“Μάγος της διπλωματίας” ο γαμβρός “λύνει” το Παλαιστινιακό!

Το Παλαιστινιακό αποτελεί το δίχως άλλο μία κακοφορμισμένη επί δεκαετίες χαίνουσα πληγή. Ο απόηχός της, μάλιστα, έχει διαπεράσει ολάκερο τον πλανήτη και όχι μονάχα τη Μέση Ανατολή. Όλο το προηγούμενο διάστημα έχουν καταβληθεί κατά καιρούς προσπάθειες επίλυσης, αλλά τελικά όλες ναυάγησαν. Ο γαμβρός του Τραμπ φιλοδοξεί, ωστόσο, να το “λύσει” με τη μελέτη 25 βιβλίων και έχοντας φίλο τον Νετανιάχου.

Ελάχιστοι όμως πιστεύουν πλέον σε μία ρεαλιστική, αμοιβαία αποδεκτή και πρακτικά βιώσιμη λύση. Ίσως η μόνη φορά που οι δύο πλευρές ήλθαν πραγματικά κοντά ήταν πριν 26 χρόνια, όταν το 1994 κατέληξαν στη συμφωνία του Όσλο. Ήταν ό,τι καλύτερο είχε επιτύχει η διπλωματία με πρωτοβουλία του τότε Αμερικανού προέδρου Μπιλ Κλίντον. Αλλά τελικά κι αυτή δεν είχε τη συνέχεια που πολλοί ήλπιζαν.

Αυτές τις ημέρες, στο τραπέζι βρίσκεται το σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ ή πιο σωστά του γαμβρού του. Ένα σχέδιο που, χθες Πέμπτη, ο Κούσνερ το υπερασπίστηκε και στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, παρουσιάζοντας για περίπου δύο ώρες χάρτες και σχεδιαγράμματα. Αμέσως μετά, σε δηλώσεις του προς τους δημοσιογράφους, επέκρινε τον Παλαιστίνιο πρόεδρο Αμπάς, κατηγορώντας τον ότι απέρριψε το σχέδιο πριν καν το δει. του καταλόγισε μάλιστα ευθύνες και για την πρόσφατη επίθεση στη Δυτική Ιερουσαλήμ.

Νωρίτερα, μιλώντας στο Συμβούλιο Ασφαλείας, ο Κούσνερ είχε χαρακτηρίσει το Παλαιστινιακό ως ένα από τα «δυσκολότερα προβλήματα του πλανήτη» και κάλεσε την διεθνή κοινότητα να έρθει σε ρήξη με τις «συνήθειές» της και τις τετριμμένες απόψεις της για την επίλυση του. Πως φτάσαμε όμως εδώ;

Ο γαμβρός ο καλύτερος φίλος του Ισραήλ

Ο ιδιόρρυθμος Αμερικανός πρόεδρος έχει δείξει ότι έλκεται από τις προκλήσεις. Αμέσως μετά την εκλογή του δεν σταμάτησε να επιζητάει διπλωματικές νίκες, ίσως για να διαψεύσει τους αναλυτές διεθνώς που τον κατηγορούν για αδυναμία αντίληψης της περιπλοκότητας του σημερινού κόσμου και κατανόησης των ισορροπιών, καθώς και για επιπόλαιη ανάγνωση, αν όχι άγνοια της ιστορίας.

Ο ίδιος, πάντως, εξαρχής έδειχνε αποφασισμένος να λύσει γόρδιους δεσμούς ή τουλάχιστον να αλλάξει ριζικά τα δεδομένα σε δύσκολα μέτωπα. Είναι αλήθεια ότι είδε διαφορετικά τη Ρωσία από τη νεοψυχροπολεμική ματιά του αμερικανικού βαθέος κράτους. Είναι, επίσης, αλήθεια ότι επιχειρεί να στριμώξει την Κίνα, την οποία θεωρεί τον μοναδικό πραγματικό ανταγωνιστή των ΗΠΑ.

Ασχολήθηκε και με τη Βόρεια Κορέα, σε μία προσπάθεια να επιτύχει την αποπυρηνικοποίησή της. Μπορεί οι συναντήσεις του με τον ιδιότυπο απόλυτο δικτάτορα αυτής της απωανατολίτικης χώρας να μην κατέληξαν σε συγκεκριμένα αποτελέσματα, αλλά έμεινε η ατμόσφαιρα από εκείνες τις συναντήσεις.

Τώρα, λοιπόν, ο Τραμπ έχει καταπιαστεί με το Παλαιστινιακό, αφού βέβαια προηγουμένως είχε φροντίσει εμπράκτως να ανατρέψει τις παραδοσιακές έτσι κι αλλιώς ετεροβαρείς ισορροπίες της αμερικανικής διπλωματίας στο Παλαιστινιακό, με κορυφαίες κινήσεις την αναγνώριση αφενός της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ, αφετέρου της κυριαρχίας του ισραηλινού κράτους στα υψίπεδα του Γκολάν, έδαφος που είχε αποσπάσει από τη Συρία κατά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967. Ο ίδιος, εξάλλου, έχει δικαιολογημένα χαρακτηρίσει τον εαυτό του «ως τον καλύτερο φίλο που είχε ποτέ το Ισραήλ».

Όταν, λοιπόν, ο ίδιος με λόγια και με έργα έχει πάρει τέτοια θέση, είναι απίθανο οι Παλαιστίνιοι να τον αναγνωρίσουν ως ισορροπημένο διαμεσολαβητή. Και δεν έχουν άδικο. Αυτό, ωστόσο, δεν εμπόδισε τον 45ο Αμερικανό πρόεδρο να σερβίρει το σχέδιο που ετοίμασε ο προεδρικός γαμβρός, τον οποίο ο ίδιος έχει χαρακτηρίσει καταλληλότερο για το τιτάνιο αυτό έργο: «Αν δεν μπορεί ο Τζάρεντ, δεν μπορεί κανένας».

Επιχειρώντας να φανεί αντάξιος των προσδοκιών, ο νεαρός Κούσνερ σε συνέντευξή του δήλωσε πανέτοιμος: «Το έχω μελετήσει σε βάθος εδώ και τρία χρόνια… Έχω διαβάσει 25 βιβλία πάνω σε αυτό το ζήτημα και έχω μιλήσει σε κάθε ηγέτη της περιοχής, έχω μιλήσει σε όλους όσοι συμμετείχαν σε αυτό». Ο γαμβρός, έτσι όπως αποκαλείται μεταξύ των μυημένων, δεν είχε καμία εμπειρία σε θέματα διακυβέρνησης πριν την εκλογική νίκη του πεθερού του και τη μετακόμισή του στον Λευκό Οίκο. Πλέον, θεωρείται ο πιο έμπιστος συνεργάτης του Τραμπ.

Κοντά όσο κανείς

Στην Ουάσιγκτον η εγγύτητα με τον Λευκό Οίκο μεταφράζεται σε εξουσία και κανείς δεν βρίσκεται πιο κοντά στον πρόεδρο απ’ ό,τι εκείνος. Η δυτική πτέρυγα αποτελείται από μικρά, στενά δωμάτια γεμάτα στελέχη που κινούνται αδιάκοπα. Γραφεία με θύρες και χωρίσματα παντού. Για να επισκεφτεί κανείς το Οβάλ Γραφείο, πρέπει αναγκαστικά να περάσει από το ακριβώς διπλανό που φιλοξενεί τον Κούσνερ. Αν και μικρότερο από τα υπόλοιπα είναι αυτό που συνορεύει με την ιδιωτική τραπεζαρία του Τραμπ, το αγαπημένο κρησφύγετό του.

Ο Κούσνερ αναλαμβάνει τις λεπτές αποστολές στον Λευκό Οίκο. Αυτός είναι που συνοδεύει τον πρόεδρο στη διάρκεια των συναντήσεών του με ξένους ηγέτες. Ένας άπειρος στον πολιτικό στίβο 39χρονος επιχειρηματίας, χωρίς υπερφυσικές δυνάμεις μοιάζει απίθανο να επιτύχει εκεί όπου έχουν αποτύχει οι πάντες.

Όταν ρωτήθηκε για τον ρόλο που παίζει στον Λευκό Οίκο, ο ίδιος ο Κούσνερ δήλωσε πως «τα τελευταία τέσσερα χρόνια βρίσκομαι στο πλευρό του προέδρου. Τον συμβουλεύω για διάφορα πρότζεκτ, των οποίων έχω την υψηλή εποπτεία, δημιουργώ ομάδες και λειτουργώ ως πρότζεκτ μάνατζερ αυτών σε διάφορες κρίσιμες υποθέσεις».

Παρά, λοιπόν, τη σχετική πολιτική του απειρία, κλήθηκε να δράσει ως μεσολαβητής σε μία διαμάχη, στην οποία έχει από καιρό επιλέξει μέτωπο. Ο ίδιος είναι γόνος εβραϊκής οικογένειας, με παππούδες που χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα, στην Πολωνία. Για να τον παντρευτεί η Ιβάνκα Τραμπ ασπάστηκε τη θρησκεία του. Το ζευγάρι είναι ορθόδοξοι Εβραίοι και τις Παρασκευές ενόψει του Σαββάτου, που είναι ημέρα στοχασμού αφιερωμένη στην ανάπαυση, στην οικογένεια και στο φαγητό, απέχουν από τις ηλεκτρονικές συσκευές, μεταξύ όλων των άλλων.

Μια εμπειρία συγκινητική

Ιδιαίτερα στενές είναι και οι σχέσεις του νεαρού Κούσνερ με τον ίδιο τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Όταν ο Τζάρεντ ήταν μόλις 17 ετών είχε βιώσει μία ιδιαίτερα συγκινητική εμπειρία. Στάθηκε στο Άουσβιτς, ενώνοντας τη φωνή του με ένα ακόμα εκατομμύριο Εβραίους. Εκεί υπό τη συναισθηματική φόρτιση της ανάμνησης των φρικιαστικών εγκλημάτων κατά των προγόνων του, το πλήθος άκουσε τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου να βγάζει έναν πύρινο λόγο.

Ο Αμερικανός έφηβος είχε τότε μαζί με το πλήθος κυματίσει την ισραηλινή σημαία στην πομπή στις πύλες του στρατοπέδου και μαζί του εγκατέλειψε την Πολωνία, πετώντας για το Ισραήλ, ολοκληρώνοντας έτσι το ταξίδι από τη σφαγή στην αναγέννηση. Τότε ακόμα τίποτα δεν συνέδεε τον Κούσνερ με την πολιτική. Ήταν ένας προνομιούχος Νεοϋορκέζος, παίκτης μπάσκετ του γυμνασίου, φανατικός του τραγουδοποιού Μπίλ Τζόερ, μέλος της σχολικής εφημερίδας και επικεφαλής της ομάδας κουίζ του σχολείου του.

Σε αντίθεση, όμως, με τους υπόλοιπους Εβραίους εφήβους που είχαν παρευρεθεί στην προαναφερθείσα σημαντική εκδήλωση, ο Κούσνερ γνώριζε προσωπικά τον Νετανιάχου. Ο Ισραηλινός πολιτικός ήταν φίλος του επιχειρηματία πατέρα του, ο οποίος είχε αποδειχθεί ιδιαίτερα γενναιόδωρος σε δωρεές και φιλανθρωπίες που αφορούσαν στο Ισραήλ.

Ήταν τέτοια η σχέση των δύο οικογενειών που ο Νετανιάχου είχε φιλοξενηθεί στο σπίτι της οικογένειας Κούσνερ στο Νιου Τζέρσεϋ, καθώς του είχε παραχωρηθεί για λίγα βράδια το υπνοδωμάτιο του Τζάρεντ, ο οποίος είχε μετακομίσει στο υπόγειο. Όπως είναι φυσικό, οι δύο άνδρες επανασυνδέθηκαν υπό πολύ διαφορετικές συνθήκες. Ο πρωτότοκος γιος του φίλου επιχειρηματία είχε πλέον μετατραπεί σε κορυφαίο προεδρικό σύμβουλο για τις υποθέσεις της Μέσης Ανατολής.

Προσωπική επιστολή

Στην πρώτη τους συνάντηση, ο Κούσνερ προσκόμισε μία προσωπική επιστολή του Τραμπ προς τον πρωθυπουργό του Ισραήλ. Εκεί του εξηγούσε ότι ο νεαρός γαμβρός του ήταν ο άνθρωπος που θα είχε την εποπτεία της κατάρτισης της τελικής συμφωνίας. Έτσι ονόμασε ο Αμερικανός πρόεδρος το ειρηνευτικό σχέδιο. Οι τρεις άνδρες είχαν συναντηθεί στο παρελθόν, πριν την εκλογή του Τραμπ.

Εν μέσω της προεκλογικής εκστρατείας είχαν καλέσει και τον πατέρα του Κούσνερ να συμμετάσχει σε δείπνο. Η διαχρονικότητα της σχέσης μεταξύ του Ισραηλινού πολιτικού και του πατρός Κούσνερ επιβεβαιώθηκε και από τη χειρόγραφη λίστα του Νετανιάχου που είδε το φως της δημοσιότητας. Εκεί  είχε σημειώσει τους Αμερικανούς χορηγούς του. Ο Κούσνερ φιγουράριζε στην κορυφή.

Μία ανάσα, λοιπόν, πριν την αποκάλυψη του περίφημου ειρηνευτικού σχεδίου, εντύπωση προκάλεσε η παραίτηση του Τζέισον Γκρίνμπλατ, του ειδικού προεδρικού συμβούλου που είχε επωμιστεί το βαρύ έργο να προτείνει λύσεις για τον τερματισμό μιας σύγκρουσης δεκαετιών.

Στην ανακοίνωσή του ο Γκρίνμπλατ αναφέρει ότι ήταν προνόμιο ζωής για τον ίδιο να εργαστεί στον Λευκό Οίκο. Τόνισε, επίσης, ότι είναι ευγνώμων που μετείχε σε μια ομάδα με σκοπό να συντάξει «ένα όραμα για την ειρήνη», το οποίο «έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει σημαντικά τη ζωή εκατομμυρίων Ισραηλινών, Παλαιστινίων και άλλων στην περιοχή».

Το ειρηνευτικό σχέδιο παρουσιάστηκε τελικά χωρίς εκείνον, μετά από τρεις αναβολές. Η πρόταση αποτυπώνεται σε 181 σελίδες, αλλά ελάχιστα έχουν αποκαλυφθεί για το περιεχόμενό της. Μόνο ότι οριοθετεί τη διαδρομή και τα σημεία συμμόρφωσης για την ανάπτυξη δομών, υπηρεσιών και πολιτικών για την Παλαιστίνη και το Ισραήλ.

Ετεροβαρές και μεροληπτικό

Παλαιστινιακές πηγές, οι οποίες ενημερώθηκαν σχετικά, εξέφρασαν φόβους ότι μέσω του σχεδίου επιχειρείται ουσιαστικά μία «δωροδοκία» προς τους Παλαιστίνιους, «προκειμένου να αποδεχθούν την κατοχή του Ισραήλ». Άλλοι το χαρακτήρισαν ετεροβαρές και μεροληπτικό.

Η κριτική που ασκείται από πολλά αραβικά κράτη είναι ότι το σχέδιο Τραμπ εκπονήθηκε χωρίς καμία συμμετοχή των Παλαιστινίων και ανακοινώθηκε στον Λευκό Οίκο, παρουσία του Ισραηλινού πρωθυπουργού, αλλά και του μεγιστάνα Σέλντον Άντελσον, χρηματοδότη τόσο των Ρεπουμπλικανών όσο και των παράνομων ισραηλινών οικισμών στη Δυτική Όχθη.

Με βάση τα στοιχεία που ήρθαν στη δημοσιότητα, το σχέδιο Κούσνερ δεν προβλέπει ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος, παρά μόνο κάποιες παραχωρήσεις εδαφών και ένα είδος αυτονομίας. Η πόλη της Ιερουσαλήμ περνάει ολόκληρη στον έλεγχο του Ισραήλ και για πρωτεύουσα των Παλαιστινίων προορίζεται ένα προάστιο έξω από αυτήν. Προβλέπει ακόμα ότι η Παλαιστίνη δεν θα έχει στρατό, αλλά θα έχει πρόσβαση στο διεθνές εμπόριο, αλλά κι αυτό εφόσον το επιτρέψει μία επιτροπή που θα διασφαλίζει την ασφάλεια του Ισραήλ.

Με το σχέδιο ουσιαστικά νομιμοποιείται η ισραηλινή κατοχή της Δυτικής Όχθης. Επίσης, δεν προβλέπεται η επιστροφή Παλαιστινίων προσφύγων στις περιοχές από τις οποίες έχουν εκδιωχθεί. Δεν είναι λοιπόν, περίεργο που το Ισραήλ είναι ενθουσιασμένο, ενώ οι Παλαιστίνιοι –προς το παρόν τουλάχιστον– είναι απορριπτικοί. Αρνητικές αντιδράσεις υπάρχουν και από την Κύπρο. Εκεί πληθαίνουν οι φωνές που εκφράζουν φόβο για ένα επικίνδυνο προηγούμενο, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την παράνομη κατοχή της βόρειας Κύπρου από την Τουρκία.