Κόκκινη γραμμή για το Ισραήλ οι τουρκικές βάσεις στη Συρία

Tη νύχτα της 2ας και της 3ης Απριλίου, ένα κύμα ισραηλινών χτυπημάτων στόχευσαν την Τ4, το στρατιωτικό αεροδρόμιο της Χάμα και μια στρατιωτική ερευνητική εγκατάσταση κοντά στη Δαμασκό. Οι Ισραηλινοί ανέφεραν ότι οι διάδρομοι απογείωσης, οι αποθήκες καυσίμων και τα ραντάρ αυτών των εγκαταστάσεων καταστράφηκαν. Μεταξύ των θυμάτων ήταν και τρεις Τούρκοι μηχανικοί.

Είναι σαφές ότι ο πόλεμος στη Συρία δεν τελείωσε με την πτώση του καθεστώτος Άσαντ. Η νέα φάση του πολέμου θα σημαδευτεί από πιο εμφανείς ξένες επεμβάσεις, κυρίως από το Ισραήλ και την Τουρκία. Παράλληλα, θα είναι πολύ δύσκολο για την προσωρινή κυβέρνηση της χώρας υπό την ηγεσία των Ισλαμιστών, να αντιμετωπίσει αυτές τις αναδυόμενες συγκρούσεις χωρίς να εμπλακεί.

Το Ισραήλ ανησυχεί και αναλαμβάνει δράση για να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο χώρα. Ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών, Γκίντεον Σάαρ δήλωσε: «Κάνουν ό,τι μπορούν για να γίνει η Συρία, τουρκικό προτεκτοράτο. Είναι ξεκάθαρο ότι αυτή είναι η πρόθεσή τους».

Η κυβέρνηση Νετανιάχου, ευθέως προειδοποιεί το καθεστώς Σαράα κατά της συνέργειας με την Άγκυρα, ξεκαθαρίζοντας πως θα εκληφθεί ως απειλή για την εθνική ασφάλεια του Ισραήλ. «Προειδοποιώ τον Σύρο ηγέτη: αν επιτρέψει σε εχθρικές δυνάμεις να εισέλθουν στη Συρία και να απειλήσουν τα ισραηλινά συμφέροντα ασφαλείας, θα πληρώσει βαρύ τίμημα», δήλωσε ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Ίσραελ Κατς.

Ρευστότητα στην Συρία

Ο συσχετισμός δυνάμεων στη Συρία αλλάζει μέρα με την ημέρα, καθώς οι εξελίξεις από το πεδίο είναι καταιγιστικές. Η κυβερνητική καταστολή των λεγόμενων «υπολειμμάτων» του καθεστώτος Άσαντ στη δυτική Συρία στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 1.600 αμάχους, που ήταν κυρίως μέλη της μειονότητας των Αλαουιτών, ενώ περίπου 10.000 άμαχοι κατέφυγαν στη ρωσική αεροπορική βάση. Για την ασφάλεια των αμάχων που καταφεύγουν εκεί, οι ρωσικές δυνάμεις επέκτειναν τον έλεγχό τους, εισερχόμενες σε τουλάχιστον τρεις κοντινές πόλεις. Με τη σειρά τους οι ΗΠΑ επεκτείνουν την επιρροή τους στα περίχωρα της πρωτεύουσας Δαμασκού, στη νότια Συρία.

Επιπρόσθετα, μια αναγνωριστική δύναμη του αμερικανικού στρατού, η οποία συνοδευόταν από εκατοντάδες μαχητές των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) που ηγούνται από Κούρδους, εισήλθε στην αεροπορική βάση αλ-Ντουμαΐρ, κοντά στη Δαμασκό. Η συγκεκριμένη αεροπορική βάση, μία από τις μεγαλύτερες και πιο καλά οχυρωμένες στη Συρία, βρίσκεται περίπου 40 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Δαμασκού και λιγότερο από 20 χιλιόμετρα ανατολικά του στρατηγικής σημασίας αυτοκινητοδρόμου ο οποίος οδηγεί στην πρωτεύουσα. Σύμφωνα με πληροφορίες οι ΗΠΑ σχεδιάζουν να τη μετατρέψουν σε στρατιωτική βάση για τις δυνάμεις τους. Οι ΗΠΑ φέρνουν τους Κούρδους όλο και πιο κοντά στη Δαμασκό και αυτό εξοργίζει τον Ερντογάν.

Ο αριθμός των Αμερικανικών δυνάμεων στη Συρία τελευταία έχει αυξηθεί, από περίπου 900 στρατιώτες σε πάνω από 2.000, με αρκετές στρατιωτικές βάσεις να είναι εγκατεστημένες σε καίριες περιοχές με κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου που ελέγχονται από τους SDF. Παράλληλα, η Ουάσινγκτον διατηρεί στρατιωτική παρουσία στη βάση αλ-Τανφ, ελέγχοντας τον στρατηγικό αυτοκινητόδρομο που συνδέει τη Δαμασκό με τη Βαγδάτη. Πρόθεση της αμερικανικής διοίκησης είναι να τοποθετήσει τις δυνάμεις της πιο κοντά στη Δαμασκό, ασκώντας μεγαλύτερη πίεση στους τζιχαντιστές που ελέγχουν τη νέα κυβέρνηση.

Το Ισραήλ είναι αποφασισμένο να αποτρέψει μια στρατηγική συμμαχία Τουρκίας-Συρίας, με την Άγκυρα να αντιμετωπίζει πλέον τη σοβαρότερη πρόκληση από κάθε προηγούμενη στρατιωτική εμπλοκή της, όπως στη Λιβύη και στο Ιράκ. Οι ισραηλινές επιθέσεις στο συριακό έδαφος, σημειώθηκαν στον απόηχο αναφορών, ότι η Τουρκία σχεδιάζει να αναπτύξει στρατεύματα σε στρατιωτικές βάσεις της κεντρικής Συρίας.

Οι σχεδιασμοί της Άγκυρας

Σύμφωνα με το Middle East Eye, η Άγκυρα προετοιμάζεται να αναπτύξει αντιαεροπορικά συστήματα και μη επανδρωμένα μαχητικά αεροσκάφη στη βάση T-4 και στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της Παλμύρας. Πληροφορίες τόσο από τουρκικά, όσο και από ρωσικά ΜΜΕ αναφέρουν, ότι η Τουρκία σχεδιάζει να αναπτύξει τα αντιαεροπορικά πυραυλικά συστήματα S-400 Triumph, στη βάση T4 κοντά στην Παλμύρα της Συρίας.

Οι Τούρκοι φαίνεται να επιδιώκουν τη δημιουργία μιας ζώνης απαγόρευσης πρόσβασης ή απαγόρευσης πτήσεων στον συριακό εναέριο χώρο, όπου μέχρι πρόσφατα κυριαρχούσαν τα αεροσκάφη των ΗΠΑ και του Ισραήλ. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, οι Τούρκοι σκοπεύουν να συγκροτήσουν ένα πολυεπίπεδο σύστημα αεράμυνας στην αεροπορική βάση T4, η οποία ανήκε στο πρώην Συριακό Πολεμικό Ναυτικό και όπου ήταν παρόντες Ρώσοι και Ιρανοί στρατιωτικοί μέχρι την πτώση του Άσαντ, τον Δεκέμβριο του 2024.

Στην περίπτωση που η ζώνη αεράμυνας των S-400 στην Παλμύρα τεθεί σε πλήρη λειτουργία, αναμένεται να αλλάξει άρδην η κατάσταση στην περιοχή. Η Τουρκία έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον να αναλάβει τον έλεγχο και των δύο βάσεων, έχοντας μάλιστα συζητήσει το ενδεχόμενο αυτό με τη συριακή μεταβατική κυβέρνηση, αμέσως μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ.

Η ευόδωση των τουρκικών σχεδιασμών θα περιορίσει την επιχειρησιακή ευελιξία των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, με αποτέλεσμα τον περιορισμό της αμερικανικής επιρροής στη χώρα. Δεν θα μπορούν να αγνοούν πλέον την τουρκική αεράμυνα. Το Ισραήλ επίσης θα χάσει τον αεροδιάδρομο προς το Ιράν.

Η Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία δεν θα μπορεί να χρησιμοποιεί πλέον τον συριακό εναέριο χώρο ως διάδρομο για επιθέσεις στο Ιράν, ενώ οι προσώρας ανεξέλεγκτες ισραηλινές αεροπορικές επιχειρήσεις στη Συρία, θα ενέχουν τον κίνδυνο σύγκρουσης με την Τουρκία. Σε κάθε περίπτωση, μία ενδεχόμενη ανάπτυξη των S-400 από την Τουρκία στη Συρία, θα σηματοδοτήσει μια νέα φάση στην περιφερειακή αντιπαράθεση, με πιθανές συνέπειες στις ισορροπίες ισχύος στη Μέση Ανατολή.

Το Ισραήλ προειδοποιεί την Τουρκία

Τα πρόσφατα ισραηλινά αεροπορικά πλήγματα στη Συρία είχαν ως στόχο να προειδοποιήσουν την Τουρκία, να μην πραγματοποιήσει τους σχεδιασμούς της. Νωρίτερα στα μέσα Μαρτίου, η T4, η μεγαλύτερη αεροπορική βάση της Συρίας, καθώς και το στρατιωτικό αεροδρόμιο της Παλμύρας, που βρίσκεται στην ανατολική ύπαιθρο της Χομς, δέχθηκαν επίσης ισραηλινά πλήγματα.

Το Ισραήλ θεωρεί ότι η τουρκική στρατιωτική παρουσία στη Συρία υπονομεύει την επιχειρησιακή του ελευθερία, με το Νετανιάχου να τονίζει: «Μια σύγκρουση με την Τουρκία στο συριακό έδαφος είναι αναπόφευκτη». Οι ισραηλινές επιθέσεις έχουν ένα ξεκάθαρο αποτρεπτικό χαρακτήρα έναντι των τουρκικών φιλοδοξιών στην περιοχή. Τα ισραηλινά χτυπήματα στη Συρία μεταφέρουν ένα μήνυμα στην Τουρκία και μία προειδοποίηση για το μέλλον: Μην εγκαταστήσετε στρατιωτική βάση στη Συρία και μην παρεμβαίνετε στην ισραηλινή δραστηριότητα στον ουρανό της χώρας.

Εν τω μεταξύ, Ισραηλινοί αξιωματούχοι ασφαλείας, επιβεβαιώνουν τις ανησυχίες του Τελ Αβίβ καθώς έχουν πληροφορίες, ότι η Συρία διατηρεί επαφές με την Τουρκία σχετικά με τη μεταβίβαση περιοχών κοντά στην Παλμύρα στον τουρκικό στρατό, με αντάλλαγμα την οικονομική και στρατιωτική στήριξη της μεταβατικής κυβέρνησης. Οποιαδήποτε σημαντική τουρκική στρατιωτική παρουσία, ειδικά σε στρατηγικές τοποθεσίες όπως η Παλμύρα, θα θεωρηθεί απειλή για τα ισραηλινά συμφέροντα ασφαλείας.

Το βέβαιο είναι ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να επιδιώκει μόνιμη στρατιωτική παρουσία στη Συρία, ενώ από την πλευρά του το Ισραήλ, πιθανότατα θα προσπαθήσει, με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ, να έρθει σε κάποιου είδους συνεννόηση με την Άγκυρα. Αν και μια άμεση στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών φαίνεται απίθανη, δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο πρόκλησής της από κάποια ανεξέλεγκτη όξυνση, είτε από ένα πόλεμο δι’ αντιπροσώπων. Σε μια τέτοια περίπτωση, η μεταβατική κυβέρνηση της Συρίας θα βρεθεί αντιμέτωπη με σοβαρές συνέπειες εξ’ αιτίας της συμμαχία της με την Άγκυρα.

Η στάση της Ελλάδας

Όσον αφορά για τα καθ’ ημάς, η εγκλωβισμένη στο φοβικό σύνδρομο και στο τέλμα του κατευνασμού και της υποχωρητικότητας, λιποβαρής ελληνική εξωτερική πολιτική, θα πρέπει να διαβάσει τα επιγενόμενα στο συριακό έδαφος, που δημιουργούν εγγενείς κινδύνους για την Τουρκία στα νότιά της. Με την κουρδική απειλή και τον εν δυνάμει κίνδυνο από το Ισραήλ, η Άγκυρα δεν θα αποτολμήσει τη σύγκρουση με τη χώρα μας.

Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η Τουρκία υπολογίζει διαχρονικά περισσότερο το κόστος από το προσδοκώμενο κέρδος στις ενέργειές της. Το ζήτημα είναι το πώς οι μετριότητες που διαχειρίζονται την ελληνική εξωτερική πολιτική, θα τολμούσαν να προβούν σε κινήσεις προώθησης των εθνικών μας συμφερόντων. Η επέκταση των χωρικών υδάτων νότια και δυτικά της Κρήτης και η κατάρτιση του Θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, ας γίνουν το πρώτα πλήγματα στον αναθεωρητισμό της Άγκυρας…