοκαίρι την Ελλάδα. Εξάλλου, απολαμβάνουν τους θερινούς μήνες στη Χαλκιδική, υιοθετώντας το βορειοελλαδίτικο ρητό: «Σαν τη Χαλκιδική δεν έχει». Η οικογένειά Ζάεφ έχει στην κατοχή της ένα πολυτελές τριώροφο οίκημα, το οποίο βρίσκεται στην παραλία των Νέων Μουδανιών, στο πρώτο «πόδι» της Χαλκιδικής. Πρόκειται για μια βίλα με εκπληκτική θέα στη θάλασσα και με μια μεγάλη αυλή περίπου 300 τετραγωνικών μέτρων. Εκεί ο Ζόραν Ζάεφ φιλοξενεί πολιτικά πρόσωπα, αλλά και επιχειρηματίες.

Η επίμαχη αγορά έγινε στο τέλος του 2012. Εντύπωση προκαλεί πως το σπίτι πουλήθηκε 110.000 ευρώ, πολύ κάτω από την αντικειμενική αξία του. Οι αναζητήσεις μέσω των ελληνικών πρακτορείων ακινήτων δείχνουν ότι η πραγματική αξία του ακινήτου αυτού είναι πολύ υψηλότερη από το ποσό που φέρεται να κατέβαλε ο Ζάεφ μέσω τριών συμβάσεων, οι οποίες ανήλθαν στο συνολικό ποσό των 110.000 ευρώ. Σύμφωνα με έγγραφα που είχαν έρθει στο φως της δημοσιότητας το σπίτι είχε αγοραστεί από τα πρώτα ξαδέρφια του Ζόραν Ζάεφ, τους Μπόμπαν και Τράγιεσε Ζάεφ στο τέλος του 2012.

Παρά τις θολές οικονομικές δοσοληψίες που έχουν σημαδέψει την πορεία του, λέγεται ότι έκανε εξαρχής καλή εντύπωση στον Έλληνα ομόλογό του. Έχουν αναπτύξει καλή χημεία. Οι συνεργάτες του ισχυρίζονται ότι είναι γενικότερα συμπαθής, καθώς συχνά διακωμωδεί τον εαυτό του. Τα αγγλικά του είναι μέτρια και μάλιστα λέγεται ότι είχε δηλώσει στον Έλληνα πρωθυπουργό συμπάσχων, ενώ συχνά πυκνά πετάει φράσεις στη διάλεκτο της περιοχής του, σχολιάζοντας ότι «δεν θα φύγει ποτέ από μέσα του η γενέτειρά του».

Εκεί κάλεσε, μάλιστα, και τον Αλέξη Τσίπρα κατά τη διάρκεια του εορταστικού γεύματος μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών, καθώς κάθε Κυριακή ανελλιπώς περνάει την ημέρα του εκεί, με την οικογένεια και τις μηχανές του. Ο ίδιος επιμένει ότι είναι ειλικρινής, πως η εξουσία δεν τον έχει αλλοιώσει και πως ακόμα και σήμερα συχνά αποδεικνύεται αφελής. Άλλοι, όμως, έχουν διαφορετική εικόνα για εκείνον, αναγνωρίζοντας ότι πίσω από το χαμόγελό του κρύβεται μία αμετροεπής φιλοδοξία και μία διάθεση να επιβιώσει πολιτικά με κάθε κόστος, απολαμβάνοντας συνάμα μία πολυτέλεια που δεν συνάδει με το επίπεδο ζωής των συμπολιτών του.