Μας διδάσκει κάτι η αναφορά Τραμπ για την Γροιλανδία;

Η επικαιρότητα των τελευταίων ημερών, μας προσέφερε ένα εξαιρετικό παράδειγμα που αξίζει να μας προβληματίσει. Η Δανία αντέδρασε ακαριαία μετά την αναφορά Τραμπ για την Γροιλανδία. «Η ιδιοκτησία και ο έλεγχος» της Γροιλανδίας είναι «απόλυτη αναγκαιότητα», είπε ο εν αναμονή νέος πρόεδρος των ΗΠΑ. Ήταν η δεύτερη φορά που αναφέρεται ο Τραμπ στο ενδιαφέρον του… να αγοράσει τη Γροιλανδία από τη Δανία.

Την πρώτη φορά, το 2019, κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας στον Λευκό Οίκο, είχε προτείνει… αγορά της Γροιλανδίας. Στη νήσο εδρεύει η μεγαλύτερη διαστημική εγκατάσταση των Αμερικανών (Pituffik Space Base), βρίσκεται γεωγραφικά στην πιο σύντομη διαδρομή από τη Βόρεια Αμερική στην Ευρώπη. Κυρίως όμως είναι γνωστή για τα πολύ πλούσια αποθέματα των στρατηγικής σημασίας σπανίων γαιών και κρίσιμων ορυκτών.

Λίγες ώρες πριν, ο Τραμπ είχε μιλήσει και για τη Διώρυγα του Παναμά, απειλώντας με ανοίκειο για ηγέτη δυτικής Δημοκρατίας τη χώρα με την – διά της βίας με δεδομένη την έλλειψη συναίνεσης – εκ νέου απόκτηση του ελέγχου της. Οι ΗΠΑ είχαν κατασκευάσει τη Διώρυγα στις αρχές του 20ου αιώνα. Δικαιολογία, ή μάλλον για να είμαστε πιο ακριβείς πρόσχημα, τα «αδικαιολόγητα και άδικα υψηλά ναύλα που χρεώνονται στα αμερικανικά πλοία». Οι Αμερικανοί είχαν αποδώσει τον πλήρη έλεγχο της Διώρυγας στον Παναμά τη δεκαετία του 1970, με την υπογραφή διμερούς συνθήκης.

Συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες;

Εάν στην εικόνα προστεθούν οι… αστεϊσμοί Τραμπ περί μετατροπής και του Καναδά σε πολιτεία των ΗΠΑ, το συνολικότερο “πορτραίτο” του νέου Αμερικανού προέδρου “φιλοτεχνείται” με αναθεωρητικές πινελιές… Πολλές συμπτώσεις μαζεύτηκαν για να τις θεωρήσει κανείς απλές λεκτικές ακροβασίες και όχι προϊόν σκέψεων, ανησυχιών και απόρρητων υπολογισμών του εν λόγω. Έστω με τη μορφή μελέτης σχεδιασμών επί χάρτου. Λίγοι αμφιβάλλουν μάλιστα, ότι εάν του δινόταν η ευκαιρία, ο Τραμπ θα προχωρούσε. Δεδομένου του επιχειρηματικού του υποβάθρου, εκτιμάται ότι τον έχουν θέλξει οι φυσικοί πόροι του Καναδά και της Γροιλανδίας, καθώς και η τεράστια εμπορική σημασία της Διώρυγας του Παναμά.

Σε αυτές τις προτεραιότητες, προφανώς σημασία έχει η ιδιαίτερη σχέση των Παναμέζων με τους Κινέζους και η γεωστρατηγικής σημασίας θέση της Γροιλανδίας. Όμως, λίγοι αμφιβάλλουν ότι σε περίπτωση πολεμικής σύρραξης οποιαδήποτε από αυτές τις χώρες θα είχε τη δύναμη να αρνηθεί την άμεση ένταξη των εδαφών τους σε αμερικανικό στρατιωτικό έλεγχο.

Επειδή όμως οι σοβαρές χώρες δεν παίρνουν αψήφιστα τέτοιες αναφορές, ακόμα κι αν προέρχονται από συμμάχους, η Δανία έσπευσε να ανακοινώσει την επένδυση ποσού που προσεγγίζει τα 1,5 δισ. ευρώ, για την ενίσχυση της άμυνας της Γροιλανδίας. “Σύμπτωση επαναλαμβανόμενη παύει να αποτελεί σύμπτωση”.

Η παρόμοιου περιεχομένου δήλωση του 2019 σε συνδυασμό με το ότι είναι η τελευταία θητεία Τραμπ, ο οποίος απαλλαγμένος από το σύνηθες άγχος επανεκλογής, θα μπορούσε να επιδιώξει… να μείνει στην ιστορία ως ο πρόεδρος που μεγάλωσε το μέγεθος των ΗΠΑ. Τι κι αν είναι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ; Αποδεικνύεται στην πράξη ότι ακόμα και σε μια τόσο δοκιμασμένη στον χρόνο Συμμαχία, κανείς δεν απεμπολεί την προτεραιότητα της εθνικής οπτικής.

Οι Δανοί για τις δηλώσεις Τραμπ

Οι σοβαρές χώρες όμως, ένα παράδειγμα είναι η Δανία, δεν παίζουν με την ασφάλεια της χώρας τους, αφήνοντας κάποια πράγματα στην τύχη τους, καθώς, τυπικά, είναι εντελώς αδιανόητο να συμβούν τέτοιες καταστάσεις μεταξύ Συμμάχων. Και όπως ο Τραμπ έριξε τις “βόμβες” υποτίθεται αστειευόμενος, έτσι και οι Δανοί αποκάλεσαν ως “ειρωνεία της μοίρας”, κάτι δηλαδή σαν διαβολική σύμπτωση, την ανακοίνωση της επένδυσης στην άμυνα, στη δεδομένη συγκυρία των δηλώσεων Τραμπ για την ασφάλεια της Γροιλανδίας.

Το ερώτημα είναι εάν αυτή η κατάσταση υποκρύπτει ενδιαφέροντα μηνύματα και μαθήματα για την ελληνική πλευρά. Να διευκρινιστεί από την αρχή, ότι δεν επιχειρείται σύγκριση της κατάστασης ασφαλείας της Δανίας με αυτήν της Ελλάδας. Καμία σχέση. Το επίκεντρο του ενδιαφέροντος είναι το επίπεδο της “επιτρεπόμενης” εμπιστοσύνης, ακόμα και ανάμεσα σε συμμάχους…

Όπως και η Δανία, έτσι και η Ελλάδα είναι σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών στο ΝΑΤΟ. Στη δική μας περίπτωση βέβαια, έχουμε ακούσει και χρησιμοποιήσει ουκ ολίγες φορές τον όρο “στρατηγικός σύμμαχος”. Πιθανότατα διότι έχουν αντιληφθεί πόσο μας αρέσει να ακούμε πομπώδεις εκφράσεις, λόγια που χαϊδεύουν τα αυτιά.

Τούτων λεχθέντων, να μην ξεχάσουμε ότι είμαστε και “πυλώνας σταθερότητας” στην Ανατολική Μεσόγειο… Κάτι σαν το “ο λόγος σου με χόρτασε”! Μόνο που τέτοιοι συναισθηματισμοί δεν υπάρχουν στον σκληρό κόσμο της εθνικής ασφάλειας. Κι όταν υπάρχουν είναι χειραγωγήσιμοι. Σε αντίθεση με αυτή της Δανίας, λοιπόν, το πρόβλημα της Ελλάδας είναι σαφώς διαφορετικό. Όμως η λογική είναι ίδια.

Ας μιλήσουμε λοιπόν για… εγγυήσεις ασφαλείας

Η Ελλάδα δείχνει να ποντάρει περισσότερο από όσο θα έπρεπε στην “αμερικανική – συμμαχική εγγύηση ασφαλείας”. Βέβαια, ουδείς υποστήριξε ότι αυτή η εγγύηση αφορά και απειλές που προέρχονται από το εσωτερικό της Συμμαχίας, από χώρες-μέλη. Αυτό δεν είναι φαινόμενο που μας απασχολεί αποκλειστικά υπό τον Τραμπ. Όμως, με τον συγκεκριμένο πρόεδρο, το πρόβλημα γίνεται δυνητικά – η λέξη να τονιστεί – πιο περίπλοκο. Κι όπως προαναφέρθηκε, οι σοβαρές χώρες δεν αφήνουν τίποτε στην τύχη του όσον αφορά την εθνική τους ασφάλεια.

Η στάση των ΗΠΑ απέναντι στη βασική απειλή εθνικής ασφαλείας της Ελλάδας, δηλαδή την Τουρκία, είναι ένα ερώτημα. Είτε με τον Τραμπ πρόεδρο είτε με οποιονδήποτε άλλον, η ιδιομορφία του να προέρχεται η βασική απειλή από μια χώρα -τυπικά- σύμμαχο, αποτελεί αποκλειστικό ελληνικό “προνόμιο”. Αυτό από μόνο του, εξ ορισμού αυξάνει την αβεβαιότητα και το ακριβές περιεχόμενο της τελικής στάσης σε περίπτωση κρίσης.

Ουδείς νουνεχής υποστηρίζει την αποσύνδεση της ελληνικής ασφάλειας από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ. Όπως όμως και οι Δανοί, που δεν πήραν αψήφιστα τις αναφορές Τραμπ για τη Γροιλανδία, η Ελλάδα οφείλει να γίνει “πιο ζωηρή” στην απόκτηση δυνατοτήτων αποτροπής των αρνητικών επιπτώσεων της προδιάθεσης για εξισορρόπηση που νομοτελειακά θα επιδείξουν οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ απέναντι στα κράτη-μέλη της. Άρα, μένουμε στο μόνο ρεαλιστικό: Το ζωτικό συμφέρον αποτροπής μιας εκτροπής απέναντι σε δυο κράτη-μέλη.

Η συμπεριφορά του καθεστώτος Ερντογάν τα τελευταία χρόνια και η σαφής απομάκρυνση από τις ατλαντικές επιλογές, μπορεί να θεωρείται ότι δίνει ένα πλεονέκτημα στην ελληνική πλευρά. Δυστυχώς όμως, η εμπειρία έχει επιδείξει ότι η κυριαρχία του στερεοτύπου της “αναντικατάστατης Τουρκίας”, συχνά οδηγεί στην εφαρμογή κατευναστικής πολιτικής. Σε αυτή την περίπτωση αναζητούνται ανταλλάγματα από τον “αδύναμο κρίκο”, καθότι η Ελλάδα έχει επιτρέψει με τη συμπεριφορά της να θεωρείται ως τέτοιος. Και μάλιστα πρόθυμος…

Είτε λόγω της επίδειξης “κοσμοπολίτικης συμπεριφοράς” που συγκαλύπτει το διαχρονικό φοβικό σύνδρομο που συνδέεται με την απροθυμία διατάραξης “των κύκλων” του πολιτικού της συστήματος (σ.σ. κατά το Αρχιμήδιο “μη μου τους κύκλους τάραττε”) είτε λόγω της καταφανούς απροθυμίας αναφοράς σε οτιδήποτε θα μπορούσε να δυσαρεστήσει την Ουάσινγκτον, η αναζήτηση των ανταλλαγμάτων που θα διατηρήσει “το θηρίο σε καταστολή” και φυσικά στο δυτικό μαντρί, ζητούνται από τον “καλόβολο”.

Προς επίρρωσιν του σοφού Θουκυδίδη, που προδιέγραψε με θαυμαστή ακρίβεια, έναν κανόνα γενικής ισχύος στις διεθνείς σχέσεις. Τον κανόνα που “υπολογίζει” την προέλαση και την υποχώρηση, με αφορμή τον διάλογο των Αθηναίων με τους Μηλίους, ενώ καταπιάνεται και με την πραγματική αξία των επιχειρημάτων που προέρχονται από οποιοδήποτε δίκαιο – πλην αυτού του ισχυρού…

«Ας συζητήσομε, όμως, για το τί είναι δυνατόν να γίνει έχοντας υπόψη τους πραγματικούς σκοπούς του καθενός και ξέροντας ότι, στις ανθρώπινες σχέσεις, τα νομικά επιχειρήματα έχουν αξία όταν εκείνοι που τα επικαλούνται είναι περίπου ισόπαλοι σε δύναμη και ότι, αντίθετα, ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύνατος υποχωρεί όσο του το επιβάλλει η αδυναμία του».

 

---

 

Σε συνεργασία με το defencepoint