“Λευκός Ελέφαντας” το αεροσκάφος-δώρο του Κατάρ στον Τραμπ

Αξιωματούχοι της αμερικανικής κυβέρνησης Τραμπ υποστηρίζουν ότι τα αεροσκάφη που σήμερα αναλαμβάνουν τον ρόλο ιπτάμενου στρατηγείου, δύο παλαιές στρατιωτικές εκδόσεις του Boeing 747, είναι ολοένα και πιο δύσκολο να συντηρηθούν και οι αντικαταστάσεις έχουν καθυστερήσει χρόνια. Ένα τρίτο αεροσκάφος θα μπορούσε να βοηθήσει στην κάλυψη του κενού, λένε οι ίδιοι. Η αυστηρή τήρηση του πρωτοκόλλου ίσως απαιτείται. Γιατί, η “θωράκιση” σε διάφορες παρεμβολές, αντίμετρα, υποκλοπές, κλπ, αλλά και προσβολή από ηλεκτρομαγνητικό παλμό – ΕΜΡ για την ασφάλεια του Αμερικανού προέδρου, αλλά και των μυστικών επικοινωνιών του κράτους και φυσικά της διαχείρισης των πυρηνικών όπλων των ΗΠΑ, είναι απόλυτη προτεραιότητα.

Η κατασκευή του αεροσκάφους στοιχίζει πάρα πολύ, αλλά η συντήρηση και λειτουργία ενός προεδρικού αεροσκάφους στα αναγκαστικά υψηλότερα πρότυπα είναι από μόνη της δαπανηρή προοπτική. Κάθε VC-25B κοστίζει περισσότερα από 2,5 δισ. δολάρια, με άλλα 7,7 δισ. δολάρια σε προβλεπόμενα μακροπρόθεσμα κόστη λειτουργίας και υποστήριξης σε διάστημα 30 ετών, σύμφωνα με εσωτερική εκτίμηση του Πενταγώνου του 2021. Αλλά, το συγκεκριμένο αεροσκάφος που δωρίζει το Κατάρ στοιχίζει 400 δισ. όχι επειδή πληροί τις απαιτούμενες προδιαγραφές, αλλά επειδή φτιάχτηκε με το απαύγασμα της πολυτέλειας και όχι της τεχνολογίας.

“Λευκός ελέφαντας”

Ένας “λευκός ελέφαντας” είναι ένα απόκτημα που ο κάτοχός του δεν μπορεί να ξεφορτωθεί χωρίς εξαιρετική δυσκολία και του οποίου το κόστος, ιδίως η συντήρησή του, είναι δυσανάλογο με τη χρησιμότητά του. «Αυτό δεν είναι στην πραγματικότητα δώρο», δήλωσε ο βουλευτής Τζο Κόρτνεϊ (Δημοκρατικός από το Κονέκτικατ), ο κορυφαίος Δημοκρατικός στην Υποεπιτροπή Ναυτικής Ισχύος και Δυνάμεων Προβολής της Βουλής των Αντιπροσώπων, η οποία επιβλέπει τις αερομεταφορές. «Θα έπρεπε ουσιαστικά να αποσυναρμολογήσετε το αεροπλάνο μέχρι τα στηρίγματα και να το ξαναχτίσετε ώστε να πληροί όλες τις απαιτήσεις επιβίωσης, ασφάλειας και επικοινωνιών του Air Force One. Είναι ένα τεράστιο εγχείρημα και μάλιστα χωρίς χρηματοδότηση».

Ο Τραμπ ενθουσιάστηκε όταν έμαθε για την προσφορά της δωρεάς. «Είναι μια σπουδαία χειρονομία από το Κατάρ», δήλωσε ο Τραμπ στους δημοσιογράφους τη Δευτέρα. «Το αεροπλάνο στο οποίο βρίσκεστε είναι σχεδόν 40 ετών», δήλωσε ο Τραμπ στον παρουσιαστή του Fox News, Σον Χάνιτι, κατά τη διάρκεια συνέντευξης στο Air Force One σχετικά με το ταξίδι του στη Μέση Ανατολή, στη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. «Όταν προσγειώνεστε και βλέπετε τη Σαουδική Αραβία, βλέπετε στα ΗΑΕ και βλέπετε στο Κατάρ, και έχουν κυρίως αυτά τα ολοκαίνουργια Boeing 747. Βλέπετε το δικό μας δίπλα, αυτό είναι σαν ένα εντελώς διαφορετικό αεροπλάνο».

Προφανώς ενοχλημένος από τα ερωτήματα σχετικά με τις επικρίσεις ηθικής για την αποδοχή ενός τόσο πλούσιου δώρου ως πρόεδρος, ο Τραμπ επέμεινε ότι διακυβεύεται το αμερικανικό κύρος. «Είμαστε οι ΗΠΑ. Πιστεύω ότι θα έπρεπε να έχουμε το πιο εντυπωσιακό αεροπλάνο». Αλλά, ο Τραμπ εύκολα θαμπώνεται από την χλιδή και την αποζητά στην προσωπική του ζωή. Το Air Force One είναι σχετικά απέρριτο, βαμμένο μπλε και λευκό και με τον προεδρικό θυρεό πίσω από το πιλοτήριο. Λόγω χώρου, παρέχει κάποιες σοβαρές ανέσεις, αλλά τίποτα σε σύγκριση με τη χλιδή που προσφέρουν τα αεροσκάφη των σεΐχηδων και βασιλιάδων του κόλπου ή των αεροσκαφών ροκ συγκροτημάτων. Ο Τραμπ δεν προτιμά φαίνεται τη στρατιωτική λιτότητα του Air Force One έναντι της βασιλικής πολυτέλειας άλλων τριτο-δεύτερων ηγεμόνων.

Μπορεί να δεχτεί το αεροσκάφος;

Το Σύνταγμα των ΗΠΑ είναι σαφές. Ορίζει στο Άρθρο Ι Τμήμα 9, Παράγραφος 8, ότι ο Πρόεδρος και όλοι οι ομοσπονδιακοί αξιωματούχοι απαγορεύεται «να λαμβάνουν οποιαδήποτε δώρα από ξένες κυβερνήσεις, βασιλιάδες ή πρίγκιπες, χωρίς τη συγκατάθεση του Κογκρέσου». Το Κογκρέσο έχει γενικά συναινέσει, στο Νόμο περί Ξένων Δώρων και Απονομών, στην αποδοχή δώρων “ελάχιστης αξίας” από ξένες κυβερνήσεις που προσφέρονται ως αναμνηστικά ή σημάδια ευγένειας, και στην αποδοχή άλλων δώρων όταν η άρνηση του δώρου μπορεί να προκαλέσει «προσβολή ή αμηχανία», ή να βλάψει με άλλο τρόπο τις εξωτερικές σχέσεις των ΗΠΑ.

Ένα δώρο μεγαλύτερης αξίας από αυτή που θεωρείται δεκτή για λόγους πρωτοκόλλου ή ευγένειας δεν μπορεί να “παρακρατείται” ως προσωπικό δώρο, αλλά θεωρείται αποδεκτό ως περιουσία των ΗΠΑ και στην περίπτωση ενός τέτοιου δώρου προς τον Πρόεδρο ή την οικογένεια του Προέδρου, το διαχειρίζεται η Εθνική Διοίκηση Αρχείων. Στο παρελθόν, οι Πρόεδροι, οι Αντιπρόεδροι και άλλοι ανώτεροι ομοσπονδιακοί αξιωματούχοι, είχαν τη δυνατότητα να δεχτούν ένα βραβείο, όπως το Βραβείο Νόμπελ. Όσον αφορά στην απαγόρευση αποδοχής αντικειμένων αξίας και δώρων από ξένες κυβερνήσεις, όπως το Βραβείο Νόμπελ, αυτά διαχειρίζονται από ιδιωτικό ίδρυμα και το διοικητικό συμβούλιο αυτού και, ως εκ τούτου, δεν θεωρείται ως δώρο που δίνεται από ξένη κυβέρνηση ούτε ως όργανο ξένου κράτους.

Και εδώ αρχίζει η “γκρίζα” ζώνη με το αεροσκάφος που τόσο πρόθυμα δωρίζει το Κατάρ στον Πρόεδρο Τραμπ. Με ποιους όρους δωρίζεται, και ποιος το δωρίζει; Το αεροσκάφος είναι ιδιοκτησία του Κατάρ, του κληρονομικού ηγέτη του ή συγγενούς, ή ανήκει σε κάποιο κρατικό offshore fund; Αν δοθεί από τρίτο πρόσωπο, χωρίς κυβερνητικό αξίωμα, ή από κάποιο fund του οποίου είναι ιδιοκτησία, όχι απευθείας στον Τραμπ, αλλά σε κάποια από τις εταιρείες του ομίλου του, τότε είναι πιθανόν ο νυν πρόεδρος να το δεχτεί χωρίς νομικά κωλύμματα. Παρόλα αυτά, το ζήτημα έχει ήδη εγείρει σοβαρές επικρίσεις όχι μόνο από ΜΜΕ και την αντιπολίτευση, αλλά και από το ίδιο το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, ακόμη και μέσα από την κυβέρνηση.

Η Υπουργός Δικαιοσύνης, Παμ Μπόντι, η οποία εργαζόταν ως λομπίστρια για το Κατάρ όταν ήταν στον προηγούμενο εργοδότη της, την Ballard Partners, δήλωσε ότι η αποδοχή του αεροσκάφους είναι «νομικά επιτρεπτή». Η υπόθεση συνδέεται με αυτό που ο Δημοκρατικός βουλευτής Ρίτσι Τόρες περιέγραψε σαν «ιπτάμενη διαφθορά» και έχει προκαλέσει αναταραχή σε όλο το πολιτικό φάσμα. Ο Τόρες έχει υποστηρίξει ότι το “ιπτάμενο δώρο” παραβιάζει τη ρήτρα περί αποδοχών του Συντάγματος, η οποία απαγορεύει ρητά στους ομοσπονδιακούς αξιωματούχους να δέχονται πολύτιμα δώρα από ξένες δυνάμεις, χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου.

Δούρειος Ίππος

Ακόμα και ένθερμοι σύμμαχοι του Τραμπ έχουν διαχωρίσει τη θέση του, συμπεριλαμβανομένου του γερουσιαστή του Τέξας Τεντ Κρουζ, ο οποίος προειδοποίησε ότι η συμφωνία για το αεροσκάφος «δημιουργεί σημαντικά προβλήματα κατασκοπείας και επιτήρησης», ενώ η γερουσιαστής της Δυτικής Βιρτζίνια Σέλεϊ Μουρ Καπίτο δήλωσε απερίφραστα ότι θα το «ελέγξει για κοριούς». Ποια κυβέρνηση δεν θα ήθελε να μαθαίνει τι γίνεται και τι λέγεται σε ένα Air Force One, πόσω δε μάλλον ένα απολυταρχικό κράτος με τέτοιους φίλους.

Τα λεγόμενα των Κρουζ και Καπίτο δεν στερούνται βάσης. Το Κατάρ μπορεί να φιλοξενεί την μεγαλύτερη αμερικανική στρατιωτική βάση στην περιοχή, αλλά δεν είναι και ο πλέον έμπιστος σύμμαχος. Μπορεί η οικογένεια Αλ Θάνι που λυμαίνεται το Κατάρ, να προσπαθεί να τα έχει καλά με τις ΗΠΑ, αλλά η αναγκαστική σύμπραξή της με το Ιράν την κάνει επίφοβη για τα συμφέροντα των ΗΠΑ, όπως μέχρι τώρα εκφράζονταν. Το Κατάρ είναι γνωστό για την βοήθεια που δίνει στη Μουσουλμανική Αδερφότητα και παρόμοιες οργανώσεις, που έχουν κατηγορηθεί για τρομοκρατία, και που επιδιώκουν καθεστωτικές αλλαγές σε διάφορες αραβικές χώρες. Ο Ερντογάν είναι φίλος με το Κατάρ, το οποίο τον έχει ξελασπώσει αρκετές φορές.

Προφανώς, το αεροσκάφος δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό από την Secret Service για τις μετακινήσεις του προέδρου. Όχι μόνο τώρα, αλλά και όταν πάψει να είναι πρόεδρος, καθώς θα συνεχίζει να είναι πρόσωπο πολιτικού ενδιαφέροντος. Και όχι μόνο για πιθανούς “κοριούς” και παρόμοια. Και μόνο η υποψία απαιτεί το αεροσκάφος να γίνει βίδες και να ανασυνταχθεί με όλα εκείνα που απαιτούν οι προδιαγραφές για ένα VC-25B – Air Force One. Επίσης, το χρονοβόρο και το κόστος κάνει ελκυστικότερο να περιμένει ο Τραμπ να παραδοθούν τα παραγγελθέντα (και πληρωθέντα) νέα Air Force One, που αναμένονταν να τεθούν σε υπηρεσία πέρυσι, αλλά θα τεθούν μάλλον το 2027. Αλλά, σε τελική ανάλυση, ο Τραμπ το θέλει και μπορεί να το αποκτήσει. Τι θα το κάνει; Άγνωστο! Λέτε να το πουλήσει;