Κοχλάζει η Αρμενία – Τρίζει η καρέκλα του μοιραίου Πασινιάν

Η συνθηκολόγηση των Αρμενίων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, που οδήγησε στην απώλεια εδαφών, έχει προκαλέσει μείζονα πολιτική κρίση στο Ερεβάν. Χιλιάδες διαδηλωτές απαιτούν την παραίτηση του πρωθυπουργού Νικόλ Πασινιάν, ο οποίος αν και βρίσκεται με την “πλάτη στον τοίχο” αρνείται να παραιτηθεί και να προκηρύξει εκλογές.

Όπως είναι γνωστό, η Μόσχα, που μεσολάβησε για την κατάπαυση του πυρός, έχει στείλει στο Ερεβάν κυβερνητική αντιπροσωπεία και έχει αναπτύξει ειρηνευτικές στρατιωτικές δυνάμεις. Έχει, μάλιστα, καταστήσει σαφές ότι θα είναι μεγάλο λάθος της Αρμενίας να αποχωρήσει από τη συμφωνία. Η πολιτική κρίση και μια πιθανή αποσταθεροποίηση, ώθησε τον πρόεδρο Αρμέν Σαρκισιάν να ζητήσει διεξαγωγή πρόωρων βουλευτικών εκλογών, επισημαίνοντας ότι θα «σώσουν την χώρα από αναταραχές».

Προέτρεψε τον Πασινιάν και το κυβερνητικό συνασπισμό του “Βήμα Μου”, να σχεδιάσουν έναν “οδικό χάρτη” για τις πρόωρες εκλογές, οι οποίες θα πρέπει να γίνουν από μια προσωρινή κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Ο Πασινιάν απέρριψε την πρόταση. Έχει αναλάβει την ευθύνη για την ήττα των Αρμενίων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, αλλά καρατόμησε τρεις υπουργούς (Εξωτερικών, Άμυνας και Έκτακτων Καταστάσεων). Προφανώς, τους θυσίασε για να μετριάσει την οργή του πλήθους που μιλάει για προδοσία και απαιτεί να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι για την ήττα.

Χιλιάδες οργισμένοι διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στην πρωτεύουσα Ερεβάν στις 16 Νοεμβρίου ανταποκρινόμενοι στις εκκλήσεις 17 κομμάτων της αντιπολίτευσης, απαιτώντας να παραιτηθεί ο Πασινιάν. Οι αρχές ασφαλείας δήλωσαν ότι οι διαμαρτυρίες της αντιπολίτευσης είναι παράνομες, εξαιτίας του στρατιωτικού νόμου που κηρύχθηκε μετά το ξέσπασμα του πολέμου στις 27 Σεπτεμβρίου.

O μεγαλύτερος συνασπισμός της αντιπολίτευσης, η “Ευημερούσα Αρμενία”, που συμπεριλαμβάνει μεταξύ άλλων, το πρώην κυβερνών Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, την “Πατρίδα”, την Αρμενική Επαναστατική Ομοσπονδία, έδωσε το έναυσμα για τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις πού άρχισαν την 10η Νοεμβρίου και στη συνέχεια κλιμακώθηκαν. Επισημαίνεται, ότι οι ηγέτες των παραπάνω κομμάτων συνελήφθησαν και απελευθερώθηκαν αρκετές φορές από την έναρξη των διαδηλώσεων.

Ο Πασινιάν με την “πλάτη στον τοίχο”

Ο πρωθυπουργός Πασινιάν μένει αμετακίνητος στη θέση του, επειδή ο κυβερνητικός συνασπισμός “Βήμα Μου” εξακολουθεί να κατέχει ισχυρή πλειοψηφία στο αρμενικό Κοινοβούλιο των 132 εδρών. Οπότε δεν κινδυνεύει από μια πρόταση μομφής εναντίον της κυβέρνησης του. Ο συνασπισμός είχε αποσπάσει 88 έδρες στις βουλευτικές εκλογές του 2018, η “Ευημερούσα Αρμενία” 26 έδρες και ο συνασπισμός “Λαμπερή Αρμενία” 18 έδρες.

Τη νύχτα που προκλήθηκε χάος από τους χιλιάδες διαδηλωτές, ο Πασινιάν επέρριψε την ευθύνη στη διαφθορά που επικρατούσε σε προηγούμενες κυβερνήσεις. Ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι «πρέπει να προετοιμαστούμε για εκδίκηση. Δεν έχουμε αντιμετωπίσει σωστά τους διεφθαρμένους, απατεώνες της ολιγαρχίας, εκείνους που ληστεύουν αυτή τη χώρα, που έκλεψαν την τροφή των στρατιωτών, που έκλεψαν τα όπλα των στρατιωτών».

Η απώλεια περιοχών στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ βάσει της συμφωνίας αφήνει σοβαρές πληγές στην πολιτική σκηνή και την κοινωνία της Αρμενίας, που είναι ιδιαίτερα δύσκολο να επουλωθούν. Ο Πασινιάν με τους χειρισμούς που κάνει παίζει την πολιτική του επιβίωση. Οι Αρμένιοι πληρώνουν ένα πολύ βαρύ τίμημα για την κακή κατάσταση των ενόπλων δυνάμεών τους και το ότι δεν προχώρησαν στις απαραίτητες ενέργειες για να διασφαλίσουν τα εδάφη που κατέλαβαν στον προηγούμενο πόλεμο.

Το μόνο που μπορούσαν να σώσουν με τη συμφωνία ήταν να διατηρήσουν ένα μεγάλο μέρος του Ναγκόρνο Καραμπάχ, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεύουσάς του, του Στεπανακέρτ. Επιπλέον, η αποχώρηση των Αρμενίων από τις περιοχές που θα παραδοθούν στο Αζερμπαϊτζάν, αναμένεται να προκαλέσει στην κυβέρνηση Πασινιάν επιπλέον πολιτική, κοινωνική και οικονομική πίεση. Οι περιφέρειες Άγκνταμ και Λατσίν πρέπει να παραδοθούν στο Αζερμπαϊτζάν από τις 20 Νοεμβρίου μέχρι και την 1η Δεκεμβρίου αντίστοιχα. Το Μπακού κατέλαβε τέσσερις άλλες περιοχές κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης έξι εβδομάδων.

Ο δημοσιογράφος που έγινε ηγέτης 

Ο Πασινιάν είναι δύσπιστος προς τη Ρωσία και επιδιώκει την ανάπτυξη στενών διμερών σχέσεων με ΕΕ, ΗΠΑ και ΝΑΤO. Επισημαίνεται, ότι έγινε πρωθυπουργός της Αρμενίας το 2018 μετά από τις μαζικές διαδηλώσεις εναντίον της διαφθοράς, που είχαν σαν αποτέλεσμα την παραίτηση του πρωθυπουργού Σερζ Σαρκισιάν. Ο Πασινιάν στη συνέχεια παραιτήθηκε και προκήρυξε εκλογές το ίδιο έτος, τις οποίες και κέρδισε.

Η άνοδος στην εξουσία του δημοσιογράφου που ηγήθηκε της “βελούδινης επανάστασης” αποτελεί συνέχεια  των σε μεγάλο βαθμό ενισχυμένων από τη Δύση “πολύχρωμων επαναστάσεων” που έγιναν σε  πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, όπως η “επανάσταση των ρόδων” στη Γεωργία, που έφερε την εξουσία τον Μιχαήλ Σαακασβίλι. Ο Πασινιάν, όμως, πλέον εξαρτάται από τη Ρωσία. Ο Πούτιν έχει επισημάνει ότι «δεν έχω παρατηρήσει κάτι ιδιαίτερο στις σχέσεις μας με την Αρμενία πρόσφατα, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της θητείας του πρωθυπουργού Πασινιάν». Η πραγματικότητα, ωστόσο, διαφέρει από τη ρητορική.

Η Ρωσία δεν πρόκειται να δεχτεί αποχώρηση της Αρμενίας από τη συμφωνία ειρήνευσης. Ο Πούτιν δήλωσε ότι θα ήταν «αυτοκτονία» για την αρμενική κυβέρνηση να αποσυρθεί από την κατάπαυση του πυρός στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Συμπλήρωσε ότι αν μια νέα κυβέρνηση έρθει στην εξουσία, δεν θα πρέπει να κάνει «αυτό το τεράστιο λάθος».

Ο Πούτιν έστειλε στο Ερεβάν κυβερνητική αντιπροσωπεία με αποστολή, όπως ο ίδιος δήλωσε, να εξετάσει τα επείγοντα σημεία εφαρμογής της συνθηκολόγησης, αλλά και ανθρωπιστικά ζητήματα. Η αντιπροσωπεία συμπεριλαμβάνει μεταξύ άλλων, τον υπουργό Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού, τον υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Αλεξέι Οντσούκ, τον υπουργό Υγείας Μιχαήλ Μουράσκο και την επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Επιτήρησης Καταναλωτή, Προστασίας Δικαιωμάτων και Ανθρώπινης Ευημερίας Άννα Πόποβα.

Ο ρόλος του Πούτιν

Η Αρμενία με την εξέλιξη που είχε ο πόλεμος του Ναγκόρνο-Καραμπάχ δεν φαίνεται να έχει επιλογές. Εξαρτάται πλέον από τη Μόσχα, που με τις κινήσεις της δείχνει να έχει ελέγξει την κυβέρνηση Πασινιάν. Η Μόσχα διασφάλισε με τη συμφωνία ειρήνευσης ότι η Δύση δεν θα εμπλακεί στην παραδοσιακά ρωσική σφαίρα επιρροής.

Το ερώτημα είναι μέχρι πόσο μπορεί να αντέξει ο πρωθυπουργός Πασινιάν την πίεση, πολιτική και οικονομική. Ο Πούτιν άφησε αιχμές για τους χειρισμούς του Πασινιάν στον πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, τονίζοντας ότι η Αρμενία είχε την ευκαιρία να σταματήσει τον πόλεμο στα μέσα Οκτωβρίου και να διατηρήσει τον έλεγχο της βασικής πόλης Σούσα.

Ο σχολιασμός του Πούτιν ενδέχεται να ασκήσει περισσότερη πίεση στο Πασινιάν, καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα από την αντιπολιτευση. Μια αποχώρηση της Αρμενίας από την συμφωνία θα δημιουργήσει πρόβλημα στη Ρωσία, επειδή θα αμφισβητηθεί ο διαμεσολαβητικός της ρόλος. Με τη συμφωνία, η Ρωσία διαδραματίζει το ρόλο του ειρηνοποιού και εμφανίζεται ως αναμφισβήτητος ηγεμόνας στην ευρύτερη περιοχή. Επιπλέον, έχει τη δυνατότητα με τη συμφωνία να διαχειρίζεται και το Αζερμπαϊτζάν και να διατηρεί υπό έλεγχο και την επέμβαση της Τουρκίας στον Καύκασο.