Η Τουρκία αγόρασε ακριβά χρόνο στο Σότσι

Η πρόσφατη συμφωνία μεταξύ των Πούτιν και Ερντογάν στο Σότσι αποτελεί εκ πρώτης όψεως επιτυχία για τον Τούρκο πρόεδρο. Παρ’ όλα αυτά, είναι υπό αμφισβήτηση η πρόθεση και ικανότητα της Τουρκίας να επιτύχει τον αφοπλισμό και την απόσυρση των τακφιριστών της, που συνδέονται με την Αλ-Κάιντα (HTS). Ακόμη, υπάρχει και το Συριακό Απελευθερωτικό Μέτωπο, μια οργάνωση με ταυτόσημη ιδεολογία, εξαρτώμενη από την Άγκυρα και σε σύγκρουση με το HTS. Άραγε, θα συμπεριληφθεί και αυτή στην απόσυρση;

Επίσης, ανακύπτουν μια σειρά από πρακτικά ερωτήματα αναφορικά με τη διαδικασία απομάκρυνσης των, όποιων, ακραίων. Που θα πάνε οι ένοπλοι τρομοκράτες; Θα ενσωματωθούν στο, υπό τουρκικό έλεγχο, Συριακό Εθνικό Συμβούλιο; Η μήπως θα αποτελέσουν μια νέα δεξαμενή ενόπλων για τα τουρκικά συμφέροντα;

Πάντως και οι δύο οργανώσεις μαχητών χαρακτηρίζονται ως τρομοκρατικές από την συριακή κυβέρνηση. Αμφότερες έχουν διαπράξει ανείπωτα εγκλήματα κατά του λαού της Συρίας, χριστιανών και μουσουλμάνων. Η επαναφορά της Ιντλίμπ υπό κυβερνητικό έλεγχο θα σήμαινε γι’ αυτούς, στην καλύτερη περίπτωση, ισόβιο εγκλεισμό στα χειρότερα μπουντρούμια της Δαμασκού. Συνεπώς, δεν έχουν άλλες επιλογές πέραν, από το να πολεμήσουν μέχρι θανάτου ή να υποταχθούν στη βούληση του κάθε σωτήρα τους.

Η κοινά επωφελής συνεργασία 

Αλλά ας δούμε τα πράγματα από την αρχή. Συγκεκριμένα το πως κατέληξε η Τουρκία να λειτουργεί σε κοινό πλαίσιο με τη Ρωσία και το Ιράν. Η ρωσοτουρκική συνεργασία προέκυψε για πολλούς λόγους. Από την επανειλημμένη άρνηση των ΗΠΑ να επιτρέψουν στην Τουρκία να εισβάλει στη Συρία με σκοπό να δημιουργήσει μια «ασφαλή ζώνη», ως την συνεργατική σχέση των πρώτων με τους Κούρδους του YPG, καθώς και λόγω της γενικής αποτυχίας της δυτικής στρατηγικής στη Συρία.

Με την προσέγγιση προς τη Ρωσία ο Ερντογάν ευελπιστούσε να αποκομίσει έλεγχο, είτε άμεσο είτε έμμεσο τμήματος της συριακής επικράτειας, καθώς και περιορισμό της κουρδικής επιρροής. Ο Πούτιν του έκανε, εν μέρει, το χατίρι επιτρέποντας την κατάληψη της Αφρίν, και την συνεπαγόμενη αποτροπή της πλήρους κουρδικής κυριαρχίας στα τουρκοσυριακά σύνορα. Επίσης, την επιτήρηση της επαρχίας Ιντλίμπ μέσω στρατιωτικής παρουσίας, άμεσης και δια αντιπροσώπων, δια του λεγόμενου TFSA (υποστηριζόμενος από την Τουρκία Ελεύθερος Συριακός Στρατός). Από την πλευρά των Ρώσων, η αλλαγή στάσης της Τουρκίας ήταν διπλά χρήσιμη.

Κατ’ αρχάς η συριακή αντιπολίτευση έχασε τον κύριο τροφοδότη και υποστηρικτή της. Ακόμη, δημιούργησε και συνεχίζει να δημιουργεί τριγμούς στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ. Τα αποτελέσματα δεν άργησαν αν φανούν επί του πεδίου. Όταν οι Τούρκοι απέσυραν την υποστήριξη προς της ένοπλες ομάδες της αντιπολίτευσης, κυρίως στο Χαλέπι, η επέλαση των κυβερνητικών δυνάμεων υπήρξε καταιγιστική.

Το στρατηγικό χάσμα με τις ΗΠΑ 

Όσο αφορά τις ΗΠΑ, αυτές προωθούν την παγίωση ενός νέου μορφώματος ανατολικά του Ευφράτη, το οποίο θα λειτουργεί σαν σφήνα στο «σιιτικό τόξο». Το γεγονός ότι η εν λόγω περιοχή κυριαρχείται απ τις συριακές δημοκρατικές δυνάμεις (SDF), στις οποίες οι Κούρδοι του YPG αποτελούν κυρίαρχη συνιστώσα, καθιστά το χάσμα συμφερόντων μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας στη Συρία στρατηγικού χαρακτήρα. Άρα αγεφύρωτο.

Εν προκειμένω η, έστω προσωρινή, εξυπηρέτηση των τουρκικών θέσεων στο ζήτημα της Ιντλίμπ, με ρωσική συναίνεση, προσφέρει παραπάνω αυτοπεποίθηση στον Ερντογάν, στη διαμάχη του με τις ΗΠΑ. Προσφέρει και ανακούφιση στους Ευρωπαίους, οι οποίοι φοβούνται το ενδεχόμενο μιας νέας προσφυγικής πλημμυρίδας.

Κατά την άποψη του γράφοντος, σιγά-σιγά η χρησιμότητα του Ερντογάν, αναφορικά με τα ρωσικά συμφέροντα στη Συρία απέρχεται. Το κυριότερο, το οποίο πέτυχε ο Τούρκος πρόεδρος, με την συμφωνία στο Σότσι, είναι να κερδίσει χρόνο. Είναι όμως αυτό αρκετό; Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η εμπιστοσύνη όλων των εμπλεκόμενων πλευρών προς την Τουρκία και τον πρόεδρο της είναι, στην καλύτερη, αμφισβητούμενη.

Μια προσπάθεια του Ερντογάν να παίξει, ξανά, σε διπλό ταμπλό θα ήταν εξαιρετικά παρακινδυνευμένη για τα τουρκικά συμφέροντα. Η Τουρκία δεν πρέπει να ξεχνάει ότι η μόνη θετική εξέλιξη γι΄αυτήν, δηλαδή το γεγονός ότι το ενδεχόμενο κουρδικής αυτοδιάθεσης είναι προς στιγμήν απόμακρο, συνέβη λόγω της ρωσικής άδειας να προχωρήσει στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» και λόγω της ταύτισης συμφερόντων με το Ιράν.

Έσχατος ελιγμός

Εν κατακλείδι εκτιμάται, με κάθε επιφύλαξη, πως η συμφωνία του Σότσι αποτελεί τον έσχατο ελιγμό πριν από το τελικό ξεκαθάρισμα. Αν μη τι άλλο, δεν φαντάζει ιδιαίτερα ρεαλιστικό το σενάριο της εσαεί παρουσίας ενός αντικυβερνητικού, αντιιρανικού και αντιρωσικού μορφώματος, με τρία εκατομμύρια πληθυσμό και 15.000 ενόπλους, μεταξύ των οποίων χιλιάδες πιστοί σε τζιχαντιστικές ιδεολογίες. Πόσο μάλλον, να απέχει μια ανάσα από τη Λατάκεια και υπό τον έλεγχο της αναθεωρητικής Τουρκίας.

Ας σημειωθεί το γεγονός ότι η επαρχία της Λατάκειας (εκ της ελληνιστικής Λαοδικείας) συνιστά την ενδοχώρα του αλαουιτικού καθεστώτος του Μπασάρ Αλ Άσαντ και φιλοξενεί τις ρωσικές αεροναυτικές βάσεις. Ο χρόνος θα δείξει αν η επιχείρηση απελευθέρωσης της Ιντλίμπ ακυρώθηκε η απλά αναβλήθηκε προσωρινά. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι απομάκρυνση του βαρέως οπλισμού της αντιπολίτευσης, όπως προβλέπεται από τη συμφωνία, θα έκανε την δουλειά των κυβερνητικών δυνάμεων απείρως ευκολότερη.