Και δεύτερος “σερίφης” στο παγκόσμιο χωριό!

Το σύνολο των διεθνών μέσων ενημέρωσης επικεντρώνουν στα μηνύματα που επιθυμούσε να στείλει η Κίνα. Οι αποδέκτες πολλοί. Ο βασικότερος όμως οι ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ, παρόλο που παραλήπτες είναι και οι “εταίροι” του Πεκίνου. Υπάρχει ένας νέος “σερίφης στην πόλη” (δυσανάλογα ισχυρός “παίκτης” στην υφήλιο) και παρόλο που δεν κάνει ακόμα κουμάντο, θα βρίσκεται εκεί και σκοπεύει να επεκτείνει όσο περισσότερο μπορεί την επιρροή και τον έλεγχο που ασκεί.

Αν δείχνουν όλοι να συμφωνούν σε κάτι, είναι ότι βρισκόμαστε σε περίοδο ανάδυσης ενός νέου διεθνούς συστήματος που δεν θα είναι ούτε μονοπολικό, ούτε διπολικό. Όπως αναφέρθηκε σε χθεσινό σχόλιο, «ΗΠΑ και Κίνα απέχουν πολύ από τον τρίτο σε όρους ισχύος. Τουλάχιστον όμως προς ώρας, η επιλογή του Πεκίνου δεν είναι ένας νέος διπολισμός». Προς το παρόν… Για να είμαστε ακριβείς.

Ο Τραμπ φάνηκε από μπερδεμένος έως οργισμένος, όπως προκύπτει η δημόσια αναφορά του (Truth Social) στην οποία έκανε λόγο για “συνωμοσία” εναντίον των ΗΠΑ σε συνεργασία με Πούτιν και Κιμ. Είναι όμως αδύνατο να μην αντελήφθη ότι πέραν των προσωπικών σχέσεων στις οποίες επενδύει τα πάντα ο Αμερικανός πρόεδρος, θεωρώντας ότι έχει το πάνω χέρι. Ίσως συνειδητοποιεί σταδιακά, ότι στη “νέα τάξη πραγμάτων” που κυοφορείται, οι ΗΠΑ και ο πρόεδρός τους δεν θα έχουν την αποκλειστικότητα.

Μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση όμως που μπορεί να γίνει, αφορά αυτήν καθαυτή την επίδειξη στρατιωτικής και τεχνολογικής ισχύος της Κίνας. Επιδείχθηκαν από προηγμένους πολυηχητικούς (hypersonic) πυραύλους που μπορούν να φέρουν κεφαλές με μη συμβατική γόμωση, στη νέα τεχνολογία των λέιζερ για την πάμφθηνη ενίσχυση της αεράμυνας, ενώ τα γνωστά συστήματα με τα βλήματα αναχαίτισης είναι απλώς πανάκριβα, στα μη επανδρωμένα συστήματα πάσης φύσεως. Και όλα αυτά σε τεράστιους αριθμούς.

Σε όλα αυτά προστίθεται η απίστευτη πειθαρχία που αποπνέει το κινεζικό στράτευμα και η εικόνα άρτιας εκπαίδευσης. Μπαίνει κανείς στον πειρασμό να συγκρίνει το θέαμα που μεταδόθηκε από την Κίνα, με το αντίστοιχο της στρατιωτικής παρέλασης στην Ουάσινγκτον που πραγματοποιήθηκε πριν από λίγους μήνες.

Η παραγνωρισμένη πολιτισμική παράμετρος

Υπάρχει κι ένα πολιτισμικό υπόβαθρο σε όλα αυτά που ελάχιστα έχει επισημανθεί και αξιολογηθεί από τους αναλυτές. Το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που γίνεται αντιληπτό, προς το παρόν, στον δυτικό κόσμο, διότι άπτεται της συνολικότερης κατανόησης αυτού που προβάλλεται ως ο αντίπαλος.

Παρόλο που σε όλες τις σοβαρές στρατιωτικές ακαδημίες ανά τον κόσμο διδάσκεται το “αν γνωρίζεις τον αντίπαλό σου (τον εχθρό) και γνωρίζεις τον εαυτό σου, μπορείς να νικήσεις σε εκατό μάχες χωρίς κίνδυνο”. Η σημασία της δεν έχει περιοριστεί μόνο στον στρατιωτικό τομέα, καθώς έγινε αντιληπτό ότι αφορά και την επιχειρηματική δραστηριότητα και την ίδια τη ζωή του καθενός. Παντού χρειάζεται να ξέρεις καλά τον εαυτό σου και τον “αντίπαλο”.

Ίσως όμως δεν έχει συνειδητοποιηθεί ότι το απόφθεγμα αυτό προέρχεται από την Κίνα, τον στρατηγό και φιλόσοφο Sun Tzu στο εμβληματικό βιβλίο “Τέχνη του Πολέμου” (The Art of War) τον 5ο αιώνα π.Χ. Μήπως τελικά δεν γνωρίζουμε και τόσο καλά τον αντίπαλό μας; Κι ακόμα χειρότερα: Μήπως αυτό είναι αποτέλεσμα του ότι βασικά δεν γνωρίζουμε καλά τον ίδιο μας τον εαυτό; Μήπως είμαστε φορείς στερεοτυπικών πεποιθήσεων – προϊόν μιας αλαζονείας για την υπεροχή του “δυτικού τρόπου ζωής” και των αποκαλούμενων από εμάς τους ίδιους “αρχών και αξιών” του, σε συνδυασμό με τη μεσσιανική αντίληψη της υποχρέωσης μεταλαμπάδευσής τους σε όλο τον κόσμο; Και μάλιστα ως “μεταλαμπάδευση”, η αλαζονεία οδηγεί να αντιλαμβανόμαστε το “επιβολή”…

Εάν αυτό ισχύει, έστω και σε κάποιον βαθμό, εδώ κρύβεται η μεγάλη παγίδα. Εάν ο αντίπαλος ξέρει τον εαυτό του, τα θετικά και τα αρνητικά του, τότε ο δυτικός κόσμος προβάλει ως το ιδανικό θύμα προς χειραγώγηση, παραπλάνηση και τελικά ήττα. Κάποιοι θα αντιμετωπίσουν αυτή την αναφορά, περίπου ως… ηττοπαθή, “βλάσφημη” και “προδοτική”. Επιμένω ότι είναι απλώς ρεαλιστική και προειδοποιητική.

MAD: Mutually Assured Destruction στο συμβατικό πεδίο

Μια ακόμα παρατήρηση αφορά αμιγώς το στρατιωτικό πεδίο. Ο συνδυασμός στρατιωτικής ποσότητας και ποιότητας που επιδεικνύει η Κίνα, δίνει τροφή για σκέψη στους αναλυτές και τους σχεδιαστές στρατιωτικής στρατηγικής. Σε μια εποχή όπου το “πυρηνικό ταμπού” υποχωρεί μαζί με τον φόβο που προκαλούσαν τα πυρηνικά οπλοστάσια, όπως διαφαίνεται από τα μέτωπα της Ουκρανίας και της Μέσης Ανατολής, αρχίζει κανείς να σκέπτεται μήπως θα γίνουμε μάρτυρες ενός παράδοξου: Η αποτροπή (deterrence) να επιτυγχάνεται πιο αποτελεσματικά πλέον με συμβατικά μέσα!

Η καταστρεπτικότητά τους, η δυνατότητα εξουδετέρωσης με ακρίβεια στόχων κάθε λογής, οπουδήποτε, ενισχύει θεαματικά το ρόλο και τη σημασία των συμβατικών οπλοστασίων. Πάντα θα υπάρχουν και τα μη συμβατικά ως “weapons of last resort” (όπλα τελικής καταφυγής), για να διασφαλίσουν οι ενδιαφερόμενοι την οριοθέτηση κάθε διένεξης σε πλαίσια που δεν θα απειλήσουν αυτή καθαυτή την ύπαρξή τους, σε περίπτωση κάθετης κλιμάκωσης.

Ουδείς επιθυμεί να αυτοκτονήσει. Άρα το “rationality assumption” (η υπόθεση του ορθολογισμού) των δρώντων που αναφέρει ο πολιτικός ρεαλισμός, βρίσκεται πάντα εδώ. Οπότε, το ερώτημα που χρήζει εξέτασης, είναι εάν βαδίζουμε ολοταχώς σε αναγέννηση του δόγματος… του τρελού! MAD (Mutually Assured Destruction), δηλαδή Βεβαιότητα Αμοιβαίας Καταστροφής, ώστε να μην τολμά εύκολα κάποιος να κάνει την αρχή. Με έναν τρόπο, όπου ο “τρελός” (MAD) θα αποδειχθεί ό,τι πιο… γνωστικό κάνουμε αυτή τη στιγμή στη Δύση.

Μήπως δηλαδή, ο υπό ανάδυση πολυπολικός κόσμος, οδηγήσει σε μια νέα παγκόσμια “ισορροπία τρόμου” (balance of terror) όπως τη μάθαμε την εποχή του Ψυχρού Πολέμου! Μια ισορροπία που ίσως αποδειχθεί ότι μπορεί να δουλέψει, αφού και τα μη συμβατικά οπλοστάσια θα βρίσκονται στη θέση τους και η ικανότητα αμοιβαίας καταστροφής θα λειτουργεί ανασχετικά.

Μήπως, δηλαδή, βαδίζουμε ολοταχώς προς μια περίοδο, όπου άλλοι, μη στρατιωτικοί παράγοντες ισχύος, όπως ο οικονομικο-παραγωγικός, ο δημογραφικός, ακόμα κι αυτός της κοινωνικής συνοχής, αποκτήσουν σημασία και αποδειχθούν “πολλαπλασιαστές”. Πάντα ήταν για την ακρίβεια. Γι’ αυτό η πλημμελής ενασχόληση με την “πολιτισμική διάσταση” των συγκρούσεων έχει αυτοκαταστροφικά παραμεληθεί.

ΗΠΑ και Κίνα: Οι μονομάχοι μπαίνουν στην αρένα

Τι θα σημάνει άραγε αυτό για τον έλεγχο μεγάλων και στρατηγικά κρίσιμων περιοχών του πλανήτη; Κι επειδή η συζήτηση έχει ως αφορμή την Κίνα, τι θα μπορούσε να σημαίνει π.χ. για τη διένεξη με την Ταϊβάν και τον έλεγχο της θαλάσσιας περιοχής του Ειρηνικού; Μήπως το πλεόνασμα ισχύος που παρουσιάζεται, σε συνδυασμό με τη σύγχρονη τεχνολογία αλλάζει τους υπολογισμούς; Κι αν δεν βρισκόμαστε ακόμα σε αυτό το σημείο, μήπως οδεύουμε ταχύτατα προς αυτό;

Καταληκτικά, μια ακόμα παρατήρηση που αφορά στην ανάγκη επίδειξης συνέπειας και συνέχειας. Όταν μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, η επέτειος της οποίας πλησιάζει, υπήρξε στον δυτικό κόσμο φρενίτιδα προσαρμογής στον περίφημο “πόλεμο κατά της τρομοκρατίας” (War on Terror), οι Κινέζοι δείχνουν να κατανόησαν καλύτερα από τον καθένα, ότι οι σταθερές του πλανητικού ανταγωνισμού ανάμεσα στους ισχυρούς δεν πρόκειται να αλλάξουν. Και συμπεριφέρθηκαν αναλόγως.

Να θυμηθεί κανείς τη “συζήτηση” στην Ελλάδα και τις απύθμενες ανοησίες που λέγονταν και γίνονταν, στο πλαίσιο του συνήθους πιθηκισμού και της άρνησης να επικεντρωθούν οι αρμόδιοι κατ’ απόλυτη προτεραιότητα στο περιβάλλον ασφαλείας της γεωγραφικής περιοχής που καλούνταν να υπερασπίσουν; Ας μην το ανοίξουμε αυτό το θέμα τώρα…

Σε συνεργασία με το defencepoint