Και η Λιβύη υπόθεση Πούτιν-Ερντογάν – Η εύθραυστη εκεχειρία και η αμερικανική απουσία

Εύθραυστη αποδεικνύεται η εκεχειρία στη Λιβύη την οποία πρότειναν  Ερντογάν και Πούτιν και αποδέχθηκαν, με δυσκολίες και όρους, οι αντιμαχόμενοι αλ Σάρατζ και Χαλίφα Χαφτάρ. Η Μόσχα στηρίζει τον στρατάρχη Χαφτάρ και προσπαθεί να διατηρήσει την ενεργή παρουσία της στην αφρικανική χώρα, ενώ η Άγκυρα έχει ταυτιστεί με τον αλ Σάρατζ και επιδιώκει μεγαλύτερη εμπλοκή. Την ίδια ώρα, οι Αμερικανοί τονίζουν ότι συνομιλούν και με τις δύο πλευρές, η “απουσία” τους, ωστόσο, κινδυνεύει να καταστήσει και τη Λιβύη ρωσοτουρκική υπόθεση.

Πούτιν και Ερντογάν συμφώνησαν στις 8 Ιανουαρίου, στην συνάντηση που είχαν με αφορμή τα εγκαίνια του Turkish Stream, σε μια κοινή στάση απέναντι στην λιβυκή κρίση. Στο πλαίσιο αυτό πρότειναν στις αντιμαχόμενες πλευρές μια ανακωχή που θα ξεκινούσε από τα μεσάνυχτα της 12^ης Ιανουαρίου και τις κάλεσαν να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για την επίλυση της διένεξης.

Η εκεχειρία αφορούσε το δυτικό τμήμα της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεύουσας Τρίπολης, εναντίον της οποίας ο ισχυρός άνδρας της ανατολικής Λιβύης, στρατάρχης Χαφτάρ, έχει εξαπολύσει επίθεση για την κατάληψή της από τον περασμένο Απρίλιο. Η επιχείρηση αυτή είχε διακοπεί με τη βοήθεια και τουρκικών όπλων, τα οποία, κατά παράβαση του εμπάργκο του ΟΗΕ, απέστειλε η Άγκυρα για να στηρίξει τον επικεφαλής της κυβέρνησης της Τρίπολης αλ Σάρατζ.

Η εύθραυστη εκεχειρία

Η ρωσοτουρκική πρόταση έγινε σχεδόν αμέσως αποδεκτή από τον επικεφαλής της κυβέρνησης της Τρίπολης αλ Σάρατζ, όχι όμως και από τον στρατάρχη Χαφτάρ, ο οποίος αρχικά την είχε απορρίψει. Η πρόταση εκεχειρίας διατυπώθηκε άλλωστε, την ώρα που ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός (ΛΕΣ) του Χαφτάρ καταλάμβανε την Σύρτη, μια στρατηγικής σημασίας πόλη με ρόλο κλειδί. Τελικά μετά την επίσκεψή του στη Ρώμη και την επικοινωνία του Πούτιν με τον πρόεδρο της Αιγύπτου αλ Σίσι, που στηρίζει τον Χαφτάρ, ο ΛΕΣ αποδέχθηκε την πρόταση εκεχειρίας με τον όρο ότι αυτή θα τηρηθεί και από την άλλη πλευρά.

Η εκεχειρία τέθηκε σε εφαρμογή τα μεσάνυχτα του Σαββάτου, όμως ήδη από τις πρώτες ώρες, οι δύο πλευρές κατηγορούν η μία την άλλη για την παραβίασή της, με αφορμή την ανταλλαγή πυρών σε συνοικίες της Τρίπολης. Οι πρώτες καταγγελίες έγιναν από την διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (ΚΕΕ) της Τρίπολης. Ο διοικητής του Λιβυκού Εθνικού Στρατού απάντησε, ωστόσο, ότι η παραβίαση έγινε από την πολιτοφυλακή της ΚΕΕ και ότι οι δικές του δυνάμεις ανέμεναν οδηγίες από την γενική διοίκηση του ΛΕΣ.

Τελικά η κυβέρνηση της Τρίπολης ανανέωσε την δέσμευσή της για την κατάπαυση του πυρός, τονίζοντας την ανάγκη να γίνουν ανάλογες δεσμεύσεις από όσους υποστηρίζουν την εκεχειρία, καθώς και από την αποστολή του ΟΗΕ. Στην πράξη πάντως, είναι εξαιρετικά δύσκολο να υπάρξει μια κατάπαυση του πυρός που θα διαρκέσει, εξαιτίας των μισθοφόρων που χρησιμοποιούν και οι δύο πλευρές.

Εμπόδιο για μια γενικευμένη κατάπαυση είναι και οι ετερόκλητες συμμαχίες των αντιμαχόμενων, ειδικά της κυβέρνησης Σάρατζ, η οποία είναι αμφίβολο αν μπορεί να ελέγξει πραγματικά τις παραστρατιωτικές “συμμορίες” που βρίσκονται από τον περασμένο Απρίλιο στην Τρίπολη για να την στηρίξουν. Κάποιες μάλιστα από αυτές τις οργανώσεις μπήκαν στην Τρίπολη με προτροπή του αλ Σάρατζ, για να ανακόψουν την προέλαση των δυνάμεων του Χαφτάρ.

Μια σημαντική “απουσία”

Η Άγκυρα πάντως, έχοντας κάνει τη δουλειά της με τα παράνομα τουρκολιβυκά μνημόνια, τα οποία υπέγραψε με την κυβέρνηση της Τρίπολης παρά τις αντιδράσεις του Χαφτάρ και την διεθνή κατακραυγή, δεν βλέπει ιδιαίτερες παραβιάσεις και υποστηρίζει ότι οι αντιμαχόμενοι προσπαθούν να τηρήσουν την κατάπαυση του πυρός. Ο αλ Σαράτζ βρέθηκε άλλωστε και σήμερα στην Τουρκία προκειμένου, όπως ανέφεραν ρωσικές πηγές, να συνομιλήσει πάλι με τον Ερντογάν για την κατάσταση στη Λιβύη.

Το Σάββατο ο επικεφαλής της κυβέρνησης της Τρίπολης συναντήθηκε στη Ρώμη με τον Ιταλό πρωθυπουργό Κόντε, η κυβέρνηση του οποίου έχει αναλάβει διεθνή διπλωματική πρωτοβουλία για την επίλυση της κρίσης στη Λιβύη. Στην συνάντηση αυτή ο αλ Σαρατζ τάχθηκε υπέρ της πολιτικής λύσης και υποστήριξε ότι δέχεται επίθεση από τις δυνάμεις του Χαφτάρ. Δεν εξήγησε, ωστόσο, γιατί, αντί να στραφεί για στήριξη στον ΟΗΕ και την διεθνή κοινότητα, επέλεξε τις στρατιωτικές συμφωνίες με τον Ερντογάν που προβλέπουν και την ανάπτυξη Τούρκων στρατιωτών στην αφρικανική χώρα.

Την κρίση στην Λιβύη συζήτησε το Σάββατο με τον Πούτιν και η Άγγελα Μέρκελ, η οποία επισκέπτεται τη Ρωσία. Η Γερμανίδα καγκελάριος χαιρέτισε τις ρωσοτουρκικές προσπάθειες για εκεχειρία και εξέφρασε την ελπίδα ότι σύντομα θα διεξαχθεί η “διάσκεψη του Βερολίνου” υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Η Μέρκελ τόνισε ότι στόχος της Διάσκεψης είναι να ξαναγίνει η Λιβύη μια «κυρίαρχη και ειρηνευμένη χώρα», ενώ ο Πούτιν χαρακτήρισε και πάλι αυτήν την πρωτοβουλία ως «ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση».

Από όλες αυτές τις διεργασίες δείχνουν πάντως να “απουσιάζουν” οι ΗΠΑ, οι οποίες, σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες δηλώσεις του Τραμπ για το θέμα, συνομιλούν και με τις δύο πλευρές, ενώ δεν έχουν αποσύρει την στήριξή τους στη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση του αλ Σάρατζ. Ωστόσο, αυτή η “απουσία” των Αμερικανών ενέχει τον κίνδυνο να μετατραπεί η κρίση στη Λιβύη σε άλλη μία ρωσοτουρκική υπόθεση. Όπως έγινε δηλαδή και στη Συρία.