Κατάρρευση μιας γέφυρας ή μιας πολιτικής;

Σε μείζον πολιτικό ζήτημα αναγάγει η ιταλική κυβέρνηση και τα κόμματα που την στηρίζουν την τραγωδία με την κατάρρευση της γέφυρας στην Γένοβα. Οι «λαϊκιστές» του Ντι Μάιο και οι «ακροδεξιοί» του Σαλβίνι, με αφορμή το τραγικό γεγονός, θέτουν υπό πλήρη αμφισβήτηση το καθεστώς κατασκευής και διαχείρισης των δημόσιων έργων, αλλά και την πολιτική της Κομισιόν για μείωση των κρατικών δαπανών.

Οι διασώστες εξακολουθούν να αναζητούν στα ερείπια πέντε αγνοουμένους, για τους οποίους δεν υπάρχουν νέα, μετά την κατάρρευση της γέφυρας. Στον τόπο της καταστροφής συνεχίζουν να εργάζονται περίπου χίλιοι άνθρωποι, ανάμεσα τους 350 πυροσβέστες, ενώ ο επίσημος προσωρινός απολογισμός των αρχών κάνει λόγο για 38 νεκρούς και 15 τραυματίες.

Αν και οι έρευνες δεν έχουν ολοκληρωθεί, έχουν ήδη προγραμματιστεί  επίσημες κηδείες των θυμάτων για το Σάββατο σε αίθουσα του εκθεσιακού κέντρου της Γένοβας, με την παρουσία κορυφαίων κρατικών αρχών και του ίδιου του προέδρου της ιταλικής δημοκρατίας  Σέρτζιο Ματαρέλα.

Την ίδια ώρα, η ιταλική κυβέρνηση δείχνει αποφασισμένη να ανακαλέσει την σύμβαση παραχώρησης στην εταιρία διαχείρισης αυτοκινητοδρόμων Autostrade per l’Italia, όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε και επιβεβαίωσε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και επικεφαλής του Κινήματος Πέντε Αστέρων Λουίτζι ντι Μάιο.

Η συμπληρωματική δήλωση του Ντι Μάιο έγινε με αφορμή σχόλια άλλων στελεχών της κυβέρνησης, τα οποία άφησαν να εννοηθεί ότι η κυβέρνηση μελετά και λιγότερο δραστικά μέτρα. Ως τέτοια αναφέρθηκαν μάλιστα η επιβολή προστίμου ή η ανάκληση της παραχώρησης εκμετάλλευσης μόνο του αυτοκινητοδρόμου στον οποίο κατέρρευσε η γέφυρα. Τελικά το υπουργείο Υποδομών έστειλε την επιστολή στην εταιρία με τον πρωθυπουργό Κόντε να δηλώνει ότι «αυτή η τραγωδία μας υποχρεώνει να αναλάβουμε νέες πρωτοβουλίες, οι οποίες θα είναι αυστηρότερες σε σύγκριση με εκείνες που υιοθέτησαν προηγούμενες κυβερνήσεις».

Κόντρα με την εταιρία και το παλαιό καθεστώς

Από την επομένη της τραγωδίας μπήκαν στο στόχαστρο οι συμβάσεις παραχώρησης της εκμετάλλευσης των ιταλικών αυτοκινητόδρομων. Την αρχή έκανε ο ιδρυτής του Κινήματος Πέντε Αστέρων Μπέπε Γκρίλο, ο οποίος ζήτησε να ανασταλούν «οι συμβάσεις με ιδιώτες για το οδικό δίκτυο και η διαχείριση να επιστραφεί στο δημόσιο».

Ακολούθησε δήλωση του πρωθυπουργού Τζουζέπε Κόντε ότι θα ξεκινήσει η διαδικασία για την ακύρωση της ανάθεσης εκμετάλλευσης του δικτύου αυτοκινητοδρόμων στην ιδιωτική εταιρία Atlantia, του ομίλου Μπένετον. Γνωρίζοντας μάλιστα τις δυσκολίες, ως καθηγητής Δικαίου, ο Κόντε σημείωσε ότι «δεν μπορούμε να περιμένουμε τους ρυθμούς της δικαιοσύνης» και διαβεβαίωσε ότι η κυβέρνησή του θα «ορίσει σαφώς πιο αυστηρούς κανόνες για την νέα ανάθεση εκμετάλλευσης του δικτύου αυτοκινητοδρόμων».

Ο όμιλος Atlantia, η μετοχή του οποίου, όπως και άλλων εταιριών διαχείρισης αυτοκινητοδρόμων, έκανε βουτιά απάντησε με ανακοίνωσή του αναφέροντας ότι οι δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών έγιναν χωρίς την διατύπωση συγκεκριμένης κατηγορίας και χωρίς να έχουν βεβαιωθεί τα αίτια της τραγωδίας στην Γένοβα. Εξέφρασε επίσης την πεποίθηση ότι θα είναι σε θέση να αποδείξει πως τηρούσε όλες τις δεσμεύσεις της. Η εταιρεία διαβεβαίωσε επίσης ότι οι εργασίες ανακατασκευής της γέφυρας θα γίνουν με ταχείς ρυθμούς και θα διαρκέσουν πέντε μήνες.

Την ίδια ώρα, ιταλικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι, σύμφωνα με ειδικούς, το κράτος θα κληθεί να καταβάλει δισεκ. ευρώ αποζημίωσης,  σε περίπτωση που αφαιρέσεις από την εταιρεία την διαχείριση του αυτοκινητόδρομου. «Χρειάζεται θράσος για να ζητάς χρήματα, σε περίπτωση ακύρωσης της σύμβασης εκμετάλλευσης, την ώρα που υπάρχουν ακόμη θύματα που πρέπει να αναγνωριστούν στα νεκροτομεία», απάντησε στο αίτημα της Atlantia για αποζημίωση, ο  υπουργός Εσωτερικών Ματέο Σαλβίνι. Ο αρχηγός της Λέγκας τόνισε επίσης ότι αποτελεί καθήκον της εταιρείας, η οποία κατά τον ίδιο εισέπραξε πέρυσι 3,5 δισεκ. ευρώ σε διόδια, να επενδύσει ένα μέρος των κερδών της στην πόλη της Γένοβας, ενώ της ζήτησε να αναστείλει και την λειτουργία κάποιων διοδίων.

Τελικά, υπό την πίεση της κυβέρνησης, η Autostrade per l’Italia του Ομίλου Atlantia ανακοίνωσε ότι στο δίκτυό της, δηλαδή περίπου στα μισά από τα 6.000 χιλιόμετρα των αυτοκινητοδρόμων της Ιταλίας, τα  ασθενοφόρα δεν θα καταβάλουν πλέον διόδια. Αυτό βέβαια ισχύει ήδη, αλλά μόνο για τα έκτακτα περιστατικά.

Η «αμαρτωλή» σύμβαση Ρέντσι

Ο έτερος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, υπουργός Εργασίας και αρχηγός των Πέντε Αστέρων Λουίτζι Ντι Μάιο επιτέθηκε στην κυβέρνηση Ρέντσι την οποία κατηγόρησε ότι «το 2015 πέρασε “νύχτα” μέτρο για να παραταθεί η ανάθεση εκμετάλλευσης των αυτοκινητοδρόμων σε εταιρία του Mπένετον, αγνοώντας κάθε κανόνα του υγιούς ανταγωνισμού».

Ο ίδιος μάλιστα ανέφερε ότι αυτό έγινε για να εξασφαλίσουν χρηματοδοτήσεις για την προεκλογική εκστρατεία. «Εμένα την εκστρατεία μου δεν την πλήρωσε ο Μπένετον και είμαι ελεύθερος να καταγγείλω τις συμβάσεις αυτές», είπε χαρακτηριστικά ο  Ντι Μάιο.

Επανέλαβε τέλος ότι η κυβέρνηση δεν θα πρέπει να πληρώσει κυρώσεις για την καταγγελία της σύμβασης, επειδή η πρόβλεψη αυτή ισχύει μόνο όταν δεν υπάρχει βάσιμη αιτία. Στις καταγγελίες Ντι Μάιο απάντησε ο πρώην πρωθυπουργός, λέγοντας ότι πρόκειται για «ψεύδη».

Αντιπαράθεση με την Κομισιόν

Η κατάρρευση της γέφυρας και οι τραγικές συνέπειές της έδωσαν μια νέα ευκαιρία στους ηγέτες των κομμάτων που στηρίζουν την ιταλική κυβέρνηση να εκφράσουν την αντίθεσή τους για την μείωση των κρατικών δαπανών που απαιτούν οι Βρυξέλλες.

Γνωστός για τις αντιευρωπαϊκές θέσεις του, ο Ματέο Σαλβίνι πέταξε αρκετές «σπόντες» εναντίον της ΕΕ. «Αν υπάρχουν εξωτερικές δεσμεύσεις που μας εμποδίζουν να δαπανάμε τα χρήματα που οφείλουμε να διαθέτουμε για την ασφάλεια των σχολείων και των αυτοκινητοδρόμων, θα πρέπει να θέσουμε την ερώτηση αν θα συνεχίσουμε να σεβόμαστε αυτές τις δεσμεύσεις», δήλωσε από την πρώτη στιγμή ο αρχηγός της Λέγκας.

Μάλιστα, μία ημέρα μετά την τραγωδία ζήτησε να «εξαιρεθούν» από το ευρωπαϊκό σύμφωνο σταθερότητας τα κεφάλαια που δαπανώνται για την ασφάλεια. «Οι επενδύσεις που σώζουν ζωές, θέσεις εργασίας και το δικαίωμα στην υγεία δεν μπορεί να αποτελούν αντικείμενο άκαμπτων υπολογισμών που επιβάλλονται από την Ευρώπη», είπε χαρακτηριστικά. Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκε και ο ηγέτης των «Πεντάστερων», Λουίτζι ντι Μάιο, τονίζοντας ότι «η Ευρώπη μπορεί να λέει ό, τι θέλει, όμως εμείς δεν ζητούμε, απαιτούμε σ’ αυτό το σημείο».

Οι δηλώσεις των Ιταλών ηγετών προκάλεσαν την αντίδραση της Κομισιόν, η οποία δια του εκπροσώπου της διαμήνυσε ότι δεν θα πάρει μέρος «σε καμιά κατηγορία σε πολιτικό επίπεδο». Ο ίδιος τόνισε επίσης ότι «τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να θέτουν συγκεκριμένες πολιτικές προτεραιότητες» και ότι η Επιτροπή είχε ενθαρρύνει την περασμένη άνοιξη τις επενδύσεις στην Ιταλία, εγκρίνοντας ένα επενδυτικό σχέδιο υπέρ των ιταλικών αυτοκινητοδρόμων. Ανέφερε τέλος ότι η Ρώμη, για την περίοδο 2014-2020, θα λάβει περίπου 2,5 δισεκ. ευρώ για επενδύσεις ιδιαίτερα στο οδικό της δίκτυο και στους σιδηροδρόμους.

Οι περισσότεροι Ιταλοί πάντως αντιμετωπίζουν την κατάρρευση της γέφυρας ως αποτέλεσμα της διαφθοράς που υπάρχει στο ιταλικό κράτος και το ιταλικό κατεστημένο. Την εκτίμηση αυτή προέβαλε και η βρετανική Telegraph, σημειώνοντας ότι υπάρχουν πολλές τέτοιες παγίδες στην Ιταλία, χώρα στην οποία, όπως αναφέρει, τα πάντα έχουν «το στοιχείο του προσωρινού».