Μα γιατί δεν απελευθερώνει τους ομήρους η Χαμάς;

Η Χαμάς προτείνει την απελευθέρωση όλων των Ισραηλινών ομήρων με αντίστοιχη απελευθέρωση Παλαιστίνιων ομήρων στις ισραηλινές φυλακές με τον όρο της οριστικής παύσης πυρός και αποχώρησης του ισραηλινού στρατού από τη Γάζα. Είναι ο Νετανιάχου που το αρνείται. Εκεί σκοντάφτει η διαμεσολάβηση Γουίτκοφ.

Από την κατοχή στον αποκλεισμό

Η απόσυρση του ισραηλινού στρατού από τη Γάζα το 2005 δεν ήταν κίνηση καλής θέλησης. Επιβλήθηκε από τις συνεχείς επιθέσεις της Χαμάς στον κατοχικό στρατό και στους 8.000 εποίκους που κατείχαν το 25% της έκτασης έναντι του 1,4 εκατομμυρίου των Παλαιστινίων τότε, το 40% της καλλιεργήσιμης γης και το μεγαλύτερο μέρος των υδάτινων πόρων. Επιπλέον, με την απόσυρση οι Παλαιστίνιοι της Γάζας έβγαιναν μεμιάς εκτός εξίσωσης της αποκαλούμενης από το Τελ Αβίβ ωρολογιακής δημογραφικής βόμβας του “Μεγάλου Ισραήλ” (μαζί με τα κατεχόμενα).

Αποσκοπούσε στη σταθεροποίηση της υπόλοιπης κατοχής σε Δυτική Όχθη και Ανατολική Ιερουσαλήμ και στην υπονόμευση κάθε πολιτικής διαδικασίας επίλυσης, περιλαμβανομένης της διαδικασίας του Όσλο. Η απόσυρση των εποίκων από τη Γάζα το 2005 συνοδεύτηκε την επόμενη χρονιά από 12.000 νέους εποίκους στη Δυτική Όχθη που σήμερα έχουν ξεπεράσει τις 700.000. Το καθεστώς που προέβλεπε για τη Γάζα η νέα στρατηγική δεν ήταν μια ελεύθερη Γάζα αλλά περιοχή υπό επιτήρηση, και “ελεύθερη” για βομβαρδισμούς τώρα που έφυγαν οι έποικοι.

Το καθεστώς επιτήρησης αποδείχθηκε με τη σφοδρή αντίδραση του Ισραήλ, αλλά και σύσσωμης της Δύσης, στην καθαρή νίκη της Χαμάς το 2006 (οι δημοκρατικές εκλογές αφορούσαν Γάζα και Δυτική Όχθη μαζί). Η επιτήρηση μετατράπηκε σε πλήρη αποκλεισμό της Γάζας από ξηρά, θάλασσα και αέρα, που σύμφωνα με τον ΟΗΕ συνιστά μορφή κατοχής (effective occupation), ενώ ο αποκλεισμός ως μορφή συλλογικής τιμωρίας απαγορεύεται ρητά από το Διεθνές Δίκαιο. Η Γάζα από άμεσα κατεχόμενη έγινε έτσι μια ανοιχτή φυλακή. Η Δύση σιωπά για αυτό το διαρκές έγκλημα εδώ και δυο δεκαετίες, ενώ το Ισραήλ αρνείται ότι είναι δύναμη κατοχής στη Γάζα ώστε να επικαλείται αυτοάμυνα κάθε φορά που οι τρόφιμοι της Γάζας αντιδρούν.

Από τον αποκλεισμό στην εθνοκάθαρση

Aν θέλει κάποιος να αντιληφθεί την ουσία της Ισραηλινής πολιτικής μπορεί απλώς να θέσει το ερώτημα γιατί το Ισραήλ δεν ήρε τον αποκλεισμό της Γάζας σε αντάλλαγμα για ειρήνευση εδώ και είκοσι χρόνια αφήνοντας τους εκεί Παλαιστίνιους να αναπτυχθούν ελευθέρα. Γιατί δεν την αίρει έστω και τώρα, έχοντας δεχτεί την επίθεση της 7/10/2023 και σε απάντηση έχει ήδη σκοτώσει πάνω από 60 χιλιάδες Παλαιστίνιους, και αντί για αυτό επιζητά την εκκαθάριση της Λωρίδας της Γάζας;

Δεν υπάρχει πληθυσμός στη γη που διεκδικώντας την ανθρωπιά του και μόνο θα ανεχόταν το καθεστώς ανοιχτής φυλακής και δεν θα αντιστεκόταν με όποιο πρόσφορο τρόπο. Αυτός ο τρόπος ήταν κυρίως οι ρουκέτες προς το Ισραήλ, από τη φύση τους “τυφλές”. Οι ρουκέτες αντιμετωπίζονταν από το Ισραήλ με αεροπορικές ή χερσαίες τιμωρίες το 2008, 2012, 2014, 2021, και 2022 με 1440, 105, 2310, 260 και 49 νεκρούς Παλαιστίνιους. Ήδη το 2008 η έκθεση του ΟΗΕ έκανε λόγο για «σκόπιμη, δυσανάλογη επίθεση σχεδιασμένη να τιμωρήσει, να ταπεινώσει και να τρομοκρατήσει τον άμαχο πληθυσμό». Το 2018-19 σκοτώθηκαν από πυρά 223 διαδηλωτές που πετούσαν πέτρες πίσω από το φράκτη της Γάζας.

Η Χαμάς το 2006, έχοντας κερδίσει τις εκλογές και προκειμένου να σταθεροποιηθεί, είχε πάρει μια μεγάλη στροφή. Πρότεινε τη διαπραγμάτευση της λύσης των δυο κρατών στα σύνορα του 1967 με αντίστοιχη αναγνώριση του Ισραήλ. Ήταν σημαντική υποχώρηση όχι μόνο για τη Χαμάς αλλά και στη συνείδηση της πλειοψηφίας των Παλαιστινίων, που δεν θεωρούν ότι τους ανήκουν τα επιπλέον εδάφη που κατέλαβαν οι εβραίοι με τη Νάκμπα το 1948 διώχνοντας τους Άραβες. Πιο σημαντικό, η Χαμάς πρότεινε επανειλημμένα συμφωνίες μόνιμης εκεχειρίας με το Ισραήλ με αντάλλαγμα την άρση του αποκλεισμού της Γάζας.

Είναι το Ισραήλ που όχι μόνο απέρριπτε ή παραβίαζε την εκεχειρία και αρνείται να άρει τον αποκλεισμό, αλλά υπονομεύει από τότε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση της λύσης των δυο κρατών, απορρίπτει κάθε αποχώρηση από τα κατεχόμενα και ενισχύει τον εποικισμό στη Δυτική Όχθη, πιστεύοντας ότι προοπτικά θα επιβάλει την προσάρτησή της ενώ θα κρατά ταυτόχρονα υπό έλεγχο την ανοιχτή φυλακή στη Γάζα με τακτικές επιδρομές-τιμωρίες. Αυτή ήταν η στρατηγική του Ισραήλ μετά την αποχώρηση από τη Γάζα.

Αυτή η στρατηγική κατέρρευσε με την επίθεση της Χαμάς στις 7/10/2023. Η νέα στρατηγική Νετανιάχου στη θέση της ελεγχόμενης-αποκλεισμένης Γάζας είναι η εκκαθάρισή της από τους Παλαιστίνιους, σκοτώνοντας και κάνοντας το βίο αβίωτο. Μια νέα Νάκμπα. Όποια και αν είναι τα κίνητρα Νετανιάχου από τις εσωτερικές αντιθέσεις στο Ισραήλ, το βέβαιο είναι ότι το Ισραήλ δεν μπορεί να συνεχίσει όπως πριν, και αυτό δεν είναι μόνο πρόβλημα του Νετανιάχου.

Είναι το αδιέξοδο μιας μαξιμαλιστικής, ακροδεξιάς αποικιστικής-εποικιστικής πολιτικής δεκαετιών που σήμερα βρίσκει σύμφωνη τη πλειοψηφία των πολιτικών ηγεσιών στο Ισραήλ. Ενδεικτικά, ο πολιτικός χώρος που περιλαμβάνει τους επιγόνους του Εργατικού Σιωνισμού (Labor Zionism) και αριστερότερα, που καταλάμβανε αρχές δεκαετίας ‘70 πάνω από το 50%, έχει συρρικνωθεί σήμερα κάτω από το 20%.

Η Χαμάς

Η ισλαμιστική Χαμάς έφτασε να απολαμβάνει ευρείας υποστήριξης ανάμεσα στους Παλαιστίνιους σε Γάζα και Δυτική Όχθη γιατί απλώς αντιστέκεται έμπρακτα στην κατοχή σε αντίθεση με την Παλαιστινιακή Αρχή που θεωρείται από πολλούς Παλαιστίνιους ότι έχει εκφυλιστεί σε υπεργολαβικό security της κατοχής. Η Χαμάς αρχικά ρίζωσε στην Παλαιστίνη με την υπόγεια βοήθεια του Ισραήλ ως εναλλακτική στην αριστερόστροφη PLO του Αραφάτ. Όταν κέρδισε τις εκλογές του 2006 και σχημάτισε κυβέρνηση εθνικής ενότητας με τη δεύτερη Φατάχ, το Ισραήλ προσπάθησε σε συνεννόηση με την τελευταία να την ανατρέψει.

Όταν η Χαμάς ανέτρεψε τα σχέδια αυτά στη Γάζα, το Ισραήλ επικεντρώθηκε στη διαιώνιση της διάστασης ανάμεσα στη Χαμάς και την Παλαιστινιακή Αρχή στη Δυτική Όχθη. Σύμφωνα με τη Χααρέτζ ο Νετανιάχου έλεγε στο Λικούντ το Μάρτιο 2019 ότι «καθένας που επιθυμεί να αποτρέψει την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους πρέπει να υποστηρίξει την ενίσχυση της Χαμάς και τη μεταφορά χρημάτων στη Χαμάς… Αυτό είναι κομμάτι της στρατηγικής για απομόνωση των Παλαιστινίων στη Γάζα από τους Παλαιστίνιους στη Δυτική Όχθη».

Με την επίθεση της 7/10/2023 ένοπλοι Παλαιστίνιοι επιτέθηκαν σε στρατιωτικές βάσεις και φυλάκια, κατοικημένες περιοχές και ένα φεστιβάλ, σκοτώνοντας 1200 ισραηλινούς, από τους οποίους 379 στρατιώτες, και παίρνοντας ομήρους 250 αμάχους και στρατιώτες, ενώ οι Παλαιστίνιοι είχαν 1700 απώλειες. Τι λιγότερο θα πετύχαινε η Χαμάς από τους πολιτικούς της στόχους αν περιοριζόταν σε στρατιωτικούς στόχους και οι όμηροι ήταν μόνο στρατιώτες, αποφεύγοντας εγκλήματα πολέμου και φρικαλεότητες;

Η μόνη λογική εξήγηση, πέραν της πολιτικής “συνήθειας” να στοχοποιούνται και οι έποικοι, είναι η σκόπιμη πρόκληση υπεραντίδρασης του Ισραήλ και οι διεθνείς συνέπειες μιας τέτοιας υπεραντίδρασης.

Το δικαίωμα της αυτοάμυνας

Δυο εβδομάδες μετά την επίθεση της Χαμάς ο Γκουτιέρες δήλωνε: «Οι επιθέσεις της Χαμάς δεν έγιναν σε ένα κενό. Ο παλαιστινιακός λαός υπόκειται σε 56 χρόνια μιας ασφυκτικής κατοχής. Βλέπουν τη γη τους να ρημάζεται από εποικισμούς και να μαστίζεται από βία, την οικονομία τους να πνίγεται, τους ανθρώπους να εκτοπίζονται και τα σπίτια τους να ανατινάζονται… Η αδικία δεν μπορεί να δικαιολογήσει τις αποτρόπαιες επιθέσεις της Χαμάς. Και αυτές οι επιθέσεις δεν μπορούν να δικαιολογήσουν τη συλλογική τιμωρία του παλαιστινιακού λαού».

Η δήλωση δέχτηκε τότε τη σφοδρή καταγγελία του Ισραήλ. Χωρίς να βάλει κατά του ΟΗΕ ευθυγραμμίστηκε με το Ισραήλ και η υπόλοιπη Δύση. Είδε συλλογική τιμωρία μόνο πρόσφατα στον αποκλεισμό της ανθρωπιστικής βοήθειας, ενώ αρνείται και τώρα να μιλήσει για την «ασφυκτική κατοχή» ως αιτία του κακού.

Το μόνο που υπάρχει για τη Δύση είναι οι αποτρόπαιες επιθέσεις της Χαμάς ενώ παραβλέπει τις αποτρόπαιες κατοχικές πολιτικές του Ισραήλ. Ο Ισραηλινός στρατός έχει σκοτώσει 940 Παλαιστίνιους από τις 7/10/2023 μόνο στη Δυτική Όχθη, από τους οποίους 180 ήταν παιδιά, πάνω από 1900 είναι οι επιθέσεις εποίκων, που μένουν ατιμώρητες, ενώ οι κρατούμενοι στις ισραηλινές φυλακές έχουν φτάσει τις 10.000, όμηροι και αυτοί και άνθρωποι όσο και οι όμηροι της Χαμάς.

Η τελευταία δήλωση της ανεκδιήγητης Κάγια Κάλας είναι ότι «τα πλήγματα στη Γάζα ξεπερνούν τα όρια αυτού που είναι αναγκαίο στην μάχη κατά της Χαμάς». Αναγκαίο με βάση ποιο Δίκαιο; Το Διεθνές Δίκαιο προβλέπει το δικαίωμα της αντίστασης, ακόμη και της ένοπλης, σε παράνομη κατοχή. Δεν προβλέπει δικαίωμα αυτοάμυνας των δυνάμεων μιας παράνομης κατοχής. Η σιωπή της διεθνούς νομικής κοινότητας πάνω σε αυτό είναι εκκωφαντική. O OHE θεωρεί τη συνεχιζόμενη από το 1967 κατοχή παράνομη, με την απόφαση 242 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (δηλαδή με σύμφωνη γνώμη των ΗΠΑ) το 1967 το Ισραήλ καλούνταν ρητά να αποσυρθεί από τα εδάφη που μόλις είχε καταλάβει, ενώ μορφή κατοχής κατά τον ΟΗΕ όπως είπαμε είναι και ο χρόνιος αποκλεισμός της Γάζας.

Ακόμη και αν δεχτούμε το δικαίωμα αυτοάμυνας που τόσο απλόχερα αναγνωρίζει η Δύση στο Ισραήλ αλλά όχι στους κατεχόμενους Παλαιστίνιους, το βέβαιο είναι ότι, ενάμισι χρόνο μετά τη επίθεση της 7/10/2023 και έχοντας παραβιάσει κάθε αρχή αναλογικότητας στην όποια αυτοάμυνα, πρόκειται πλέον καθαρά για επιθετικό πόλεμο, και μάλιστα πόλεμο σε ήδη κατεχόμενη περιοχή με προφανή στόχο το γενικό πληθυσμό και όχι μόνο τους ενόπλους.

Είναι επίσης πρωτοφανές να συντάσσεται η “Διεθνής Κοινότητα” στο αίτημα μιας κατοχικής δύναμης να αφοπλιστεί ο κατεχόμενος πληθυσμός ή να επιλέξει την ηγεσία του η δύναμη κατοχής. Ακόμη και σε αυτό η Χαμάς υπαναχώρησε, προτείνοντας μια «τεχνοκρατική ηγεσία» στη Γάζα. Αλλά ούτε αυτό είναι αρκετό για τη νέα στρατηγική Νετανιάχου που επιδιώκει να αναγκάσει τους Παλαιστίνιους να φύγουν από τη Γάζα επικαλούμενος το “σχέδιο Τραμπ“.