Η Τουρκία στον δρόμο του “ισλαμοφασισμού”

του Γιώργου Λυκοκάπη  – 

Ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου, ο στρατηγός Χέρμπερτ Μακ Μάστερ προχώρησε σε μία σκληρή επίθεση εναντίον της Τουρκίας. Κατά την διάρκεια εκδήλωσης στην Ουάσιγκτον κατηγόρησε ευθέως την Τουρκία ότι “χρηματοδοτεί ομάδες που συμβάλλουν στην δημιουργία συνθηκών τρομοκρατίας”, προκαλώντας την οργισμένη αντίδραση της Άγκυρας.

Μαζί με τον υπουργό Άμυνας Τζέιμς Μάτις και τον προσωπάρχη Τζον Κέλι αποτελούν την “τρόικα των στρατηγών” στο επιτελείο του Αμερικανού προέδρου. Όλοι τους υπήρξαν πρωτοκλασάτοι αξιωματικοί του αμερικανικού στρατού, με μεγάλη εμπειρία στα πεδία των μαχών. Είναι αυτοί που λειτουργούν κατευναστικά στον παρορμητισμό του Ντόναλντ Τραμπ σε μία σειρά διεθνών ζητημάτων, για παράδειγμα στο ζήτημα της Βόρειας Κορέας.

Έχουν μεγάλη επιρροή στο περιβάλλον του Λευκού Οίκου. Μπορεί για παράδειγμα ο Τζέϊμς Μάτις να διαφώνησε με τον πρόεδρο στο ζήτημα της Ιερουσαλήμ, αλλά δεν κινδυνεύει με αποπομπή από το αξίωμά του. Δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για άλλα μέλη της κυβέρνησης, όπως ο υπουργός εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον. Η “τρόικα των στρατηγών” έχει καταφέρει να κερδίσει την επιστοσύνη και τον σεβασμό του Αμερικανού προέδρου. Εξάλλου ποτέ τους δεν τον αποκάλεσαν “ηλίθιο”.

Ο προκάτοχος του Χέμπερτ Μακ Μάστερ ήταν ο Μαϊκλ Φλιν, τον οποίο απομάκρυνε ο Ντόναλντ Τραμπ για τις μυστικές επαφές που είχε με Ρώσους αξιωματούχους. Ο αμφιλεγόμενος λομπίστας υπήρξε επίσης ένθερμος υποστηρικτής των συμφερόντων της Τουρκίας. Σύμφωνα με δημοσίευμα της Wall Street Journal, σχεδίαζε την απαγωγή και την παράνομη μεταφορά του Ιμάμη Γκιουλέν στην Τουρκία, έναντι φυσικά αδράς αμοιβής.

Ευτυχώς για τον Γκιουλέν, ο σημερινός Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας κινείται σε διαφορετικό μήκος κύματος από τον προκάτοχο του. Η επιρροή που ασκεί στον Ντόναλντ Τραμπ είναι ο λόγος που η αυστηρή δήλωση του Μακ Μάστερ για την Τουρκία έχει ιδιαίτερη βαρύτητα.

Διαχωρισμός Κούρδων και ISIS

Στην ανακοίνωση της η τούρκικη κυβέρνηση μέμφεται τις ΗΠΑ ότι στηρίζουν τους “Κούρδους τρομοκράτες του YPG” στην Συρία. Η Τουρκία για να δικαιολογήσει την υποστήριξη που έδειχνε στον ISIS και σε άλλες τζιχαντιστικές ομάδες στην Συρία, χρησιμοποιεί επανειλημμένα έναν προπαγανδιστικό εξισωτισμό. Εξισώνει το ISIS με τους Κούρδους του PKK, τους Κούρδους του YPG στην Συρία και την οργάνωση του Γκιουλέν στην Τουρκία.

Φυσικά οι δράστες των αιματηρών τρομοκρατικών επιθέσεων στις δυτικές μεγαλουπόλεις δεν είναι ούτε Κούρδοι, ούτε γκιουλενιστές. Η διεθνής κοινότητα θεωρεί το PKK “τρομοκρατική οργάνωση”, αλλά δεν το εξισώνει με το ισλαμικό κράτος. Οι Κούρδοι μαχητές του PKK χτυπούν σχεδόν αποκλειστικά στρατιωτικούς στόχους στην Τουρκία, σε αντίθεση με τους τζιχαντιστές που σφαγιάζουν μέχρι και γυναικόπαιδα. Οι Κούρδοι μαχητές του YPG στην Συρία αποδείχτηκαν πολύ πιο αποτελεσματικοί στην αντιμετώπιση του ISIS, σε σχέση με τον τουρκικό στρατό.

Τα μέλη του ΥPG ταυτόχρονα κινούνται προσεκτικά. Δεν επιδιώκουν ανοιχτά την δημιουργία ανεξάρτητου κουρδικού κράτους για να μην έχουν την τύχη των ομοεθνών τους στο γειτονικό Ιράκ. Έχουν όμως ιδεολογική συγγένεια με το PKK, γεγονός που εξηγεί την οργή της ‘Αγκυρας.

Στις δηλώσεις του ο Μακ Μάστερ σημείωσε πως “δεν δώσαμε σημασία πώς το ακραίο Ισλάμ προωθούνταν από τζαμιά, μουσουλμανικά σχολεία και τις αποκαλούμενες φιλανθρωπικές οργανώσεις”. Παρομοίασε την Τουρκία, μία χώρα μέλος του ΝΑΤΟ, με την Σαουδική Αραβία της δεκαετίας του ’70, όσον αφορά την εξάπλωση του ακραίου Ισλάμ. Θα ήταν πιο εύστοχος αν συνέκρινε την Τουρκία με το Πακιστάν κατά την διάρκεια της διακυβέρνησης της χώρας από την χούντα του Ζία ουλ Χακ.

Ο στρατηγός Ζία κατέλαβε την εξουσία στο Πακιστάν ανατρέποντας τον Ζούλφικαρ Μπούτο τον Ιούλιο του 1977, τον οποίο εκτέλεσε μετά από μία δίκη παρωδία. Ο Μπούτο ήταν στενός σύμμαχος της ΕΣΣΔ και εχθρός του εξτρεμιστικού, σουνιτικού Ισλάμ. Ο Ζία συμμάχησε με τα ακραία ισλαμικά κόμματα του Πακιστάν για να επιτύχει την ανατροπή του εκλεγμένου προέδρου.

Κοινά σημεία

Φυσικά συγκρίνοντας την Τουρκία του Ερντογάν με το Πακιστάν του στρατηγού Ζία θα βρούμε αναρίθμητες διαφορές. Αντίστοιχες διαφορές όμως θα βρούμε και στην σύγκριση μεταξύ Τουρκίας και Σαουδικής Αραβίας που προχώρησε ο σύμβουλος του Αμερικανού προέδρου. Ας σταθούμε καλύτερα στις ομοιότητες.

Κατά την διάρκεια της θητείας του στρατηγού Ζία το Πακιστάν ισλαμοποιήθηκε ακριβώς όπως ανέφερε στην δήλωση του ο Μακ Μάστερ. Από την δραστηριότητα των χιλιάδων ισλαμικών σχολείων, των “μεντρεσέδων” που ιδρύθηκαν σε όλη την πακιστανική επικράτεια. Ο κορανικός νόμος, η Σαρία, αντικατέστησε την κοσμική νομοθεσία της χώρας, ενώ οι εχθροί του στρατιωτικού καθεστώτος κυνηγήθηκαν αλύπητα. Οι ομοιότητες με την Τουρκία του Ερντογάν είναι εμφανείς.

Ο Ζία ουλ Χακ ήταν υποστηρικτής του πυρηνικού προγράμματος του Πακιστάν, με τον Τούρκο πρόεδρο να μην κρύβει ότι έχει αντίστοιχες φιλοδοξίες. Υποστήριξε το τζιχάντ των μουτζαχεντίν στο Αφγανιστάν, όπως αντίστοιχα έκανε ο Ταγίπ Ερντογάν με τις τζιχαντιστικές ομάδες στην Συρία.

Μακροπρόθεσμα η τζιχαντιστική τρομοκρατία μεταφέρθηκε στο εσωτερικό του Πακιστάν, στην περίπτωση της Τουρκίας πήρε λιγότερο χρόνο. Την δεκαετία του ’80 δεν υπήρχε το internet, που θα αξιοποιούσαν σίγουρα οι φανατικοί του ριζοσπαστικού Ισλάμ στο Αφγανιστάν και στο Πακιστάν.

Η αποτυχία του Ερντογάν

Οι ομοιότητες σταματούν όμως εδώ. Ο στρατηγός Ζία πέτυχε τους στόχους του. Οι σοβιετικοί αποχώρησαν ταπεινωμένοι από το Αφγανιστάν το 1989 και λίγο μετά ακολούθησε η κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Ο πακιστανός δικτάτορας δεν έζησε να δει τον θρίαμβο του, καθώς το 1988 σκοτώθηκε σε ένα μυστηριώδες αεροπορικό δυστύχημα. Άφησε σαν κληρονομία στην ανθρωπότητα την αιματηρή δράση του τζιχαντιστικού Ισλάμ, όπως έδειξε η ίδρυση της Αλ Κάιντα από έναν βετεράνο μουτζαχεντίν του αφγανικού μετώπου, τον Οσάμα Μπιν Λάντεν.

Ο Ερντογάν δεν πέτυχε κανέναν από τους στόχους που είχε θέσει στην αρχή του συριακού εμφυλίου. Στην Συρία ο Μπασάρ αλ Άσαντ παραμένει στην εξουσία, ενώ η Ρωσία επέστρεψε δυναμικά στην Μέση Ανατολή.

Όπως ο Ζία έτσι και ο Ερντογάν έχει μεγάλες ευθύνες για την άνοδο του ακραίου, τρομοκρατικού Ισλάμ, το οποίο αφελώς υπέθαλψε η Δύση και άλλες αραβικές χώρες για τα δικά τους συμφέροντα.

Σκληρή επίθεση από τον Μακ Μάστερ

Ο Μακ Μάστερ στο πιο χαρακτηριστικό σημείο της ομιλίας του περιέγραψε την διολίσθηση της Τουρκίας στον ολοκληρωτισμό. Ανέφερε πως “η αστυνομία, η δικαιοσύνη και τελικά ο στρατός κινδυνεύει να περάσει στα χέρια ενός συγκεκριμένου κόμματος. Αυτό θα συμβάλλει στην απομάκρυνση της Τουρκίας από την Δύση”. Με πιο απλά λόγια η Τουρκία κινδυνεύει να μετατραπεί σε ένα “ισλαμοφασιστικό καθεστώς”.

Όλες οι εξουσίες θα υποταχθούν στην “βούληση του ηγέτη”, του πιστού μουσουλμάνου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ένα σύμπλεγμα αποτελούμενο από το ισλαμικό κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, τις μυστικές υπηρεσίες και τον στρατό θα εξουσιάζει την χώρα, με ισχυρό άνδρα φυσικά τον Τούρκο πρόεδρο.

Οι εκλεγμένες κυβερνήσεις θα είναι καθαρά διακοσμητικές, υπό ομηρία του συμπλέγματος που αναφέραμε. Ο στρατός υπό την επιρροή του Τούρκου προέδρου θα γίνει ο καλύτερος στρατολόγος των ισλαμικών ομάδων, όπως είναι οι ένοπλες δυνάμεις του Πακιστάν ακόμα και σήμερα.

Επικίνδυνα παιχνίδια με τη Δύση

Είναι ξεκάθαρο, πως πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, και, πλέον, κορυφαία στελέχη της αμερικανικής κυβέρνησης, δεν βλέπουν την Τουρκία ως μία κανονική, δυτική χώρα. Οι συνεχιζόμενες επιθέσεις της Τουρκίας εναντίον του Ισραήλ, θυμίζουν σε πολλούς Αμερικανούς αξιωματούχους τον αντισημιτισμό της μεσοπολεμικής περιόδου.

Ο ίδιος ο Ερντογάν σε δηλώσεις του το καλοκαίρι του 2016 είχε χαρακτηρίσει το καθεστώς του Αδόλφου Χίτλερ ως “αποτελεσματικό προεδρικό σύστημα”. Μία δήλωση που προκάλεσε σάλο και για ευνόητους λόγους έσπευσε να ανασκευάσει λίγο μετά. Παλαιότερα είχε δηλώσει σε συνέντευξη του πως “η δημοκρατία δεν είναι σκοπός, είναι μέσο”.

Το σενάριο της οριστική ρήξης της Τουρκίας με την Δύση μοιάζει υπερβολικό. Η Τουρκία έχει στενές οικονομικές σχέσεις με χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν θα ρισκάρει να τις διακινδυνέψει. Ο Τούρκος πρόεδρος είναι αρκετά έξυπνος και γνωρίζει πως η σύγκρουση του με το ΝΑΤΟ θα δημιουργήσει ένα γεωπολιτικό κενό που δεν θα είναι απαραίτητα προς όφελος της Τουρκίας.

Αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει η Δύση να επαναπαυτεί στις συνεχιζόμενες προκλήσεις της Τουρκίας, με αποκορύφωμα τις επικίνδυνες θέσεις του για την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης. Ο Μακ Μάστερ θα μπορούσε να προσθέσει στο τέλος της ομιλίας του πως “και ο Αδόλφος Χίτλερ εκλεγμένος ήταν”.