Λιβύη: Γιατί ο Σαράτζ ξηλώνει το φιλοτουρκικό του επιτελείο

Οι εξελίξεις στην εμπόλεμη Λιβύη είναι πλέον καταιγιστικές, μετά την εκεχειρία που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Φαγέντ αλ Σαράτζ στις 22 Αυγούστου και συμφώνησε ο πρόεδρος του κοινοβουλίου Αγκίλα Σάλεχ. Ο Σαράτζ έχει αρχίσει να ξηλώνει μία σειρά από φιλότουρκους αξιωματικούς του επιτελείου του, με αραβικά μέσα ενημέρωσης να αναφέρουν πως ο Λίβυος πρωθυπουργός απέτρεψε απόπειρα πραξικοπήματος ενορχηστρωμένη από την Τουρκία!

Η αρχή έγινε με την καθαίρεση του υπουργού Εσωτερικών Φετχί Μπάσαγα, γνωστού για τις διασυνδέσεις του με τη MIT, την στιγμή που ο τελευταίος πραγματοποιούσε επίσημη επίσκεψη στη Τουρκία. Επισήμως ο Σαράτζ απέδωσε την καθαίρεση του υπουργού του, στον χειρισμό των πρόσφατων διαδηλώσεων διαμαρτυρίας που πραγματοποιήθηκαν στη λιβυκή πρωτεύουσα.

Την περασμένη Κυριακή, μέλη φιλοκυβερνητικών παραστρατιωτικών ομάδων άνοιξαν πυρ εις βάρος άοπλων διαδηλωτών, που διαμαρτύρονταν για την διαφθορά της λιβυκής κυβέρνησης. Μάλιστα, σύμφωνα με καταγγελίες της Διεθνούς Αμνηστίας, έξι διοργανωτές των διαδηλώσεων απήχθησαν από ενόπλους. Σε δηλώσεις του ο Σαράτζ αναγνώρισε «τις ευθύνες της κυβέρνησης του», προαναγγέλλοντας ανασχηματισμό.

Ο ανασχηματισμός ξεκίνησε με την καθαίρεση του Μπάσαγα και συνεχίστηκε με την απομάκρυνση του υπουργού Άμυνας και του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου, άλλων δύο ακραιφνών φιλότουρκων αξιωματούχων. Ασχέτως αν αληθεύουν τα δημοσιεύματα των αραβικών ΜΜΕ για «πραξικόπημα που σχεδίαζε η MIT», είναι ξεκάθαρο πως ο Λίβυος πρωθυπουργός να θέλει να περιορίσει την ασφυκτική του εξάρτηση από την Άγκυρα.

Το τηλεφώνημα Μακρόν

Πριν ο Σαράτζ προχωρήσει στις καρατομήσεις των φιλότουρκων αξιωματούχων, είχε προηγηθεί ένα σημαντικό τηλεφώνημα. Ο Λίβυος πρωθυπουργός είχε (στις 23 Αυγούστου) εκτενή τηλεφωνική συνομιλία με τον Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος μάλιστα τον κάλεσε να επισκεφτεί σύντομα την Γαλλία. Προηγουμένως ο Γάλλος πρόεδρος ήταν “persona non grata” για την κυβέρνηση της Τρίπολης.

Ο Σαράτζ είχε βάσιμες ενδείξεις πως το Παρίσι υποστήριζε παρασκηνιακά τον στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ, που από τον περασμένο Απρίλιο είχε θέσει σε πολιορκία την λιβυκή πρωτεύουσα. Ως γνωστόν η κυβέρνηση της Τρίπολης επιβίωσε χάρη στην αποφασιστική τουρκική υποστήριξη. Όπως έδειξε η υπογραφή του τουρκολιβυκού μνημονίου, μετατράπηκε σύντομα σε πειθήνιο ενεργούμενο της Άγκυρας.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο το timing της επικοινωνίας του Σαράτζ με τον Μακρόν, την στιγμή που ο τελευταίος βρίσκεται σε ανοιχτή αντιπαράθεση με τον σύμμαχο του Λίβυου πρωθυπουργού, τον Ερντογάν (με τον Τούρκο πρόεδρο να απειλεί ακόμα και με πόλεμο τον Γάλλο ομόλογο του)! Όμως για τον Σαράτζ προτεραιότητα είναι η επιβίωση του καθεστώτος του και όχι η αμέριστη υποστήριξη του στους νεοοθωμανικούς τυχοδιωκτισμούς του Τούρκου προέδρου.

Με τις καρατομήσεις του στρατιωτικού του επιτελείου, ο Σαράτζ φαίνεται να “κλείνει το μάτι” και προς την πλευρά του Χαφτάρ. Ο Λίβυος στρατηγός είχε απορρίψει την εκεχειρία, ισχυριζόμενος πως ο Σαράτζ συγκεντρώνει στρατιωτικές δυνάμεις γύρω από την Σύρτη. Η πλούσια σε πετρέλαιο πόλη είναι το μήλον της έριδος των δύο πλευρών του λιβυκού εμφυλίου, με την Τουρκία να είχε προαναγγέλλει την επίθεση των δυνάμεων του Λίβυου πρωθυπουργού.

Άλλαξαν οι προτεραιότητες του Ερντογάν

Η “κόκκινη γραμμή” που έθεσαν Αίγυπτος, Γαλλία και Ρωσία σε μία εισβολή στην Σύρτη, ήταν αυτή που υποχρέωσε τον Σαράτζ να ανακοινώσει (σχεδόν εσπευσμένα) εκεχειρία και διενέργεια εκλογών. Η Τουρκία φαίνεται πως και αυτή έχει εγκαταλείψει τα πολεμικά της σχέδια. Ο σύμβουλος του Ερντογάν Ιμπραχήμ Καλίν, αν και έχει πάντα στο νου του την αρπαγή του πολύτιμου πετρελαίου, αναφέρεται μόνο σε «αποστρατικοποίηση» της Σύρτης και της Τζούφρα.

Αν και είναι ακόμα ασαφές το μέλλον της πόλης να επισημάνουμε πως τόσο ο Σαράτζ, όσο και ο Σάλεχ, μιλούν για «αποχώρηση όλων των μισθοφορικών δυνάμεων (τις οποίες χρησιμοποιούν και οι δύο εμπόλεμοι). Καθώς ο Σαράτζ κατόρθωσε να κρατήσει τις δυνάμεις του, δεν αποκλείεται να σκέφτεται πως έφτασε η στιγμή να απαλλαγεί από ορισμένους τζιχαντιστές και μισθοφόρους που έχει κουβαλήσει ο Ερντογάν στην Τρίπολη, οι οποίοι έχουν γίνει κράτος εν κράτει.

Υπολογίζει πως η Γαλλία, η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα θα πιέσουν τον πεισματάρη Χαφτάρ να αποδεχτεί την εκεχειρία (πόσο μάλλον που φαίνεται να προκρίνουν τη στήριξη τους στον Σάλεχ, μετά την αποτυχία του Χαφτάρ να καταλάβει την Τρίπολη). Καθώς φαίνεται πως βρισκόμαστε στην προετοιμασία μιας πολιτικής λύσης στη Λιβύη, ο Σαράτζ θεωρεί πως θα βρίσκεται σε θέση ισχύος, αν εμφανιστεί να περιορίζει την εξάρτηση του από τα “τουρκόφιλά γεράκια” του επιτελείου του.

Βέβαια τα τουρκικά σχέδια για βάσεις στη Μισράτα και την Αλ-Ουατίγια φυσικά και παραμένουν (όπως και το τουρκολιβυκό μνημόνιο), παρά τις μετακινήσεις των φιλότουρκων αξιωματούχων. Όπως δείχνουν οι πολεμικές προκλήσεις του κατά της Ελλάδας και της Κύπρου, ο Ερντογάν εξακολουθεί να εστιάζει στη Μεσόγειο, απλώς ο Σαράτζ μάλλον διαπιστώνει πως η Λιβύη είναι εκτός πλέον των προτεραιοτήτων του νεοσουλτάνου.