Κινούμενη άμμος για τον Ερντογάν το Αφρίν

του Σταύρου Λυγερού  – 

Περιπλέκεται ακόμα περισσότερο η ήδη περίπλοκη κατάσταση στη Συρία. Ο Άσαντ δεν έστειλε τακτικό στρατό στο Αφρίν, αλλά η παρουσία εκεί δυνάμεων που πολεμούν στο πλευρό του ενισχύει τους Κούρδους μαχητές, έστω κι αν ο συσχετισμός δυνάμεων είναι συντριπτικός υπέρ των Τούρκων. Ο Ερντογάν δηλώνει πως θα συνεχίσει την εισβολή και πως συμφώνησε με τον Ρώσο και τον Ιρανό ομόλογό του οι Κούρδοι να αφεθούν μόνοι τους.

Στην πραγματικότητα, ούτε η Μόσχα ούτε η Τεχεράνη θέλουν τουρκική νίκη στο Αφρίν, αλλά για τον Πούτιν μετράει περισσότερο να κρατάει τον Ερντογάν δίπλα του. Οι Τούρκοι έχουν ήδη εγκατασταθεί εντός της συριακής επικράτειας και με πρόσχημα ότι το κουρδικό YPG απειλεί την εθνική ασφάλεια της χώρας τους θα κάνουν ό,τι μπορούν για να παραμείνουν εκεί. Στις περιοχές που ήδη κατέχουν, άλλωστε, αλλοιώνουν με συστηματικό τρόπο την πληθυσμιακή σύνθεση, εγκαθιστώντας σε κουρδικές περιοχές φανατικούς σουνίτες, πολλοί εκ των οποίων είχαν τζιχαντιστική δράση.

Αυτός είναι ο λόγος που ο Άσαντ, έστω και εμμέσως, έστω και ελλειπώς, ανταποκρίθηκε στην έκκληση των Κούρδων να στείλει δυνάμεις στο Αφρίν. Είναι σαφές πως τους προτιμάει από τους Τούρκους. Οι Κούρδοι δεν έχουν στραφεί εναντίον του καθεστώτος του και έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο για να επιτευχθεί η στρατιωτική συρρίκνωση του Ισλαμικού Κράτους, γεγονός που βοήθησε αποφασιστικά το καθεστώς να επιβιώσει και να ανακτήσει τον έλεγχο πολύ μεγάλου μέρους της νότιας και κεντρικής Συρίας.

Εκτός αυτού, διεκδικούν αυτονομία εντός του συριακού κράτους και όχι απόσχιση. Ένα καθεστώς αυτονομίας των Κούρδων στη βόρεια Συρία από μία άποψη βολεύει τον Άσαντ, επειδή θα λειτουργεί σαν γεωπολιτικό “μαξιλάρι” μεταξύ αυτού και της επικίνδυνης Τουρκίας. Από την άλλη πλευρά, ο Άσαντ είναι υποχρεωμένος να ευθυγραμμισθεί με ό,τι τους συστήσουν οι Ρώσοι.

Η Μόσχα και η Τεχεράνη μπορεί να συνεργάζονται, αλλά διατηρούν τις επιφυλάξεις τους όσον αφορά την Άγκυρα. Όχι μόνο, επειδή είναι οργανικά συνδεδεμένη με τη Δύση, αλλά και επειδή τα συμφέροντά τους με στρατηγικούς όρους είναι αντιτιθέμενα. Αυτή την περίοδο συμπλέουν μαζί της με τακτικούς όρους και σε κλίμα δυσπιστίας. Έτσι, ενώ δεν θέλουν να στραφούν ανοικτά εναντίον της, δεν θέλουν και την ενδυνάμωσή της. Δεν πρόκειται, ωστόσο, να αναλάβουν δράση για να αποτρέψουν την κατάληψη του Αφρίν από τους Τούρκους.

Χωρίς πρόσχημα

Ο Ερντογάν δηλώνει πως θα συντρίψει τις δυνάμεις που πήγαν εκεί με εντολή του Άσαντ. Στο πολιτικό επίπεδο δεν έχει το έστω και διάτρητο επιχείρημα ότι ο τουρκικός στρατός πολεμάει εναντίον των Κούρδων “τρομοκρατών” του ΡΚΚ. Απέναντί του έχει δυνάμεις που έχουν τη σφραγίδα της νόμιμης συριακής κυβέρνησης και οι οποίες αναπτύσσονται εντός της συριακής επικράτειας.

Αν κρίνουμε και από τη ρητορική του και από το γεγονός ότι οι Τούρκοι προσπάθησαν με το πυροβολικό τους να εμποδίσουν την είσοδο αυτών των δυνάμεων στην περιοχή του Αφρίν, ο Ερντογάν είναι αποφασισμένος να συνεχίσει την εισβολή. Πώς θα αντιδράσει η Δαμασκός; Το γεγονός ότι έστειλε μόνο πολιτοφύλακες δείχνει πως δεν είναι διατεθειμένη να απαντήσει. Προφανώς, ο Άσαντ προέβη σ’ αυτή την συμβολική κίνηση, κατόπιν συνεννόησης με τη Μόσχα. Οι Ρώσοι κατά πάσα πιθανότητα θα συνεχίσουν τη διπλωματική σχοινοβασία.

Προφανώς, ο Πούτιν θέλει να κρατήσει τον Ερντογάν κοντά του και σε κόντρα με την Ουάσιγκτον. Από την άλλη, δεν θέλει να τραβήξει το χαλί κάτω από τα πόδια του σταθερού συμμάχου του Άσαντ, τον οποίο με πολλές προσπάθειες διέσωσε. Και διασώζοντας το καθεστώς του, όχι μόνο εδραίωσε τις μοναδικές ρωσικές βάσεις στη Μεσόγειο, αλλά και ανέδειξε τη Ρωσία σε πρωταγωνιστή στην κρίσιμη Μέση Ανατολή.

Ο Πούτιν προσπαθεί να ισορροπήσει. Από τη μία άναψε πράσινο φως στον Ερντογάν όσον αφορά την εισβολή στο Αφρίν, αλλά από την άλλη θα του είναι δύσκολο να αποδεχθεί μία μόνιμη τουρκική κατοχή στη βορειοδυτική Συρία. Η εικόνα θα αρχίσει να ξεκαθαρίζει όταν ο τουρκικός στρατός θα έχει ολοκληρώσει την κατάληψη του Αφρίν και θα έρθει η ώρα που θα τεθεί το ζήτημα ποιός θα ελέγξει την περιοχή.