Το μήνυμα της Γερμανίας στον Ζελένσκι για το ενεργειακό σκάνδαλο – Δύο υπουργοί καρατομήθηκαν

«Πρώτα απ’ όλα πρέπει να υπάρξει η μέγιστη διαφάνεια στον ενεργειακό τομέα, απολύτως σε όλες τις διαδικασίες» δήλωσε ο Ζελένσκι σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα του. «Ο υπουργός Δικαιοσύνης και ο υπουργός Ενέργειας δεν μπορούν να παραμείνουν στις θέσεις τους»… «Είναι πολύ δύσκολο για τον καθένα στην Ουκρανία τώρα. Είναι εντελώς αφύσικο ότι υπάρχουν ακόμη κάποιες κομπίνες στον ενεργειακό τομέα», την στιγμή που οι Ουκρανοί αντιμετωπίζουν καθημερινά διακοπές ρεύματος.

Ουκρανικά ΜΜΕ χαρακτήρισαν τις δηλώσεις του προέδρου «γενικόλογες», υπενθυμίζοντας ότι, αφενός δεν είχαν απαγγελθεί κατηγορίες, αφετέρου, ο πιο στενός συνεργάτης και παλιός φίλος του, ο οποίος εμφανίζεται και ως ο αρχηγός της εγκληματικής οργάνωσης «πρόλαβε» και το έσκασε από την χώρα, γνωρίζοντας εκ των έσω για την επιχείρηση των αρχών κατά της διαφθοράς.

Η Γερμανία κάλεσε τον Ζελένσκι να λάβει  «αποφασιστικά μέτρα» κατά της διαφθοράς προκειμένου να παραμείνει αξιόπιστη η βοήθεια από τη Δύση, δια του ΥΠΕΞ Γιόχαν Βάντεφουλ. Η Γερμανία κατέστησε σαφές στον Ουκρανό υπουργό Εξωτερικών Αντρέι Σιμπίχα ότι «χρειάζεται αποφασιστική καταπολέμηση της διαφθοράς, ώστε να παραμείνει αξιόπιστη η υποστήριξη που παρέχεται από τη Δύση», τόνισε ο κ Βάντεφουλ στο περιθώριο της συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών της Ομάδας των Επτά (G7), η οποία πραγματοποιείται στον Καναδά.

Νωρίτερα, ο κ. Βάντεφουλ είχε συναντηθεί με την Ύπατη Εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Εξωτερική Πολιτική Κάγια Κάλας και με τους ομολόγους του από την Γαλλία Ζαν-Νοέλ Μπαρό και την Ιταλία Αντόνιο Ταγιάνι. Σύμφωνα με τον Γιόχαν Βάντεφουλ, οι υπουργοί Εξωτερικών της G7 επιβεβαίωσαν την στήριξή τους στην Ουκρανία και στις ανεξάρτητες αρχές της για την αντιμετώπιση της διαφθοράς και τόνισαν ότι διατηρούν επίσης τη στήριξή τους στο Κίεβο και στον αγώνα του εναντίον της ρωσικής επιθετικότητας.

Παύσεις υπουργών

Η ουκρανική κυβέρνηση έπαυσε τον υπουργό Δικαιοσύνης, Γκέρμαν Γκαλουστσένκο από τα καθήκοντά του, δήλωσε νωρίτερα σήμερα η πρωθυπουργός, εν μέσω έρευνας για την υπόθεση αυτή. Στο επίκεντρο του σκανδάλου, βρίσκεται και ο στενός φίλος και  συνεργάτης του Ζελένσκι, ο Τιμούρ Μίντιτς, που έχει διαφύγει από τη χώρα.

Η πρωθυπουργός, Γιούλια Σβιριντένκο, διευκρίνισε μέσω του Telegram ότι η έρευνα για διαφθορά διεξάγεται στην ουκρανική κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας Energoatom. Οι ουκρανικές αρχές έχουν απαγγείλει κατηγορίες σε βάρος επτά προσώπων σε σχέση με δωροδοκίες ύψους 100 εκατ. δολαρίων στις οποίες εμπλέκονται υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι του ενεργειακού τομέα.

Σε ό,τι αφορά τον Γκαλουστσένκο, ο ίδιος έχει καταγραφεί σε ηχογραφημένη συνομιλία με μερικούς από τους υπόπτους στην υπόθεση. Ο Γκαλουστσένκο συμφώνησε με την απόφαση της κυβέρνησης λέγοντας σε ανάρτησή του στο Facebook ότι «η αναστολή των καθηκόντων μου για το διάστημα που θα διαρκέσει η έρευνα είναι ένα πολιτισμένο και αρμόζον σενάριο». «Θα υπερασπιστώ τον εαυτό μου στη νομική αρένα και θα αποδείξω τη θέση μου», πρόσθεσε ο Γκαλουστσένκο, χωρίς να αναφέρει περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τα αίτια της έρευνας.

Το χρονικό της έρευνας

Το Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς της Ουκρανίας (NABU) και η Ειδική Εισαγγελία Καταπολέμησης της Διαφθοράς (SAP) εξάρθρωσαν την εγκληματική οργάνωση που αποτελούνταν από νυν και πρώην αξιωματούχους στον τομέα της ενέργειας, έναν γνωστό επιχειρηματία, υπουργούς της κυβέρνησης και έναν πρώην αντιπρόεδρο της κυβέρνησης.

Η έρευνα, η οποία διήρκεσε 15 μήνες και ονομάστηκε «Επιχείρηση Μίδας», περιελαμβάνει 1.000 ώρες τηλεφωνικών παρακολουθήσεων και είχε ως αποτέλεσμα την κατάσχεση σάκων με μετρητά. Η υπηρεσία ανέφερε ότι πέντε από τους επτά φερόμενους ως συμμετέχοντες στο σχέδιο έχουν συλληφθεί. Η συμμορία κατηγορείται για χειραγώγηση συμβάσεων στην “Ενεργκοατόμ”, την κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας της Ουκρανίας, για να αποσπάσει μίζες 10 – 15% της αξίας των συμβάσεων με ιδιώτες προμηθευτές. Οι ερευνητές λένε ότι το δίκτυο ξέπλυνε περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια μέσω ενός μυστικού γραφείου με έδρα το Κίεβο.

Τις τελευταίες ημέρες, ορισμένα ονόματα υπόπτων υψηλού προφίλ αποκαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια διαδικτυακών δικαστικών συνεδριάσεων. Ο επιχειρηματίας Τιμούρ Μίντιτς, στενός σύμμαχος του Ζελένσκι, φίλοι από τα παλιά, είναι το πιο ενδιαφέρον όνομα στο στόχαστρο των εισαγγελέων. Ο πιο εξέχων είναι ο νυν υπουργός Δικαιοσύνης  Γκαλουστσένκο. Ήταν υπουργός Ενέργειας μέχρι τον Ιούλιο, πριν ο Ζελένσκι ανασχηματίσει την κυβέρνησή του.

Οι εισαγγελείς δήλωσαν ότι ο Γκαλουστσένκο βοήθησε τον Μίντιτς στα σχέδιά του για ξέπλυμα χρήματος. Αν και δεν του έχουν απαγγελθεί κατηγορίες, η εμπλοκή του ονόματός του οδήγησε στην αποπομπή του. Ο Γκαλουστσένκο δήλωσε ότι αποδέχεται την αποπομπή, αλλά πρόσθεσε ότι θα υπερασπιστεί τον εαυτό του στο δικαστήριο εάν χρειαστεί.

Οι άλλοι εμπλεκόμενοι

Ο Ολέξι Τσερνίσοφ, πρώην αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ουκρανίας και στενός σύμμαχος του Ζελένσκι, αναγνωρίστηκε σε ηχογραφήσεις της NABU με το κωδικό όνομα «Τσε Γκεβάρα». Η NABU τον κατηγόρησε για παράνομο πλουτισμό, ισχυριζόμενος ότι έλαβε περίπου 1,2 εκατομμύρια δολάρια και σχεδόν 100.000 ευρώ μέσω του δικτύου ξεπλύματος χρήματος. Ο Τσερνίσοφ, ο οποίος βρίσκεται υπό έρευνα για ξεχωριστή υπόθεση διαφθοράς από το καλοκαίρι, δεν ήταν δυνατό να επικοινωνήσει για σχόλια. Έχει μείνει σε μεγάλο βαθμό μακριά από τη δημοσιότητα μετά την ανάκλησή του από ένα επαγγελματικό ταξίδι στο εξωτερικό νωρίτερα φέτος για να ανακριθεί.

Ένας άλλος κορυφαίος αξιωματούχος που κατονομάστηκε ήταν ο Ίγκορ Μιρονιούκ, πρώην σύμβουλος του Γκαλουστσένκο και πρώην αναπληρωτής επικεφαλής του Κρατικού Ταμείου Περιουσίας. Ο δικηγόρος του Μιρονιούκ χαρακτήρισε αβάσιμες τις κατηγορίες ότι ο πελάτης του πλουτίζει παράνομα και είναι μέλος εγκληματικής οργάνωσης.

Ο Ντμίτρο Μπάσοφ, πρώην επικεφαλής του τμήματος ασφαλείας της «Ενεργκοατόμ», ο οποίος αναφέρεται ως «Τενόρος» στις ηχογραφήσεις, εμπλέκεται επίσης. Ο δικηγόρος του Μπάσοφ δήλωσε ότι ο πελάτης του δεν προκάλεσε καμία οικονομική ζημία στο κράτος και ότι οι ερευνητές δεν έχουν καμία κατηγορία. Ο Μπάσοφ αρνήθηκε οποιαδήποτε αδικοπραγία κατά τη διάρκεια δικαστικής συνεδρίασης την Τετάρτη.

Παράλληλες έρευνες σε εξέλιξη

Η NABU και η SAP έχουν τουλάχιστον δύο μεγάλες έρευνες σε εξέλιξη. Η μία, όπως σημειώθηκε παραπάνω, επικεντρώνεται στην κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας, “Ενεργκοατόμ”. Υπάρχει όμως και μια άλλη έρευνα σε εξέλιξη για διαφθορά που αφορά συμβάσεις στρατιωτικών προμηθειών, και αναμένονται περισσότερες επιδρομές της NABU στο υπουργείο Άμυνας τις επόμενες ημέρες.

Σύμφωνα με τους εισαγγελείς, ο Ρουστέμ Ουμέροφ, πρώην υπουργός Άμυνας και νυν γραμματέας του Συμβουλίου Κρατικής Ασφάλειας και Άμυνας της Ουκρανίας, πιέστηκε να συμφωνήσει να αγοράσει φθηνά κινεζικά αλεξίσφαιρα γιλέκα σε διογκωμένες τιμές σε μια άλλη υπόθεση που διερευνήθηκε από την NABU. Το κράτος δεν πλήρωσε για τα γιλέκα μετά από κακή απόδοση σε στρατιωτικές δοκιμές. Ο Ουμέροφ δεν έχει κατηγορηθεί και δήλωσε ότι είναι αθώος για οποιαδήποτε αδίκημα.

Ο ίδιος παραδέχτηκε σε μια ανάρτηση στο Facebook ότι συναντήθηκε με τον Μίντιτς για να συζητήσουν τη σύμβαση για την αλεξίσφαιρη θωράκιση, αλλά τερματίστηκε λόγω της μη συμμόρφωσης του προϊόντος με τις απαιτήσεις, δεν παραδόθηκαν ποτέ είδη και αρνήθηκε οποιαδήποτε πίεση.

Σύμφωνα με την NABU, ο επικεφαλής στο σκάνδαλο στον ενεργειακό τομέα είναι ο Μίντιτς, συνιδιοκτήτης της εταιρείας οπτικοακουστικών παραγωγών «Κβαρτάλ-905» στην οποία συμμετείχε και ο Ζελένσκι όταν εργαζόταν στην τηλεόραση ως διασκεδαστής – ηθοποιός.

Ποιος είναι ο κολλητός του Ζελένσκι

Από τότε που ο Ζελένσκι εξελέγη πρόεδρος το 2019, ο Μίντιτς έχει αναπτύξει οικονομικά συμφέροντα σε διάφορους κλάδους. Ο 46χρονος επιχειρηματίας και «κολλητός» του προέδρου κατάγεται από την πόλη Ντνίπρο και ήταν πρώην επιχειρηματικός εταίρος του Ουκρανού ολιγάρχη Ίγκορ Κολομόισκι, ο οποίος βοήθησε στη χρηματοδότηση της επιτυχημένης προεδρικής προεκλογικής εκστρατείας του Ζελένσκι.

Για την ιστορία να σημειωθεί, ότι ο Κολομόισκι ήταν εκ των βασικών χρηματοδοτών του νεοναζιστικού τάγματος «Αζόφ», όταν δημιουργήθηκε τον Απρίλιο του 2014 για να καταστείλει την εξέγερση στο Ντονμπάς, ενώ, στα τηλεοπτικά κανάλια του παιζόταν η εκπομπή του Ζελένσκι.

Ο Μίντιτς ήταν αυτό που σύστησε τον Ζελένσκι στον Κολομόισκι, ο οποίος βρίσκεται τώρα σε φυλακή του Κιέβου περιμένοντας δίκη για κατηγορίες υπεξαίρεσης και απάτης, αφού συνελήφθη από την Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας το 2023. Σύμφωνα με την NABU, ο Μίντιτς ενημερώθηκε για την επιχείρηση και διέφυγε στο Ισραήλ πριν κατηγορηθεί στην υπόθεση του σκανδάλου της ενέργειας.

Να σημειωθεί ότι μία σειρά δυτικών ΜΜΕ που έχουν προβεί σε αποκαλύψεις για το σκάνδαλο, όπως το Politico, επισημαίνουν ότι δεν προκύπτει άμεση εμπλοκή του ίδιου του Ζελένσκι, αν και θυμίζουν ότι το περασμένο καλοκαίρι, το γραφείο του Ουκρανού προέδρου και το κοινοβούλιο στο Κίεβο προσπάθησαν να αφαιρέσουν την ανεξαρτησία της NABU και της SAP και να τις θέσουν υπό την εποπτεία του γενικού εισαγγελέα της Ουκρανίας, ο οποίος είναι διορισμένος.

Η κίνηση, η οποία συνέπεσε με ενδείξεις ότι οι εποπτικές αρχές ερευνούσαν άτομα από το εσωτερικό της προεδρίας, προκάλεσε τις πρώτες μεγάλες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις από την έναρξη της πλήρους εισβολής της Ρωσίας το 2022. Καθώς ακόμη και η ΕΕ καταδίκασε τις ενέργειες του Κιέβου, ο Ζελένσκι αναγκάστηκε να υποχωρήσει.