Κίνηση ματ από τον υπόδικο Νετανιάχου

Ακλόνητος παραμένει τελικά στον πρωθυπουργικό του θώκο ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, μετά από μια πολύμηνη περίοδο πολιτικής αβεβαιότητας στο Τελ Αβίβ. Η συμφωνία που πέτυχε με τον Μπένι Γκαντζ, αρχηγό του κεντρώου συνασπισμού “Μπλε και Λευκό”, τον διατηρεί ως επικεφαλής του ισραηλινού κράτους και μιας νέας κυβέρνησης εθνικής ενότητας, αποτρέποντας το ενδεχόμενο μιας τέταρτης εκλογικής αναμέτρησης.

Για τον “Μπίμπι” η εξέλιξη αποτελεί μάννα εξ ουρανού, αφού παρακάμπτει προς το παρόν τις δικαστικές του εκκρεμότητες και έχει την ευκαιρία να εκπληρώσει την παρακαταθήκη του, επισφραγίζοντας την κυριαρχία του Ισραήλ σε παλαιστινιακά εδάφη.

Παρά το γεγονός ότι το κόμμα του έχασε την πρωτιά στις εκλογές του 2019 και παρά τη φθορά που έχει υποστεί το πολιτικό του κεφάλαιο, μετά και την παραπομπή του για απιστία, δωροδοκία και απάτη, τον περασμένο Νοέμβριο, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός κατάφερε να επεκτείνει κι άλλο τη θητεία του, η οποία μετρά, πλέον, 11 χρόνια(!). Η συμφωνία Μπίμπι – Γκαντζ, πρωτίστως χρίζει το νέο σχήμα κυβέρνηση έκτακτης ανάγκης στο πλαίσιο αντιμετώπισης της πανδημίας. Για το λόγο αυτό ο Γκαντζ θα έχει τη θέση του αναπληρωτή πρωθυπουργού, και το φθινόπωρο του 2021, θα “αλλάξει” με τον Νετανιάχου και θα γίνει πρωθυπουργός, έως το τέλος της θητείας αυτής της κυβέρνησης, που έχει διάρκεια τρία χρόνια.

Το βασικότερο, όμως στοιχείο της συμφωνίας για τον Νετανιάχου είναι ότι έχει λόγο στο διορισμό ανώτατων δικαστικών λειτουργών, περιλαμβανομένου και του γενικού εισαγγελέα, ελέγχοντας την επιτροπή που θα τους ορίσει. Η δίκη του, άλλωστε, ξεκινά στις 24 Μαΐου και ακόμα το Ανώτατο Δικαστήριο δεν έχει αποφανθεί κατά πόσο μπορεί ένας υπόδικος να υπηρετεί ως πρωθυπουργός. Γι’ αυτό και προσπάθησε, χωρίς όμως να το πετύχει, να θέσει ως όρο της συμφωνίας την υιοθέτηση νομοθετικής ρύθμισης που θα παρέκαμπτε μια τέτοια απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου.

Πέτυχε ομως κάτι άλλο: Αν, μέσα στους επόμενους έξι μήνες, υπάρξει τέτοια δικαστική απόφαση, αυτό θα σημαίνει αυτομάτως της διεξαγωγή νέων εκλογών. Έτσι αφενός κερδίζει χρόνο, αφετέρου μπορεί να προχωρήσει σε όλες τις προπαρασκευαστικές ενέργειες, για να πάρει το Λικούντ την πλειοψηφία στην Κνέσετ και να περάσει τη νομοθετική ρύθμιση “μόνος” του, έχοντας εξαντλήσει βέβαια και κάθε ένδικο μέσο για να καθυστερήσει μια πιθανή καταδίκη, και φυσικά να παραμείνει πρωθυπουργός.

Γκαντζ, ο “σωματοφύλακας” του Νετανιάχου

O Νετανιάχου παίζει πονηρά και έξυπνα, όχι όμως χωρίς πρόσφορο έδαφος. Δίνοντας τη συναίνεσή του, ο Γκαντζ, μετατρέπεται σε “σωματοφύλακα του Μπίμπι”, όπως αποκαλείται πια στους πολιτικούς και δημοσιογραφικούς κύκλους, μια και είναι ο μόνος τρόπος να γίνει και ο ίδιος πρωθυπουργός. Βέβαια, αυτό θα στοιχίσει στον πρώην αρχηγό του γενικού επιτελείου και πολιτικά άπειρο επικεφαλής της παράταξης “Μπλε και Λευκό”,  καθώς σημαίνει υπαναχώρηση από τις συστηματικά εκπεφρασμένες θέσεις του, ότι δεν θα υπηρετούσε ποτέ υπό έναν υπόδικο πρωθυπουργό. Πόσο μάλλον τον ίδιο τον αντίπαλο που ήθελε να εκτοπίσει, τον Νετανιάχου.

Μάλιστα, όπως αναφέρουν πολιτικοί αναλυτές στον ισραηλινό Τύπο, δεν υπάρχει βεβαιότητα ότι η νέα κυβέρνηση θα εκτίσει πλήρως τη θητεία της, κι ακόμα κι αν φτάσει η περίοδος της αλλαγής ρόλων, δεν είναι βέβαιο ότι ο Νετανιάχου θα παραδώσει τα ηνία. Η μοναδική ασφαλιστική δικλείδα για τον Γκαντζ είναι ο όρος της συμφωνίας που προβλέπει ότι για να να μην ισχύσει η κυκλική πρωθυπουργία απαιτείται ενισχυμένη πλειοψηφία 75 βουλευτών εκ των 120 της Κνέσετ. Επίσης, αν η κυβέρνηση διαλυθεί πρόωρα, ο ίδιος αναλαμβάνει πρωθυπουργός.

Ένα πλήθος υπουργείων θα αναλάβουν στελέχη της παράταξής του και του Εργατικού Κόμματος, που την στήριξε, συμπεριλαμβανομένων και των Άμυνας, Δικαιοσύνης, Εξωτερικών (για 18 μήνες), Οικονομίας, Τηλεπικοινωνιών, Πολιτισμού κ.ά. Πάντως, η συμμετοχή του στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας οδήγησε στην ταχύτατη διάσπαση του κόμματός του, με πολλούς πρώην οπαδούς του να τον κατηγορούν για πολιτική προδοσία και προσχώρηση στο κεντροδεξιό-θρησκευτικό δόγμα του συνασπισμού του Λικούντ. Ο ίδιος αιτιολογεί την επιλογή του λέγοντας ότι ήταν η μόνη υπεύθυνη επιλογή.

Είναι ξεκάθαρο, κατόπιν αυτών, ότι οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο παρατάξεων και αρχηγών δεν αφορούσαν επ’ ουδενί μόνο στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού στο Ισραήλ, που μετρά – τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές – 187 νεκρούς και 14.326 κρούσματα. Παρεμπιπτόντως, το επιτελείο του Νετανιάχου έλαβε από την αρχή επιθετικά μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, τα υποσχόμενα αποτελέσματα των οποίων μπορεί να καρπωθεί πολιτικά. Σε συνδυασμό με το καθοριστικό πλήγμα που έφερε στο μόνο κόμμα που αμφισβήτησε την εξουσία του τα τελευταία 10 χρόνια, ο Μπίμπι αποδεικνύεται “εφτάψυχος” και ικανότατος στο πολιτικο-κομματικό παιχνίδι.

Το ζήτημα της προσάρτησης παλαιστινιακών εδαφών

Αλλά πέρα από το παιχνίδι της εξουσίας, χρειάστηκε να βρεθεί κοινός τόπος για την ισραηλινή στρατηγική στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη. Ο κεντρώος Γκαντζ είχε διαφωνήσει με τη γραμμή Νετανιάχου, η οποία όδευε προς άμεση προσάρτηση ενός μεγάλου μέρους της Δυτικής Όχθης. Αντ’ αυτού είχε πει ότι θα την υποστήριζε μόνο αν υπήρχε διεθνής συναίνεση, την οποία είναι απίθανο να αποσπούσε το Τελ Αβίβ. Έτσι, η συμφωνία με το Λικούντ μεταθέτει το ζήτημα για τον Ιούλιο ή αργότερα και ορίζει, μεταξύ άλλων, ότι “πρέπει να γίνει με τρόπο που να διατηρείται η σταθερότητα στην περιοχή, η προστασία των υφιστάμενων συμφωνιών ειρήνης και η προσδοκία μελλοντικών». Παρόλα αυτά, ο Νετανιάχου δεν είναι υποχρεωμένος να λάβει υπόψη τις θέσεις του εταίρου του στο θέμα.

Στην πράξη, οι οπαδοί της παραδοσιακής σιωνιστικής πολιτικής κερδίζουν χρόνο για να αντικρούσουν εντός και εκτός συνόρων τη λύση των δύο κρατών. Άλλωστε η προσάρτηση εδαφών αυτομάτως θα πυροδοτήσει νέα ένταση στην περιοχή και θα αποκλείσει εντελώς την εξεύρεση λύσης μέσω της διαπραγματευτικής-διπλωματικής οδού. Το σχέδιο Τραμπ, που θα αποτελέσει τη βάση για τις επόμενες κινήσεις του Τελ Αβίβ, πληροί τις ισραηλινές βλέψεις, προσφέροντας ολόκληρη την Ιερουσαλήμ στο Ισραήλ χωρίς αποχώρηση των εποίκων, και στους Παλαιστίνιους ένα κράτος με περιορισμένη αυτονομία, χωρίς ουσιαστική κυριαρχία.