Κρίσιμη για την Μέση Ανατολή η συνάντηση Τραμπ-Νετανιάχου

Χρειάζεται τους ακροδεξιούς εταίρους του για να παραμείνει στην εξουσία, αλλά αυτοί αντιτίθενται σθεναρά στη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και, σε αντίθεση με την πλειοψηφία του ισραηλινού λαού, απαιτούν να ξαναρχίσει ο πόλεμος, ή διαφορετικά θα παραιτηθούν. Αν γίνονταν εκλογές σήμερα, ο Νετανιάχου πιθανότατα θα έχανε.

Την ίδια στιγμή, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός πρέπει να αντιμετωπίσει και τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος ασκεί τεράστια πίεση για να γίνουν τα πράγματα σύμφωνα με τη δική του θέληση και δηλώνει ότι δεν θα ανεχτεί τη συνέχιση του πολέμου, όσο είναι στην εξουσία. Ο Νετανιάχου έχει προγραμματιστεί να συναντήσει τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο στις αρχές Φεβρουαρίου.

Τι θα συμβεί στη συνέχεια, εξαρτάται κυρίως από τον Αμερικανό πρόεδρο. Η νέα διοίκηση έχει μεγάλα σχέδια. Για μήνες, οι βοηθοί και σύμβουλοι του Τραμπ μιλούσαν για τις περιφερειακές συμφωνίες που θέλει να καθιερώσει. Ο κύριος στόχος του φαίνεται να είναι η επίτευξη τεχνολογικών και αμυντικών συμφωνιών, αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Σαουδικής Αραβίας.

Ένα πρώτο βήμα θα ήταν μια μεγάλη συμφωνία εξομάλυνσης Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας, παρόμοια με αυτή που προσπάθησε να περάσει η κυβέρνηση Μπάιντεν, το φθινόπωρο του 2023. Οι ηγέτες της Χαμάς αργότερα περιέγραψαν την αποτροπή αυτής της συμφωνίας, ως ένα από τα κίνητρα, για τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου…

Για να επιτύχει αυτούς τους στόχους, ο Τραμπ θα χρειαστεί να διατηρηθεί η κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, καθώς και η αντίστοιχη συμφωνία για τον Λίβανο, για όσο το δυνατόν περισσότερο, είτε οι δύο πλευρές ενδιαφέρονται πραγματικά για την ειρήνη, είτε όχι.

Ο πόλεμος που εξελίχθηκε λάθος

Η ιστορία πίσω από την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα είναι, σχεδόν εξίσου μακρά, με τον ίδιο τον πόλεμο. Τον Νοέμβριο του 2023, μετά την εκτίμηση ότι ο μεγάλος αριθμός γυναικών και παιδιών που είχαν απαγάγει ήταν περισσότερο βάρος παρά στρατηγικό πλεονέκτημα, οι ηγέτες της Χαμάς διαπραγματεύτηκαν την πρώτη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, με τη μεσολάβηση της Αιγύπτου, του Κατάρ και των ΗΠΑ. Εκείνη την περίοδο, η Χαμάς βιάστηκε να αποδεσμεύσει τους ομήρους της, με αντάλλαγμα ενός αμελητέου οφέλους, σε σχέση με προηγούμενες συμφωνίες – τρεις Παλαιστίνιοι κρατούμενοι, κυρίως γυναίκες και ανήλικοι, απελευθερώθηκαν για κάθε Ισραηλινό όμηρο.

Θεωρητικά, μετά από επτά ημέρες, η αρχική ανταλλαγή θα οδηγούσε σε μια δεύτερη φάση, στην οποία η κατάπαυση του πυρός θα παρατείνονταν και οι υπόλοιποι όμηροι θα απελευθερώνονταν σταδιακά, με αντάλλαγμα ενός μεγαλύτερου αριθμού από το Ισραήλ. Ωστόσο, οι διαπραγματεύσεις απέτυχαν την έβδομη ημέρα και, αντίθετα με τις προσδοκίες των μεσολαβητών, οι μάχες ξανάρχισαν και οι δυνάμεις άμυνας του Ισραήλ (IDF) επανέλαβαν την εκτεταμένη χερσαία επιδρομή στη κεντρική Γάζα. Σύντομα, η εκστρατεία επεκτάθηκε και στις νότιες περιοχές της Λωρίδας.

Η πίεση των ΗΠΑ

Η αυξανόμενη πίεση από τις ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες, προκάλεσε μεγάλη ανησυχία στο Ισραήλ, καθώς τα στρατηγικά συμφέροντά του στη Μέση Ανατολή απειλούνταν να υπονομευθούν. Η αμερικανική κυβέρνηση πίεσε για την αποφυγή περαιτέρω κλιμάκωσης και για την επίτευξη μιας συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, η οποία θα διασφάλιζε την κατάπαυση του πολέμου και τη διατήρηση της ειρηνικής κατάστασης στην περιοχή. Οι ΗΠΑ ξεκαθάρισαν ότι, η διατήρηση της ασφάλειας στο Ισραήλ ήταν μία από τις βασικές τους προτεραιότητες, καθώς και η αποκατάσταση της σταθερότητας στην περιοχή ήταν εξίσου σημαντική.

Η πίεση της διεθνούς κοινότητας και οι παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις μεταξύ Ισραήλ και αραβικών χωρών έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην αποδοχή της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός. Οι χώρες της Αραβικής Χερσονήσου, ιδιαίτερα η Σαουδική Αραβία, διατήρησαν μία “σφιχτή θέση” υπέρ της ειρηνικής επίλυσης της σύγκρουσης και υπενθύμιζαν στο Ισραήλ ότι, η συνέχεια της διαμάχης μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες για την περιοχή και για τα συμφέροντά τους.

Κρίσιμη συνάντηση στον Λευκό Οίκο

Η διοίκηση του Τραμπ, ακολουθώντας μια πιο επιθετική στρατηγική στην εξωτερική πολιτική, επεδίωξε να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων και της συμφιλίωσης μεταξύ του Ισραήλ και των γειτόνων του.

Η συνάντηση με τον Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο, στις αρχές Φεβρουαρίου, αναμένεται να είναι καθοριστική για την κατεύθυνση της πολιτικής της Ουάσιγκτον στη Μέση Ανατολή και για τις εξελίξεις στην περιοχή. Η Σαουδική Αραβία, η οποία παραδοσιακά στήριζε τις ισραηλινές πολιτικές και είχε σιωπηρά συμφωνήσει με τη στρατηγική της κατάστασης, μπορεί να είναι έτοιμη να δεχτεί μεγαλύτερη συνεργασία με το Ισραήλ, αρκεί να εξασφαλιστούν οι διαβεβαιώσεις για τη σταθερότητα και την ασφάλεια της περιοχής.

Η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, αν και προσωρινή, φαίνεται να εξυπηρετεί τα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ, του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας. Η πρόταση για μία “συνολική ειρηνική συμφωνία” περιέχει τις θέσεις του Ισραήλ για τη διατήρηση της ασφάλειας της χώρας του και τις απαιτήσεις των Αράβων για την αναγνώριση των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων και τη διασφάλιση της ειρηνικής συμβίωσης στην περιοχή.

Οι επόμενοι μήνες θα είναι κρίσιμοι για την περιοχή. Η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός μπορεί να αποτελεί μόνο την αρχή μιας πιο ολοκληρωμένης διαδικασίας ειρηνικής επίλυσης της σύγκρουσης, με στόχο τη σταθερότητα και την ασφάλεια για το Ισραήλ και τους γείτονες του. Η επίτευξη αυτών των στόχων απαιτεί συνεχιζόμενη συνεργασία και συμβιβασμούς από όλες τις πλευρές, καθώς οι στρατηγικές συμφωνίες στην περιοχή της Μέσης Ανατολής παραμένουν εξαιρετικά εύθραυστες και αβέβαιες.