Κινούμενη άμμος η πολιτική σκηνή στην Ιταλία – Τα σενάρια για την επόμενη μέρα

Τελικά η βόμβα που έβαλε ο Ματέο Ρέντσι κάτω από τον θώκο του Ιταλού πρωθυπουργού Τζουζέπε Κόντε ήταν βραδυφλεγής κι εξερράγη μόνον την Τρίτη, στις 26 Ιανουαρίου. Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Σέρτζο Ματαρέλα επισήμανε στον Κόντε ότι μπορεί τις προηγούμενες ημέρες να εξασφάλισε ψήφο εμπιστοσύνης στη Γερουσία, αλλά η κυβερνητική πλειοψηφία ήταν ευκαιριακή, ετερογενής και εύθραυστη.

Για τον Ιταλό πρόεδρο, δεν ήταν μόνον αριθμητικό το πρόβλημα, αλλά κυρίως πολιτικό: οι “πρόθυμοι”, που υποστήριξαν τον Κόντε στη Γερουσία δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τους 18 γερουσιαστές του Ρέντσι που αποχώρησαν, όχι μόνο διότι είναι σχεδόν οι μισοί αλλά και γιατί δεν έχουν οργανικά ενταχθεί στην κυβερνητική πλειοψηφία, ώστε να ακολουθούν την πολιτική της κυβέρνησης σε μόνιμη βάση.

Ας έψαχνε λοιπόν ο πρωθυπουργός να βρει ποιοι θα μπορούσαν να ενταχθούν στην κυβερνητική πλειοψηφία. Αλλιώς, ο πρόεδρος θα εξερευνούσε άλλες λύσεις. Ποιες ακριβώς θα είναι αυτές θα φανεί μάλλον στις αρχές της προσεχούς εβδομάδας, όταν οι διαβουλεύσεις στο προεδρικό Κυρηνάλιο Μέγαρο θα έχουν ολοκληρωθεί.

Τετάρτη και Πέμπτη συναντώνται με τον Ματαρέλα οι πρόεδροι Βουλής και Γερουσίας, το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα, ο Ρέντσι με το λιλιπούτειο κόμμα του Ζωντανή Ιταλία και οι αριστεροί της ομάδας Ελεύθεροι και Ίσοι. Την Παρασκευή τα κόμματα της δεξιάς παράταξης, το Forza Italia του Μπερλουσκόνι και τελευταίο το Κίνημα Πέντε Αστέρων. Για το τι θα επιλέξει ο Ιταλός πρόεδρος στην Ιταλία κυκλοφορούν πολλά σενάρια. Ας δούμε λοιπόν τα πιο πιθανά:

Τρίτη κυβέρνηση Κόντε

Είναι μακράν η λύση που προτιμά ο ίδιος ο παραιτηθείς πρωθυπουργός. Ο οποίος αυτές τις ημέρες κάνει μεγάλες προσπάθειες ώστε η ομάδα των “προθύμων”, δηλαδή των ανεξάρτητων γερουσιαστών που τον υποστήριξαν, να συγκροτήσει ένα ενιαίο σχήμα, ώστε να μπορεί αναγνωριστεί ως “κοινοβουλευτική ομάδα” και να ενταχθεί επισήμως στην κυβερνητική πλειοψηφία. Αυτό θα επιτρέψει στον Κόντε να ισχυριστεί ότι η πλειοψηφία του διευρύνθηκε και δεν είναι πλέον “ευκαιριακή”.

Πιθανώς ο Ματαρέλα να πειστεί και να δώσει νέα εντολή στον Κόντε, αλλά ο αναγκαίος όρος είναι οι “πρόθυμοι” της ομάδας να είναι όχι λιγότεροι από 18, ώστε η κυβέρνηση να εξασφαλίσει τις 161 έδρες που της χρειάζονται για την απόλυτη πλειοψηφία στη Γερουσία. Ο Κόντε κάνει μεγάλη προσπάθεια και ίσως να είναι πλέον 157 οι έδρες της κυβέρνησης, αλλά συναντά ένα μεγάλο εμπόδιο: πολλοί διστάζουν να ενταχθούν στην κυβερνητική πλειοψηφία καθώς διαβλέπουν πως υπάρχουν και άλλα πιθανά κυβερνητικά σχήματα, στα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν με μεγαλύτερα ανταλλάγματα.

Επίσης αποτελεί πρόβλημα ο υπουργός Δικαιοσύνης Αλφρέντο Μποναφέντε του Κινήματος Πέντε Αστέρων. Πολλοί ανεξάρτητοι γερουσιαστές έχουν ανοιχτούς λογαριασμούς μαζί του, καθώς ο ίδιος παίζει το χαρτί του “αμείλικτου τιμωρού των διεφθαρμένων πολιτικών”. Αυτό όμως συσπείρωσε όλο το Κίνημα Πέντε Αστέρων, γύρω από το πρόσωπο του και δύσκολα ο Κόντε θα μπορέσει να επιβάλλει την αντικατάσταση του.

Πρωθυπουργός των Πέντε Αστέρων

Αυτός είναι ο ευσεβής πόθος του Κινήματος Πέντε Αστέρων, το οποίο μπορεί να υπέστη σοβαρή απώλεια σε ψήφους, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, αλλά ακόμη διαθέτει τη μεγαλύτερη κοινοβουλευτική ομάδα. Εδώ και εβδομάδες κυκλοφορεί έντονη φημολογία γύρω από κάποιες μυστικές διαπραγματεύσεις που διεξάγονται μεταξύ του Κινήματος 5 Αστέρων και του Ρέντσι.

Μια τέτοια λύση θα ενίσχυε σοβαρά τη συνοχή του Κινήματος 5 Αστέρων και να ενθάρρυνε πολλούς από τους γερουσιαστές που διαγράφηκαν από το Κίνημα να επιστρέψουν στους κόλπους του και να ενισχύσουν έτσι την κυβερνητική πλειοψηφία στη Γερουσία. Ο κυριότερος υποψήφιος είναι ο Λουίτζι Ντι Μάιο. Για να πειστεί όμως ο Ματαρέλα να δώσει εντολή στον ημιαναλφάβητο υπουργό Εξωτερικών, θα πρέπει ο Ντι Μάιο να του παρουσιάσει μια πειστική εικόνα συνοχής της πλειοψηφίας, όπου και το Δημοκρατικό Κόμμα θα ταχθεί υπέρ μιας πεντάστερης πρωθυπουργίας.

Υπάρχει και δεύτερος πεντάστερος υποψήφιος, ο πρόεδρος της Βουλής Ρομπέρτο Φίκο, θεωρούμενος εκπρόσωπος της αριστερής πτέρυγας του Κινήματος. Αν όμως ο πρόεδρος αποφασίσει να δώσει εντολή στον Φίκο, θα είναι για να υπογραμμίσει το θεσμικό του ρόλο και όχι την κομματική του ένταξη, ώστε να υπάρξει η ευρύτερη δυνατόν συναίνεση στο πρόσωπο του.

Πρωθυπουργός του Δημοκρατικού Κόμματος

Ευσεβής πόθος του Δημοκρατικού Κόμματος. Ο κύριος υποψήφιος είναι ο υπουργός Πολιτισμού Ντάριο Φραντσεσκίνι, πολιτικός ικανός και συνετός που έχει αναλάβει ένα υπουργείο που στην Ιταλία, σε αντίθεση με τη χώρα μας, θεωρείται στρατηγικής σημασίας. Ο Φραντσεσκίνι έχει πολύ καλές σχέσεις με τον Ματαρέλα, καθώς γνωρίζονταν όταν ήταν αμφότεροι στη Χριστιανοδημοκρατία και χαίρει εκτιμήσεως και εντός του Κινήματος Πέντε Αστέρων.

Ο πεντάστερος υπουργός Ανάπτυξης Στέφανο Πατουανέλι τον έχει εκθειάσει δημοσίως. Η πρωθυπουργοποίηση του όμως μπορεί να σκοντάψει στην ιδεολογική απέχθεια του Κινήματος Πέντε Αστέρων προς τους “επαγγελματίες πολιτικούς”. Εμπόδιο αποτελεί και η προσωπική του αντιπάθεια προς τον Ρέντσι, με τον οποίο έχει συγκρουστεί δημοσίως, ενώ ο ίδιος έχει ήδη δηλώσει πως δεν θέλει καμία συνεργασία με το Forza Italia του Μπερλουσκόνι.

Κυβέρνηση εθνικής ενότητας

Είναι το όνειρο του ισχυρού τραπεζικού λόμπυ, που από καιρό στις μεγαλύτερες εφημερίδες, την Corriere della Sera και την La Repubblica, προωθεί την πρωθυπουργία του Μάριο Ντράγκι. Και ο Μπερλουσκόνι δήλωσε πολλάκις ενθουσιώδης υποστηρικτής της. Ίσως και ο Ρέντσι, όταν προκάλεσε την κυβερνητική κρίση, να είχε τον ίδιο στόχο. Σκοπός του τραπεζικού λόμπυ είναι να βάλει χέρι στα πάνω από 200 δισεκατομμύρια που ο Κόντε δεξιοτεχνικά εξασφάλισε για τη χώρα του από το Recovery Fund.

Η εθνική ενότητα δεν θα περιλάμβανε και το παραφασιστικό κόμμα Αδελφοί της Ιταλίας (είναι οι πρώτοι στοίχοι του ιταλικού ύμνου) της Τζόρτζα Μελόνι, ενώ ο ηγέτης της Λέγκας Ματέο Σαλβίνι πιέζεται πολύ από τον στενό συνεργάτη του Τζανκάρλο Τζορτζέτι να αποδεχτεί τέτοιου είδους λύση. Η οποία δεν αποκλείεται να προταθεί υπό τη μορφή μιας “τεχνοκρατικής κυβέρνησης” όπως εκείνη του Μάριο Μόντι το 2011.

Είναι μια λύση που δύσκολα θα υιοθετήσει ο Ιταλός πρόεδρος, μόνον όταν πειστεί απόλυτα ότι είναι αδύνατο να σχηματιστεί στο Κοινοβούλιο μια πολιτική πλειοψηφία. Σε αυτή την περίπτωση, η επιλογή του προεδρικού Κυρηνάλιου Μεγάρου ενδέχεται να πάει όχι στον Ντράγκι αλλά στην Μάρτα Καρταμπια, πρώην πρόεδρο του Συνταγματικού Δικαστηρίου.

Εκλογές

Είναι η λύση που ο Ματαρέλα θέλει πάση θυσία να αποφύγει και θεωρεί extrema ratio. Έχει επανειλημμένα δηλώσει πως πρόωρες εκλογές εν μέσω πανδημίας είναι αδιανόητες. Αν τελικά όμως επιβληθεί αυτή η λύση, θα πρέπει οι βουλευτικές εκλογές να συνδυαστούν με τις δημοτικές που θα διεξαχθούν στις μεγαλύτερες ιταλικές πόλεις (Ρώμη, Μιλάνο, Τορίνο, Νάπολη, Τεργέστη και άλλες) κατά πάσα πιθανότητα τον Ιούνιο.

Στο τέλος του μήνα αυτού όμως ξεκινά το ούτως αποκαλούμενο “λευκό εξάμηνο”, δηλαδή οι τελευταίοι έξι μήνες της θητείας του προέδρου. Κατά τη διάρκεια του εξαμήνου αυτού το Σύνταγμα στερεί από τον πρόεδρο την εξουσία να διαλύσει το κοινοβούλιο και να προκηρύξει εκλογές.

Επίσης τον Ιούνιο λήγει και η προθεσμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την υποβολή του σχεδίου επένδυσης των δισεκατομμυρίων του Recovery Fund. Η Ρώμη έχει ήδη καθυστερήσει, υπογράμμισε ο Ευρωπαίος Επίτροπος Προϋπολογισμού Γιοχάνες Χαν, τονίζοντας πως κινδυνεύει να χάσει όλο το ποσό.