Και ο βασιλιάς Σαούντ εναντίον της Τουρκίας για τη Λιβύη

Από αλλού θα το περιμέναμε στην Ελλάδα, από αλλού μας ήρθε. Τη στιγμή που το Ισραήλ, μια στενή συμμαχική χώρα της Ελλάδος, “σιωπά” για τα τεκταινόμενα στη Μεσόγειο, βγήκε ο πρώτος ισχυρός βρυχηθμός από το παλάτι της Σαουδικής Αραβίας στο Ριάντ. Το μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης έχει κινητοποιήσει τον ίδιο τον βασιλιά Σαλμάν προσωπικά, ο οποίος μάλιστα συνάντησε τον πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων της Λιβύης Αγκίλα Σάλεχ Ίσα Γκουαϊντέρ σε μια απόπειρα να καταβαραθρώσει τον Σαράζ που τόλμησε να υπογράψει συμφωνία με τον μισητό στη Σαουδική Αραβία Ερντογάν.

Πρόκειται για μια συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου όπως αναφέρει το φύλλο της 8ης Δεκεμβρίου 2019 της The Arab Weekly, και σηματοδοτεί τη βαρύνουσα σημασία της συμφωνίας Τουρκίας-Λιβύης για τη Σαουδική Αραβία. Ενώ η Αθήνα είναι αυτή που θίγεται θανάσιμα από τις εξελίξεις, είναι γεγονός ότι ο Σάλεχ ήρθε ήδη σε επαφή με τον Σαλμάν δέκα ημέρες πριν την προγραμματισμένη επίσκεψή του στην Αθήνα.

Αν και φαινομενικά, δεν διακυβεύονται άμεσα τα γεωπολιτικά συμφέροντα του Ριάντ –όπως της Ελλάδας ή της Αιγύπτου– η συμφωνία αποτελεί εξαιρετικά σημαντική εξέλιξη σε μια αλυσίδα κινήσεων της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής στη Βόρεια Αφρική που αντιστρατεύεται την επιρροή του Ριάντ. Για τον Σαλμάν, η Άγκυρα μετατρέπεται σε ένα δεύτερο Ιράν που χτυπάει από όλες της πλευρές, ενώ στη Λιβύη διεξάγεται ένας πόλεμος “δια αντιπροσώπων” των δύο χωρών.

Η ψυχροπολεμική αντιπαλότητα των δύο κρατών ξεκινάει από το 2008 όταν η μεν Τουρκία υποστήριξε τους Αδελφούς Μουσουλμάνους σε πολλές αραβικές χώρες, ενώ αντίθετα η Σαουδική Αραβία αντιτάχθηκε σε αυτό. Στη συνέχεια, η κατάσταση χειροτέρευσε μετά το 2015, καθώς η Τουρκία δημιούργησε στρατιωτική βάση στο Κατάρ το οποίο βρίσκεται πραγματικά στα μαχαίρια με τη Σαουδική Αραβία. Οι μυστικές υπηρεσίες και ο στρατός της Τουρκίας έχουν κάνει έτσι παραπάνω από αισθητή την παρουσία τους τόσο κοντά στη Σαουδική Αραβία.

«Τα πράγματα επιδεινώθηκαν το 2017 όταν η Σαουδική Αραβία διέκοψε όλους τους δεσμούς με το γειτονικό Κατάρ. Η Σαουδική Αραβία κατηγόρησε το Κατάρ για την υποστήριξη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας μαζί με αρκετές άλλες μαχητικές ισλαμικές ομάδες στην περιοχή» όπως ανέφερε πρόσφατα ο καθηγητής Οικονομικών της Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν Nader Habibi. Η δολοφονία Κασόγκι το 2018 αποτέλεσε το κερασάκι στην τούρτα καθώς εμπλέκει άμεσα τις δύο χώρες. Οι διμερείς οικονομικές σχέσεις Τουρκίας-Σαουδικής Αραβίας έχουν επίσης επιδεινωθεί και αυτό πλήττει περισσότερο την Τουρκία.

Προς ανατροπή Σαράζ

Σύμφωνα με διπλωματική πηγή της Λιβύης, ο Σάλεχ ζήτησε από τη Σαουδική Αραβία την υποστήριξή της για την αναφορά που κατέθεσε στον ΟΗΕ ζητώντας την απόσυρση της αναγνώρισης της κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (GNA) της Λιβύης, η οποία τα έχει βρει με τον Ερντογάν. Ο Σάλεχ μάλιστα, ζήτησε και από τον Αραβικό Σύνδεσμο να αποσύρει τη διαπίστευση του από την κυβέρνηση Σάραζ μετά την υπογραφή μνημονίου συμφωνίας με την Τουρκία.

Το πιο σημαντικό όμως, είναι ότι κατά την επίσκεψή του στο Ριάντ, ο Σάλεχ ζήτησε από τον Σαλμάν να τον στηρίξει να συγκροτήσει μια νέα κυβέρνηση εθνικής ενότητας στη Λιβύη, επικεφαλής της οποίας θα διοριζόταν από το κοινοβούλιο της Λιβύης και θα υποστηριζόταν από τον Λιβυκό Στρατό.

Ο Γενικός Γραμματέας του Αραβικού Συνδέσμου ζήτησε «να υποβληθεί το θέμα στο συμβούλιο του Συνδέσμου ώστε να εκδώσει απόφαση για ανάκληση της διαπίστευσής του στην κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης και για διατήρηση της Βουλής των Αντιπροσώπων και των παραγώγων της, ως του μόνου νόμιμου φορέα και επιπλέον απόρριψη του μνημονίου [Τουρκίας-Λιβύης] θεωρώντας το άκυρο».

Υπενθυμίζεται ότι η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης πραγματοποιήθηκε κόντρα στις προειδοποιήσεις του Αραβικού Συνδέσμου ο οποίος είχε διαφωνήσει κάθετα και με την στρατιωτική επίθεση της Τουρκίας στους Κούρδους της Συρίας.

Που είναι το Ισραήλ;

Στο εσωτερικό της Λιβύης, ο επικεφαλής του κόμματος της Δημοκρατικής Συμμαχίας Ezzedine Aguil, ο οποίος αντιτίθεται στην κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA), δήλωσε ότι η απειλή που αντιπροσωπεύει αυτή η συμφωνία «επηρεάζει συνολικά την αραβική εθνική ασφάλεια». Περιέγραψε μάλιστα την τουρκική στρατιωτική υποστήριξη στους πολιτοφύλακες που δρουν για λογαριασμό της κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας «σοβαρή παραβίαση του διεθνούς δικαίου».

Από τον Απρίλιο, ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός (LNA) του στρατάρχη Χάφταρ έχει στριμώξει τους μαχητές και τους πολιτοφύλακες της κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας στην προσπάθειά του να καταλάβει την Τρίπολη. Θυμίζουμε ότι η Τουρκία έχει προμηθεύσει την κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας με αεροσκάφη, drones, οχήματα μεταφοράς και άλλο στρατιωτικό εξοπλισμό.

Ο Ισραηλινός δημοσιογράφος Seth J. Frantzman σε πρόσφατο άρθρο του αναφέρει ο «η Ελλάδα έχει δύσκολο δρόμο μπροστά της» καταλήγοντας πως «αν η Ελλάδα, οι ΗΠΑ και άλλες χώρες νοιάζονται, πρέπει να κάνουν κάτι». Από το ρεπορτάζ του όμως υπάρχει η λαμπερή απουσία του Ισραήλ, ίσως να είναι τυχαίο…

Μπορεί η Τουρκία να εξελίσσει μεθοδικά τη στρατηγική της, εκμεταλλευόμενη αδύναμους παίχτες (Συρία, Ιράκ, Κυπριακή Δημοκρατία, Λιβύη), αλλά δεν θα είναι και τόσο εύκολο να επικρατήσει. Η Σαουδική Αραβία, καθώς φαίνεται, δεν θα επιτρέψει την -μέσω ντόμινο- ισχυροποίηση της Άγκυρας στην ευρύτερη περιοχή. Μένει να δούμε τους τρόπους αντίδρασης.