Και Ουκρανοί αναρχικοί πολεμούν εναντίον των Ρώσων!

Ουκρανοί αναρχικοί βρήκαν τη θέση τους στην κόλαση του ρωσο-ουκρανικού πολέμου. Η αιτία που τους οδήγησε στον ρωσοουκρανικό πόλεμο έχει τις ρίζες της στην πλούσια ιστορία τους. Τους τελευταίους δύο μήνες πολεμούν στην Ουκρανία εθελοντές από διάφορα μέρη. Από τα πλέον παράξενα είναι ότι πολεμούν και αναρχικοί όχι μόνο από την Ουκρανία, αλλά και από άλλες χώρες.

Ακούγεται οξύμωρο, αναρχικοί να πολεμούν υπέρ του κράτους, αλλά, όπως λένε οι ίδιοι, η αντίσταση στη ρωσική εισβολή είναι απαραίτητη για την επιβίωσή τους. Όμως, παρά τη φαινομενική ασυμβατότητα, η προθυμία τους να πολεμήσουν είναι στο ιστορικό τους DNA. Μια εμβληματική περίπτωση αναρχικού στις αρχές του 20ου αιώνα, είναι ο Νέστορ Μαχνό. Ο Μαχνό ασπάστηκε την αναρχία κατά τη διάρκεια της Ρωσικής Επανάστασης του 1917. Γεννήθηκε και μεγάλωσε σε μια αγροτική οικογένεια στο Χουλιαϊπόλε, στο Κυβερνείο του Εκατερίνοσλαβ της Ρωσικής Αυτοκρατορίας (σημερινή περιφέρεια Ζαπορίζια στην Ουκρανία). Εκεί βίωσε τη δεινή κατάσταση της δουλοπαροικίας.

Ο πατέρας του πέθανε όταν ήταν δέκα μηνών. Λόγω της ακραίας φτώχειας ο Μαχνό δούλεψε ως βοσκός από τα επτά του χρόνια, ενώ από τα οκτώ του εργαζόταν ως εργάτης γης το καλοκαίρι και το χειμώνα παρακολουθούσε το δημοτικό σχολείο. Εγκατέλειψε το σχολείο στα δώδεκα για να εργαστεί ως εργάτης γης σε κτήματα ευγενών και σε γεωργικές επιχειρήσεις γερμανικής καταγωγής αγροτών.

Στα δεκαεπτά του χρόνια εργάστηκε ως μαθητευόμενος ζωγράφος, και μετά ως εργάτης σε χυτήριο σιδήρου. Την ίδια περίοδο καταπιάστηκε με την επαναστατική πολιτική. Το 1906 ο Μαχνό προσχώρησε στην αναρχική οργάνωση του Χιουλάι-Πόλιε. Συνελήφθη το 1906 και αθωώθηκε, συνελήφθη ξανά το 1907 αλλά οι κατηγορίες αποσύρθηκαν. Το 1908 συνελήφθη για δολοφονία αστυνομικού και καταδικάστηκε σε θάνατο και η ποινή μετατράπηκε σε ισόβια.

Μαχνοβτσίνα

Τ0 1917, με την επανάσταση, αφέθηκε ελεύθερος. Επέστρεψε στην γενέτειρα του και εκεί οργάνωσε κίνημα αγροτών με αίτημα την καλλιέργεια και την διαχείριση της γης με αναρχικά πρότυπα. Εκλέχθηκε πρόεδρος ένωσης εργατών γης και τον Αύγουστο του 1917 ως πρόεδρος του Σοβιέτ της περιοχής δημιούργησε ένοπλη ομάδα χωρικών με στόχο την απαλλοτρίωση της γης. Οι κοινότητες που δημιουργήθηκαν λειτούργησαν ικανοποιητικά. Ο Μαχνό διέδωσε τις αναρχικές ιδέες και επεδίωξε την συνεργασία με σοσιαλεπαναστάτες. Οι Μπολσεβίκοι παρακολουθούσαν την αύξηση της δύναμης του, αλλά τον ανέχονταν καθώς είχαν κοινούς εχθρούς.

Ο Μαχνό και οι οπαδοί του, ονόμασαν το κίνημά τους Μαχνοβτσίνα. Ήταν ιδεολόγοι αναρχικοί, κάτι που δεν ταίριαζε με τους μπολσεβίκους. Εξαιτίας αυτής της αντίθεσης, η Μαχνοβτσίνα βρέθηκε μετέωρη. Στα τέσσερα χρόνια ενεργούς δράσης (1917-1921), ο Μαχνό και οι οπαδοί του επηρέασαν σχεδόν επτά εκατομμύρια Ουκρανούς. Σε αντίθεση με τους κομμουνιστές, οι αναρχικοί οραματίζονταν μια οριζόντια κοινωνική δομή.

Οι μάχες που έδωσαν οι Μαχνόβτσινα, μεταξύ άλλων εναντίον των Γερμανών στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και εναντίον του ρωσικού Λευκού Στρατού κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη Ρωσία που ακολούθησε την επανάσταση, δεν βοήθησαν το τοπικό αναρχικό κίνημα. Ο Μαχνό έφυγε από την Ουκρανία και έζησε αυτοεξόριστος στο Παρίσι, μέχρι το τέλος της ζωής του. Η κληρονομιά του έμεινε πίσω ως έμπνευση και πηγή δύναμης για τους Ουκρανούς αναρχικούς που ακολούθησαν.

Νεομαχνοβιστές το 2014

Οι Ουκρανοί αναρχικοί σχεδόν εξέλειπαν από την εποχή της Μαχνοβτσίνα και μετά. Η παρουσία τους κατά την διάρκεια ειδικά του σταλινικού καθεστώτος εκριζώθηκε μέσα από τις ανηλεείς διώξεις εναντίον των τροτσκιστών, οι οποίες παρέσυραν και οποιαδήποτε άλλη αριστερή φωνή. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1989 ήταν ένα κομβικό γεγονός και για το αναρχικό κίνημα. Εμφανίστηκαν αναρχικές ομάδες που δραστηριοποιήθηκαν αργότερα στην Ουκρανία.

Η εξέγερση του Μαϊντάν, γνωστή και ως Euromaidan, έλαβε χώρα στο Κίεβο μεταξύ Νοεμβρίου 2013 και Φεβρουαρίου 2014. Τα γεγονότα εκείνα, που χαρακτηρίστηκαν πραξικόπημα, οδήγησαν στην αποπομπή του αιρετού προέδρου Βίκτωρ Γιανουκόβιτς. Αφορμή ήταν η άρνηση του Γιανουκόβιτς να υπογράψει συμφωνία ενταξιακής διαδικασίας στην ΕΕ. Στην εξέγερση, όπου πρωτοστάτησαν νεοναζιστικές οργανώσεις, συμμετείχαν και Ουκρανοί αναρχικοί, στο αποκαλούμενο “νεο-μαχνοβιστικό” κίνημα.

Οι αναρχικοί οραματίστηκαν εκ νέου μια μαχνοβιστική επανάσταση, αλλά αυτό αποδείχτηκε ουτοπιστικό όνειρο. Οι Ουκρανοί αναρχικοί ήταν λίγοι και το μήνυμά τους ήταν ένας ακόμη πλάγιος ήχος χαμένος στον θορυβώδη κυκεώνα άλλων ισχυρότερων ιδεολογιών. Το Κίεβο είναι έδρα του Αυτόνομου Συνδικάτου Εργαζομένων. Πρόκειται για μια αναρχοσυνδικαλιστική οργάνωση που ιδρύθηκε το 2011 με μέλη από διάφορες εκδοχές της Αριστεράς, μερικά από τα οποία συμμετείχαν στα γεγονότα του Μαϊντάν. Όπως είναι γνωστό, ως αντίδραση, το 2014 η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία και ενίσχυσε τους αυτονομιστές στο Ντονμπάς.

Ουκρανοί αναρχικοί

Η τωρινή ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει στείλει πολλούς εθελοντές, ορισμένοι εκ των οποίων είναι ιδεολόγοι και αρκετοί άλλοι κεκαλυμμένοι μισθοφόροι. Ο Ζελένσκι δημιούργησε τη Διεθνή Λεγεώνα της Ουκρανίας, απευθύνοντας κάλεσμα για να προσελκύσει εθελοντές από όλο τον κόσμο. Αναρχικοί κι άλλοι αριστεροί έχουν ανταποκριθεί, παρ’ ότι είναι οξύμωρο τέτοια άτομα ομάδες να συμμετέχουν σε μια εθνικιστική σύγκρουση, δεδομένου ότι οι πραγματικοί αναρχικοί τάσσονται εναντίον του πολέμου και του κράτους.

Όσοι αναρχικοί κι αριστεροί συμμετέχουν στον πόλεμο, υποστηρίζουν ότι η Ρωσία ασκεί τον ιμπεριαλισμό και άρα πρέπει να υπάρξει αντίσταση. Δεν δηλώνουν υποστηρικτές του Ζελένσκι ή του ουκρανικού κράτους, δηλώνουν υποστηρικτές της Ουκρανίας, που θεωρούν σπίτι τους. Ο δημοσιογράφος και ιδρυτής της ιστοσελίδας “Λαϊκό Μέτωπο” Τζέικ Χάνραχαν δημοσίευσε στο Twitter φωτογραφία μιας αναρχικής μονάδας στην πρώτη γραμμή, καθώς και ένα βίντεο κλιπ ενός Ουκρανού εθελοντή που διακηρύσσει την βίγκαν διατροφή και την πανκ ροκ. Πριν τον πόλεμο, το 2019, είχε δημοσιεύσει ένα μικρό ντοκιμαντέρ με τις αψιμαχίες των Ουκρανών αναρχικών με Ουκρανούς νεοναζί.

A punk from Kharkiv has a message for the world as he fights against the Russian invasion. pic.twitter.com/Vsb6Nu0sHk

— Jake Hanrahan (@Jake_Hanrahan) April 16, 2022

Όπως σημειώνεται στο tweet, η μνήμη του Μαχνό είναι πάντα παρούσα μεταξύ των αναρχικών που πολεμούν. Στη γενέτειρα του Μαχνό, οι πολίτες φέρεται να απευθύνουν εκκλήσεις, χρησιμοποιώντας το όνομα του ως πηγή έμπνευσης, φτάνοντας στο σημείο να δημιουργήσουν τοπικές αμυντικές ομάδες που αυτοαποκαλούνται “το τόξο του Μαχνό”. Η Επιτροπή Αντίστασης, γνωστή αναρχική μονάδα που είναι μέρος των πολιτοφυλακών της Ουκρανίας, αναφέρει:

«Οι αντιεξουσιαστικές δυνάμεις οργάνωσαν το δικό τους διεθνές απόσπασμα στο πλαίσιο της Εδαφικής Άμυνας της Ουκρανίας. Επιπλέον, δεκάδες φίλοι μας υπερασπίζονται την πρωτεύουσα και τις μεγάλες πόλεις με όπλα στα χέρια. Σήμερα, στην Ουκρανία, έχουμε την ευκαιρία να δημιουργήσουμε μια Διεθνή Λεγεώνα Εδαφικής Άμυνας. Σε αυτό το δίκτυο, καλούμε όλους τους πρόθυμους συντρόφους να οργανωθούν ανεξάρτητα σε χώρες γύρω από τα σύνορα της Ουκρανίας και να έρθουν σε επαφή μαζί μας για να γίνουν εθελοντές στον αγώνα κατά του ρωσικού ιμπεριαλισμού και της επιθετικότητας του Πούτιν. Σε περιμένουμε!».

Σε ανάρτηση εν αναμονή της ρωσικής εισβολής είχαν γράψει: «Υπάρχουν πολλά προβλήματα στο εσωτερικό της Ουκρανίας, αλλά αυτά τα προβλήματα είναι πιο πιθανό να λυθούν χωρίς την παρέμβαση της Ρωσίας. Αξίζει τον κόπο να πολεμήσουμε τα ρωσικά στρατεύματα σε περίπτωση εισβολής; Πιστεύουμε ότι η απάντηση είναι ναι. Οι επιλογές που εξετάζουν οι Ουκρανοί αναρχικοί αυτή τη στιγμή περιλαμβάνουν την ένταξη στις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας, την εδαφική άμυνα, τον κομματισμό και τον εθελοντισμό».

 

“Επιχείρηση Αλληλεγγύη”

Οι αναρχικοί στην Ουκρανία δεν περιορίζουν την αποστολή τους στον πόλεμο. Κάποιοι έχουν αναλάβει εθελοντικές αποστολές, βοηθώντας πρόσφυγες, υποστηρίζοντας τις οικογένειες των μαχητών, βοηθώντας ιατρικά και συγκεντρώνοντας προμήθειες. Η “Επιχείρηση Αλληλεγγύη” είναι ένα «αντιεξουσιαστικό εθελοντικό δίκτυο που οργανώθηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου για να βοηθήσει από κοινού όλες τις προοδευτικές δυνάμεις της κοινωνίας να αντιμετωπίσουν την ιμπεριαλιστική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας».

Σε συνεργασία με συντρόφους τους στην Ευρώπη, οι Ουκρανοί αναρχικοί διεξάγουν έναν άλλο ακτιβισμό. Τον περασμένο Μάρτιο, αναρχικοί κατέλαβαν την έπαυλη ενός Ρώσου ολιγάρχη, του Όλεγκ Ντεριπάσκα, στο Λονδίνο, αναρτώντας από το μπαλκόνι πανό με δηλώσεις όπως “Αυτή η περιουσία απελευθερώθηκε” και υψώνοντας την ουκρανική σημαία.

Από ιδεολογική σκοπιά, οι αριστεροί εθελοντές αντιμετωπίζουν ενδιαφέρουσες προκλήσεις, ιδιαίτερα μεταξύ των ομοϊδεατών τους. Οι αριθμοί τους δεν είναι γνωστοί, αλλά πιθανότατα αποτελούν μικρό ποσοστό του συνόλου των εθελοντών. Το μεγάλο ποσοστό είναι εθελοντές με δεξιό προσανατολισμό. Το γεγονός αυτό, ωστόσο, δεν εμποδίζει τη συνύπαρξη και τη συντροφικότητα που προκύπτει μέσα από την ομίχλη του πολέμου.

Άνθρωποι από αντίθετους ιδεολογικούς χώρους ενώθηκαν έμμεσα για να αντισταθούν στη ρωσική πολεμική μηχανή. Η συμμετοχή αναρχικών και αριστερών εθελοντών έχει μία ευρύτερη σημασία, επειδή καταδεικνύει πόσο μονοδιάστατο είναι το αφήγημα του Πούτιν περί “αποναζιστικοποίησης” της Ουκρανίας. Πράγματι, στις ουκρανικές δυνάμεις υπάρχει μία μεγάλη μερίδα ακροδεξιών και νεοναζί, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το καθεστώς Ζελένσκι είναι νεοναζί. Η ρωσική εισβολή στην πραγματικότητα σφυρηλάτησε ουκρανική εθνική συνείδηση και μάλιστα με αντιρωσικό πρόσημο ακόμα και σε Ουκρανούς που μέχρι πριν μερικά χρόνια θεωρούσαν τους Ρώσους αδέλφια.