Κινούμενη άμμος η μετά Άσαντ Συρία

Μάλιστα, δόθηκε στην Τουρκία η εξουσία έκδοσης των νέων εγγράφων της Συρίας: διπλωμάτων οδήγησης, ταυτοτήτων, διαβατηρίων. Δηλαδή, τα στοιχεία όλων των πολιτών της Συρίας, καθώς και η… διαιτησία ως προς το ποιος θα συγκαταλεχθεί στους έχοντες δημόσια έγγραφα της Συρίας (Τουρκμένοι και Ουϊγούροι μαχητές κατά του Άσαντ, φερ’ ειπείν;) και ως προς το ποιος θα τα στερηθεί αιφνιδίως (Κούρδοι του PYD, φερ’ ειπείν;). Και δεν αναφερθήκαμε καν στη μέλλουσα τουρκοσυριακή ΑΟΖ εις βάρος της Κύπρου και όχι μόνο, που το να μην είναι σύννομη (δηλαδή, να είναι παράνομη) δε σχετίζεται με το εάν θα είναι πραγματική…

Τρίτον, η – αδιανόητα ταχύτατη – εξομάλυνση της νέας κατάστασης στη Συρία με τη Ρωσική Ομοσπονδία, άλλοτε θεμελιώδες στήριγμα του Άσαντ. Το ζήτημα των ρωσικών βάσεων μοιάζει με λεπτομέρεια μπροστά στις τηλεοπτικές δηλώσεις του νέου ηγέτη της Συρίας για τη Ρωσία ως «σημαντική χώρα», ως «τη δεύτερη πιο ισχυρή χώρα στον κόσμο» (με το ερώτημα να τίθεται, ποια είναι πλέον το 2025 η πρώτη, αν όχι η Κίνα…) με «βαθιά στρατηγικά συμφέροντα μεταξύ της Συρίας και της Ρωσίας»… «Τα συριακά όπλα είναι όλα ρωσικά», συνεχίζει, «πολλά από τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας είναι ρωσικά με ρωσική τεχνογνωσία και υπάρχουν μεγάλοι πολιτισμικοί δεσμοί μεταξύ της Συρίας και της Ρωσίας», «δεν θέλουμε η Ρωσία να αποχωρήσει από τη Συρία όπως θα ήθελαν κάποιοι»…

Προφανώς, το εγχείρημα να σημαίνει η πτώση του Άσαντ βαριά ήττα της Ρωσίας στη Δυτική Ασία και αποχώρησή της από την περιοχή δε φαίνεται να πηγαίνει και πολύ καλά τελευταία. Στην ίδια δήλωση, ο νέος ηγέτης διαμηνύει ότι «η Συρία δεν μπορεί να συνεχίσει χωρίς σχέσεις με μια μεγάλη περιφερειακή χώρα, όπως το Ιράν». Σημειωθήτω ότι η αναθέρμανση των σχέσεων της νέας Συρίας με Ρωσία και, στο βάθος, Ιράν εκ των πραγμάτων λαμβάνει χώρα όχι απλώς με τουρκική συναίνεση και έγκριση, αλλά με τουρκική εντολή.

Ο Πούτιν και η Τουρκία

Την ίδια ώρα, στον άνω των τριών ωρών τηλεοπτικό μαραθώνιο απολογισμού της χρονιάς, ο πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας, μια κακή κουβέντα δεν είχε να πει για την Τουρκία – ενώ ουσιαστικά έστρεψε το στόχαστρό του εναντίον του Ισραήλ: «Πιστεύω ότι ο κύριος ωφελημένος από τις εξελίξεις στη Συρία είναι το Ισραήλ… Στα Υψίπεδα του Γκολάν, το Ισραήλ έχει προχωρήσει κατά μήκος του μετώπου κατά 62-63 χιλιόμετρα και σε βάθος 20-25 χιλιομέτρων. […] Φαίνεται ότι όχι μόνο δεν έχουν πρόθεση να φύγουν, αλλά ίσως σχεδιάζουν και την περαιτέρω ενίσχυση της παρουσίας τους […] Αναμένονται περαιτέρω επιπλοκές στην πορεία, [καθώς η ισραηλινή κατοχή θα μπορούσε] τελικά να οδηγήσει στον κατακερματισμό της Συρίας».

Ακριβώς λόγω του γεγονότος ότι ο κύριος ωφελημένος είναι αδιαμφισβήτητα και εκ των πραγμάτων η στο ρωσικό απυρόβλητο Τουρκία, η επίδοση από τον πρόεδρο Πούτιν αυτού του τίτλου στο Ισραήλ συνιστά όχι εύσημα, αλλά τοποθέτηση στο στόχαστρο και καταγγελία – γεγονός με πολλές “ουρές”…

Τέταρτον, αποτυπώνεται ο το γε νυν έχον τελεσίδικος ενταφιασμός ενδεχομένου Κουρδιστάν – σύμφωνα, δε, και με εξόχως απειλητικές επίσημες τουρκικές δηλώσεις, ενδεχομένως και των ίδιων των Κούρδων ως φυσικών προσώπων εάν δεν απόσχουν τόσο των αξιώσεών τους όσο και των κεκτημένων τους στο έδαφος της Συρίας. Η Τουρκία θα επιδιώξει:

1. Περαιτέρω κατοχύρωση των συνόρων της με Συρία ως συνόρων μόνιμα διασφαλισμένης ηρεμίας.
2. Νέες πόλεις στη βόρεια Συρία για τους εκ Τουρκίας παλιννοστούντες Σύρους, με ξένα χρήματα σε τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες.
3. Αντικατάσταση των κουρδικών πληθυσμών κοντά στα σύνορα με Σύρους παλιννοστούντες και προώθηση των πρώτων εν πρώτοις νοτιότερα.
4. Ενταφιασμό κάθε σχεδίου για ενιαίο Κουρδιστάν, και πρόταση στις ΗΠΑ για αποδοχή της νέας πραγματικότητας ή για όλως ανεπιθύμητη περιπλοκή της κατάστασης.

Οι βασικοί δρώντες στη Συρία

Καταπώς φαίνεται, ο στρατηγικός υπολογισμός των βασικών δρώντων στην περιοχή προβλέπει πως το κουρδικό στοιχείο θα διαπιστώσει εκ νέου την περίφημη φερεγγυότητα των αμερικανικών εγγυήσεων ασφαλείας και υποστήριξης, πόσω δε μάλλον σε μια αρχομένη περίοδο Trump 2.0 κατά την οποία είναι επιθυμητή η κατά το δυνατόν ελαχιστοποίηση της άμεσης αμερικανικής παρουσίας στην ευρύτερη περιοχή το γε νυν έχον το γε νυν έχον πάντοτε, διότι το 2025 μόνο προβλέψιμο δεν είναι.

Ας αντιπαραβληθούν τα παραπάνω, ωστόσο, με ανυπόστατα αφηγήματα που διαχέονται εσχάτως στην Ελλάδα, τόσο περί Κουρδιστάν και Τουρκίας όσο και περί Ισραήλ που… θα σώσει την Ελλάδα — και ας ελπίσουμε αυτά να προκύπτουν από υπερβάλλοντα ενθουσιασμό απελπισμένων ευσεβών πόθων και όχι από υπερωρίες τεχνολογίας του δημοσίου λόγου πολιτικών δρώντων εντός και εκτός της χώρας μας.

Τέλος, οι εξελίξεις άνοιξαν και ένα τεράστιας σημασίας κεφάλαιο, το οποίο αφελώς γίνεται προσληπτό ως ρητορικοί λεονταρισμοί των Ισραηλινών από τη μία («στο μέλλον θα πάρουμε τη Δαμασκό») και των Τούρκων από την άλλη («στο μέλλον θα πάρουμε την Ιερουσαλήμ»). Ούτε για “εσωτερική πολιτική κατανάλωση” προκύπτουν αυτές οι δηλώσεις (και οι μισού εκατομμυρίου ανθρώπων διαδηλώσεις), ούτε αποκλειστικά στο πλαίσιο μεγαλοϊδεατισμών Μείζονος Ισραήλ και Οθωμανικού ρεβανσισμού αντιστοίχως.

Μια εποπτεία ιστορικού και γεωγραφικού βάθους φανερώνει πως η ρευστοποίηση της Συρίας και ο εν πολλοίς έλεγχος της Δαμασκού από την Τουρκία φέρνει στο προσκήνιο τη μοιραία γεωγραφική αλληλοδιασύνδεση Δαμασκού και Ιερουσαλήμ (θίξαμε το ζήτημα ελάχιστα πιο λεπτομερώς εδώ), η οποία ήταν προσωρινώς και φαινομενικά εξουδετερωμένη επί της μέχρι πρότινος Συρίας, η οποία ουδεμία άμεση και πραγματική απειλή για το Ισραήλ συνιστούσε πλην της γραμμής τροφοδοσίας Ιράν-Χεζμπολλά.

Δεν τα λέμε εμείς, τα λένε τα πλέον σκληροπυρηνικά φιλοϊσραηλινά “γεράκια”, μεταξύ των οποίων ο διαβόητος Daniel Pipes του Middle East Forum: «μια μέρα θα αναπολούμε νοσταλγικά τις ημέρες του Μπασάρ αλ Άσαντ σε σύγκριση με αυτό που θα μπορούσε να έρθει στη συνέχεια». Η ουσιαστική υποκατάσταση του αδύναμου Assad με τους Erdoğan, Kalın και Fidan επί του εδάφους της Συρίας δε μοιάζει να ήταν ακριβώς ο αρχικός σχεδιασμός…