Η τηλεφωνική διπλωματία του Τραμπ – Τα συν και τα πλην

Η νέα τάξη πραγμάτων, όπως διαμορφώνεται πλέον, “συνδέει” ηγέτες με διαφορετική κουλτούρα, κίνητρα και απόψεις, ωστόσο, με ένα κοινό ενδιαφέρον για την σύντομη επικοινωνία και διαπραγμάτευση. Η συμμετοχή δε ενός μη κρατικού παράγοντα σε διπλωματική επικοινωνία, επιβεβαιώνει την αλλαγή στους τρόπους, με τους οποίους διαμορφώνονται οι διεθνείς σχέσεις και υπογραμμίζει τον ρόλο των ολιγαρχών που ασκούν σημαντική επιρροή σε κρίσιμα ζητήματα.

Πρόσφατο παράδειγμα, είναι η περίπτωση του νέου προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και του Ουκρανού προέδρου, Βολοντιμίρ Ζελένσκι. Σε αυτήν την επικοινωνία, σύμφωνα με τους New York Times, συμμετείχε και ο επιχειρηματίας Έλον Μασκ, ένας δισεκατομμυριούχος με μεγάλη επιρροή στη σύγχρονη τεχνολογία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Από την άλλη, σηματοδοτεί, μία από τις μεθόδους διακυβέρνησης του νέου Αμερικανικού πρόεδρου.

Όπως μετέδωσαν αμερικανικά δίκτυα, ο Τραμπ έβαλε ανοιχτή ακρόαση και ο Ζελένσκι ευχαρίστησε τον Μασκ για τη βοήθειά του στην παροχή του Starlink στην Ουκρανία. Η κλήση διήρκεσε μόλις επτά λεπτά και δεν συζήτησαν πολιτικά. Ο Μασκ, ως επικεφαλής της πλατφόρμας Space X, έχει άδεια ασφαλείας που του δίνει πρόσβαση σε ορισμένες απόρρητες πληροφορίες και έχει επιτρέψει στις ουκρανικές δυνάμεις να χρησιμοποιούν, το “ευαίσθητο” δίκτυο δορυφορικών επικοινωνιών του Starlink, στο πεδίο της μάχης.

Επίσης, ο Μασκ βρίσκεται σε τακτική επαφή με τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν από τα τέλη του 2022, σύμφωνα με την Wall Street Journal, αναφορά που διέψευσε το Κρεμλίνο. Επιπροσθέτως, ο νέος αντιπρόεδρος των ΗΠΑ και “δεξί χέρι” του Ντόναλντ Τραμπ, Τζέι Ντι Βανς, δήλωσε πρόσφατα, ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αποσύρουν τη στήριξή τους στο ΝΑΤΟ, εάν η Ευρώπη προσπαθήσει να “ρυθμίσει” τις πλατφόρμες του Μασκ.

Το ιστορικό επικοινωνίας Τραμπ-Ερντογάν

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα Middle East Eye, ο Ερντογάν, σχολιάζοντας τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, σημείωσε ότι είχε στενή συνεργασία με τον Τραμπ στο παρελθόν. Ένα αξιοσημείωτο σημείο της δήλωσης του Ερντογάν ήταν η έμφαση στη χρήση της “διπλωματίας των τηλεφωνικών κλήσεων” για την αντιμετώπιση κρίσιμων ζητημάτων, όπως οι πόλεμοι του Ισραήλ στη Γάζα και τον Λίβανο και η πιθανή απόφαση του Τραμπ να αποσύρει τις αμερικανικές δυνάμεις από τη Συρία.

Στην προηγούμενη θητεία του, ο Τραμπ είχε δώσει στον Ερντογάν τον προσωπικό του αριθμό τηλεφώνου: «Μπορούσαμε να έρθουμε σε επαφή μέσα σε 24 ώρες στο παρελθόν και προσπαθούσαμε να επιτύχουμε αποτελέσματα μέσω της τηλεφωνικής διπλωματίας ανάλογα», είπε, προσθέτοντας: «Δεν αναμένω προβλήματα σε αυτόν τον τομέα κατά τη διάρκεια αυτής της θητείας».

Η διπλωματία των τηλεφώνων ως νέο εργαλείο

Οι τηλεφωνικές επικοινωνίες μεταξύ ηγετών παρέχουν την ευκαιρία για άμεση και προσωπική διαπραγμάτευση, χωρίς τη συμμετοχή συμβούλων, υπουργών ή διπλωματικών αντιπροσώπων που ενδέχεται να έχουν διαφορετικές προτεραιότητες, ακολουθώντας το πρωτόκολλο. Αυτό μπορεί να είναι αποτελεσματικό σε επείγουσες καταστάσεις, αλλά ταυτόχρονα παρακάμπτει τη διαφάνεια και τη θεσμική εμπειρογνωμοσύνη, που παρέχουν οι διπλωματικοί δίαυλοι επικοινωνίας.

Η συμμετοχή ατόμων, όπως ο Μασκ, φέρνει στην επιφάνεια το φαινόμενο της ανεπίσημης διπλωματίας, όπου επιχειρηματίες – όπως και οι ολιγάρχες – συμμετέχουν σε διακρατικές επικοινωνίες, συχνά επιδιώκοντας πχ να επηρεάσουν κυβερνήσεις, ή να ενισχύσουν τα επιχειρηματικά τους συμφέροντα, κ.α. Οι ολιγάρχες ενισχύουν τις διαπραγματευτικές ικανότητες ορισμένων κρατών με την τεχνογνωσία ή την οικονομική τους ισχύ, αλλά η συμμετοχή τους εγείρει ηθικά και νομικά ερωτήματα, σχετικά με τη διαφάνεια και τη νομιμοποίηση της εξωτερικής πολιτικής.

Η προσωπική επαφή ηγετών, μέσω τηλεφωνικών επικοινωνιών με άλλους ηγέτες ή εξωθεσμικούς παράγοντες, ενδέχεται να διευκολύνεται, καθώς παρακάμπτονται καθυστερήσεις διαφόρων μορφών. Όμως, η τηλεφωνική διπλωματία μπορεί να έχει έναν υποστηρικτικό ρόλο, αλλά δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις επίσημες και θεσμικές διαδικασίες που χρησιμοποιούνται για τη διαμόρφωση πολιτικών. Αντίθετα, οι πολιτικές που βασίζονται σε προσωπικές σχέσεις και συμμαχίες ενδέχεται να είναι πιο αυθόρμητες ή ανεπίσημες, ενώ οι επίσημες διαδικασίες είναι πιο θεσμικές και οργανωμένες.

Επίσης, η άμεση τηλεφωνική διπλωματία ενέχει κινδύνους. Καθώς τα θέματα εθνικής ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής συζητούνται σε ανεπίσημες πλατφόρμες και συχνά χωρίς τους απαραίτητους ελέγχους, υπάρχει κίνδυνος διαρροής εμπιστευτικών πληροφοριών ή ακόμα και λανθασμένων διαπραγματευτικών συμφωνιών, που μπορεί να επηρεάσουν σοβαρά τη διεθνή σταθερότητα. Ειδικά, όταν εξωθεσμικοί παράγοντες επηρεάζουν πολιτικές αποφάσεις, οι κίνδυνοι αυξάνονται.

Εν κατακλείδι, η τηλεφωνική διπλωματία των ηγετών αναδεικνύει τις σύγχρονες προκλήσεις της διεθνούς διακυβέρνησης, όπου η ταχύτητα, η αμεσότητα και η αυξανόμενη επιρροή των ολιγαρχών και επιχειρηματιών, παίζουν ολοένα πιο καθοριστικό ρόλο. Παρά το γεγονός ότι διευκολύνει την άμεση λήψη αποφάσεων και την εξοικονόμηση χρόνου, εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την τήρηση της διαφάνειας και τη διασφάλιση των δημοκρατικών θεσμών.