Καζάνι που βράζει τα Σκόπια – Το βουλγαρικό βέτο και η γαλλική φόρμουλα

Είναι προφανές ότι στα Σκόπια η πολιτική τάξη και σημαντικό μέρος της κοινωνίας είναι διχασμένες σε ό,τι αφορά το βουλγάρικο βέτο για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Βόρειας Μακεδονίας. Είναι πολλοί, λοιπόν, εκεί που θέλουν να υποκύψουν στους βουλγαρικούς όρους κι ας κοστίσει αυτό σε ό,τι αφορά στην ένταξη στην ΕΕ. Η κατάσταση που επικρατεί στην Ευρώπη, άλλωστε, δεν είναι η καλύτερη, ενώ η Ρωσία δεν κρύβει πλέον τις επιδιώξεις της στα Βαλκάνια.

Οι Σλαβομακεδόνες που αντιτίθενται στην γαλλική πρόταση (30 Ιουνίου) για την επίλυση της διαφοράς Σκοπίων-Σόφιας (ώστε αρθεί το βουλγαρικό βέτο) διοργανώνουν μαζικές διαδηλώσεις έξω απ’ τη Βουλή, απαιτώντας την απόρριψη της πρότασης. Η Βουλγαρία αποδέχτηκε την πρόταση σε ψηφοφορία στη Βουλή, παρόλο που η διαδικασία προκάλεσε τη διάλυση του κυβερνητικού συνασπισμού στη Σόφια.

Η συζήτηση στη Βουλή της Βόρειας Μακεδονίας άρχισε την Πέμπτη και ολοκληρώθηκε σε πρώτη φάση με την υπερψήφιση της πρότασης. Πρόκειται για κρίσιμη υπόθεση σε ό,τι αφορά την πολιτική διεύρυνσης της ΕΕ στα Βαλκάνια, αφού το πρόβλημα που είχε ανακύψει αφορούσε και την Αλβανία, αφού Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία αντιμετωπίζονταν σαν πακέτο σε ό,τι αφορά στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

Απόδειξη της σημασίας που οι Βρυξέλλες αποδίδουν στις σχετικές διεργασίες στα Σκόπια είναι το γεγονός ότι την περασμένη Πέμπτη –κατά την έναρξη της συζήτησης για την επικύρωση της γαλλικής πρότασης συμβιβασμού– μίλησε στη Βουλή των Σκοπίων η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα Βον Ντερ Λάϊεν. Η ομιλία της, ωστόσο, διακόπτετο διαρκώς από τις σφυρίχτρες βουλευτών του VMRO-DPNE. Οι ίδιοι φώναζαν συνθήματα όπως “Τελεσίγραφο; Όχι ευχαριστώ!” Πιο δραστήριο και από την αξιωματική αντιπολίτευση στις κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας ήταν το αριστερό “Λέβιτσα” και πανεπιστημιακοί.

Το βουλγαρικό βέτο

Τί αξιώνουν στην ουσία; Την θεσμική αναγνώριση της μακεδονικής γλώσσας. Η ευρωπαϊκή και αμερικανική διπλωματία είχαν θεωρήσει επίτευγμα την αναγνώρισή της από την Ελλάδα με τη Συμφωνία της Πρέσπας. Πρόκειται για κλασική αντιεπιστημονική χειραγώγηση της πραγματικότητας, με σκοπό να εξυπηρετηθούν διπλωματικές σκοπιμότητες. Υπενθυμίζουμε ότι η Βουλγαρία είχε αναγνωρίσει από τις αρχές τις δεκαετίας του 1990 την κρατική οντότητα της Βόρειας Μακεδονίας, αλλά είχε αμφισβητήσει την ύπαρξη μακεδονικής εθνότητας και γλώσσας.

Δεδομένου ότι είναι πλέον μέλος της ΕΕ, η Βουλγαρία επέμεινε σ’ αυτή τη θέση, ασκώντας και βέτο εντός της ΕΕ για να εμποδίσει την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Βόρειας Μακεδονίας. Είχε θέσει ως όρο για να άρει το βέτο, τα Σκόπια να κατοχυρώσουν στο Σύνταγμά τους την ύπαρξη βουλγαρικής μειονότητας. Επίσης, να αναφέρεται στο Σύνταγμα η απόρριψη κάθε διεκδίκησης βουλγαρικών εδαφών με πρόφαση την ύπαρξη “μακεδονικής μειονότητας” στη Βουλγαρία, καθώς και ρύθμιση άλλων ιστορικών εκκρεμοτήτων.

Ο βουλγαρικός όρος για τροποποίηση του Συντάγματος χρειάζεται ενισχυμένη πλειοψηφία 2/3 της Βουλής στα Σκόπια. Γι’ αυτό και η γαλλική πρόταση προβλέπει δύο φάσεις για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, ώστε να ξεπεραστεί ο σκόπελος. Να περάσει με απλή ψηφοφορία η πρόταση, όπως και έγινε, και την επόμενη εβδομάδα να συγκληθούν οι πρώτες διακυβερνητικές διασκέψεις της Κομισιόν αφ’ ενός με τη Βόρεια Μακεδονία, αφ’ ετέρου με την Αλβανία. Στη συνέχεια θα γίνει προσπάθεια να εγκριθούν και οι τροπολογίες στο Σύνταγμα των Σκοπίων, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με άνοιγμα κεφαλαίων.

Σκόπια: Τροποποίηση Συντάγματος

Για αλλάξει το Σύνταγμα απαιτούνται 2/3 της Βουλής, δηλαδή 80 βουλευτικές ψήφοι από τις 120. Εκτός από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα και τα αλβανικά κόμματα στη Βόρεια Μακεδονία έχουν ταχθεί υπέρ και της γαλλικής πρότασης και της αναθεώρησης του Συντάγματος, αν και φροντίζουν να διαφοροποιούνται από τους Σλαβομακεδόνες. Εξάλλου δεν τα ενδιαφέρει το ζήτημα της “μακεδονικής” εθνότητας και γλώσσας. Έτσι ενώ η κυβέρνηση στηρίζεται οριακά από 61 βουλευτές, η πρόταση εξασφάλισε 68 ψήφους, πολύ μακριά από τους 80 που είναι αναγκαίοι για την αναθεώρηση του Συντάγματος.

Είναι σ’ εκείνη την ψηφοφορία που θα δώσει τη μάχη της η σλαβομακεδονική αντιπολίτευση. Η κυβέρνηση ελπίζει πως το γεγονός ότι θα έχει εν τω μεταξύ συγκληθεί η διάσκεψη με την Κομισιόν θα επηρεάσει το κλίμα και θα διευκολύνει την συγκέντρωση των 80 βουλευτικών ψήφων για την τροποποίηση του Συντάγματος. Και ενώ για τη Βόρεια Μακεδονία δεν θα προχωράει το άνοιγμα των κεφαλαίων, αναμένοντας την τροποποίηση του Συντάγματος, θα προχωράει η αντίστοιχη διαδικασία για την Αλβανία, η οποία εκ των πραγμάτων θα περιέλθει σε ευνοϊκή θέση. Τούτο υπό την προϋπόθεση ότι η ΕΕ θα διατηρεί τη συνοχή της σε μία περίοδο που οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας προκαλούν εσωτερικές αντιθέσεις.

Ο διχασμός που υπάρχει στη Βόρεια Μακεδονία βαθαίνει την αντίθεση των εθνικιστών Σλαβομακεδόνων με το αλβανικό στοιχείο. Ο πρόεδρος της κόμματος “Λέβιτσα”, ο ιδιόρρυθμος Ντιμίταρ Απασίεφ, προειδοποίησε στη Βουλή τους αλβανικής καταγωγής συναδέλφους του να μην παίζουν παιχνίδια εις βάρος των Σλάβων. Η ενότητα της Βόρειας Μακεδονίας, η οποία στηρίζεται σε δύο κοινότητες απόλυτα διαφοροποιημένες σε ό,τι αφορά στην εθνική ταυτότητα, τη θρησκεία και τη γλώσσα, δοκιμάζεται, αν δεν πλησιάζει στο τέλος της.

Η διαδικασία ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ λειτουργεί περισσότερο σαν θρυαλλίδα για τις υπαρκτές εθνοτικές αντιθέσεις στους κόλπους της, ωθώντας εκ των πραγμάτων προς την κατεύθυνση της ομοσπονδοποίησης του κράτους. Κι αυτό, ενώ στο Κόσσοβο δημοσιεύονται ευμενείς προς τη Ρωσία αναλύσεις, στηριζόμενες στην υπόθεση ότι ο Πούτιν θα αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του, προκειμένου να αποκτήσει επιχείρημα για την απόσχιση της Ανατολικής Ουκρανίας.