“Μαστίγιο και καρότο” από τον Μακρόν – Τι αλλάζει στον Λίβανο

Έτοιμος να φιλοξενήσει στη Γαλλία μια διεθνή διάσκεψη υποστήριξης στον Λίβανο δήλωσε ο Μακρόν, ο οποίος επισκέπτεται τη Βηρυτό για δεύτερη φορά, μετά τη φονική έκρηξη της 4^ης Αυγούστου. Η επίσκεψη του Γάλλου προέδρου σημαδεύτηκε από την δρομολόγηση διεργασιών για πολιτικές αλλαγές στην αραβική χώρα. Ωστόσο, η επίσπευση αυτών των διεργασιών ουσιαστικά υπαγορεύτηκε από τον ίδιο, ο οποίος, ήδη από την πρώτη επίσκεψή του, υιοθέτησε το αίτημα των διαδηλωτών για πολιτική διαφάνεια.

Μιλώντας σε εκπροσώπους του ΟΗΕ και τοπικών ΜΚΟ, πάνω στο ελικοπτεροφόρο Le Tonnerre που έφθασε στις 14 Αυγούστου με 750 άνδρες στο λιμάνι της Βηρυτού, ο Γάλλος πρόεδρος τόνισε ότι πρέπει να συνεχιστεί η διεθνής κινητοποίηση για τον Λίβανο. Ο ίδιος δήλωσε επίσης την ετοιμότητά του να διοργανώσει μια διεθνή συνάντηση στο Παρίσι, στο δεύτερο μισό του Οκτωβρίου, και επισήμανε την ανάγκη να υπάρχει ένας «πολύ σταθερός» συντονισμός με τον ΟΗΕ.

Ο Μακρόν έφτασε στη Βηρυτό το βράδυ της Δευτέρας και το προεδρικό αεροσκάφος είχε στα παράθυρά του τις σημαίες της Γαλλίας και του Λιβάνου. Το πρωί της Τρίτης, ο Γάλλος πρόεδρος τίμησε την συμπλήρωση 100 ετών από την ανακήρυξη του “Κράτους του Μείζονος Λιβάνου”, το οποίο το 1926 μετονομάστηκε σε “Δημοκρατία του Λιβάνου”, φυτεύοντας έναν κέδρο, που είναι το εθνικό σύμβολο της χώρας. Την ίδια ώρα, ομάδα αεροπορικών επιδείξεων των Γαλλικών Ενόπλων Δυνάμεων ήταν προγραμματισμένο να πραγματοποιήσει επίδειξη με τα εθνικά χρώματα του Λιβάνου. Ο Λίβανος τελούσε, άλλωστε, υπό γαλλική εντολή από το 1920 μέχρι την ανεξαρτησία του το 1943.

Παρασκήνιο πριν την άφιξη Μακρόν 

Κατά την πρώτη επίσκεψή του στην Βηρυτό, στις 6 Αυγούστου, ο Γάλλος πρόεδρος είχε γίνει δεκτός ως “Μεσσίας” από διαδηλωτές που του ζητούσαν να μην συνεργαστεί με το διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα. Ήταν τότε, που ο Μακρόν ζήτησε μια νέα «πολιτική συμφωνία», η οποία θα προωθήσει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στην, δοκιμαζόμενη από την μακροχρόνια οικονομική κρίση, χώρα της Μέσης Ανατολής.

Διαδηλωτές υποδέχθηκαν τον Γάλλο πρόεδρο και σε αυτήν, την δεύτερη, επίσκεψη, καλώντας τον να “μην βρεθεί στην λάθος πλευρά της ιστορίας” και φώναζαν συνθήματα, όπως “καμία κυβέρνηση με τους δολοφόνους”. Ο ίδιος ανέφερε πάντως ότι επιδίωξή του είναι να διασφαλίσει ότι η νέα κυβέρνηση θα εφαρμόσει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και για αυτόν τον λόγο, όπως και στην πρώτη επίσκεψή του, συναντήθηκε με εκπροσώπους εννέα πολιτικών παρατάξεων.

Λίγες ώρες πριν την άφιξη του Μακρόν σημειώθηκαν πάντως ραγδαίες εξελίξεις, καθώς μετά από μια ανεπιτυχή προσπάθεια την περασμένη εβδομάδα για τον διορισμό νέου πρωθυπουργού, επήλθε τελικά συμφωνία στο πρόσωπο του μέχρι πρότινος πρεσβευτή του Λιβάνου στη Γερμανία, Μουστάφα Αντίμπ. Με βάση το σύνταγμα της χώρας, ο πρωθυπουργός πρέπει να είναι σουνίτης και ο Αντιμπ προτάθηκε από δύο πρώην πρωθυπουργούς, τον Σαάντ αλ-Χαρίρι, ο οποίος ηγείται του μεγαλύτερου σουνιτικού κόμματος και τον Νατζίμπ Μικάτι.

Ο ρόλος της Χεζμπολάχ

Καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη συμφωνίας έπαιξε η συναινετική στάση της υποστηριζόμενης από το Ιράν σιιτικής Χεζμπολάχ, η οποία συμπαρέσυρε και το επίσης σιιτικό Κίνημα Άμαλ, του οποίου ηγείται ο πρόεδρος της Βουλής, Ναμπίχ Μπέρι. Με την πρόταση αυτή συμφώνησε και το χριστιανικό κόμμα Ελεύθερο Πατριωτικό Κίνημα, το οποίο ιδρύθηκε από τον σημερινό πρόεδρο Αούν και είναι είναι πολιτικός σύμμαχος της Χεζμπολάχ.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ήδη από το Σάββατο, ο ηγέτης της Χεζμπολάχ,  Νασράλα, αφησε να εννοηθεί ότι η ισχυρή σιιτική οργάνωση του Λιβάνου είναι ανοιχτή σε βαθιές μεταρρυθμίσεις στη χώρας. Την επομένη ο πρόεδρος Αούν παραδέχθηκε την αναγκαιότητα να αλλάξει το πολιτικό σύστημα της χώρας και απηύθυνε έκκληση να κηρυχτεί ο Λίβανος “κοσμικό κράτος”. Με τις τοποθετήσεις αυτές, με τις οποίες ανοίγει ο δρόμος για την “απελευθέρωση” από το υπάρχον σύστημα, όπου οι θρησκευτικές κοινότητες ρυθμίζουν τη νομή της εξουσίας, τάχθηκε και ο επίσης σιίτης πρόεδρος της Βουλής, Μπέρι.

Η απελευθέρωση του πολιτικού συστήματος από τις θρησκευτικές κοινότητες αποτελεί, άλλωστε, το βασικό αίτημα των διαδηλωτών, οι οποίοι εξακολουθούν να αντιδρούν ακόμα και στην πρωθυπουργοποίηση του Μουσταφά Αντίμπ. Οι ανακοινώσεις των πολιτικών κομμάτων έγιναν παραμονές του διορισμού του νέου πρωθυπουργού, τον οποίο υπερψήφισαν 66 από τους 120 βουλευτές. Σημειώνεται ότι το κοινοβούλιο του Λιβάνου διαθέτει 128 βουλευτές, αλλά οκτώ παραιτήθηκαν μετά την έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού.

Πολλοί Λιβανέζοι εκτιμούν, ότι η επίσπευση των πολιτικών διεργασιών έγινε μετά από πιέσεις του Μακρόν, ο οποίος, ούτως ή άλλως, έχει αναλάβει έναν ηγετικό ρόλο στις προσπάθειες ανοικοδόμησης του Λιβάνου. Σχολιάζοντας πάντως τις εξελίξεις, ο Γάλλος πρόεδρος τόνισε ότι δεν είναι αρμοδιότητά του να δώσει σε κάποιον το χρίσμα και επανέλαβε ότι αυτό που επιδιώκει είναι η δημιουργία μίας κυβέρνησης που θα εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις. Και ο νέος πρωθυπουργός δείχνει έτοιμος για αυτό, ανοίγοντας ήδη τη συζήτηση για προσφυγή στο ΔΝΤ.

Το πλαίσιο της εμπλοκής Μακρόν 

Ο Γάλλος πρόεδρος είναι αποφασισμένος να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις και πιέζει προς αυτή την κατεύθυνση. Σε δηλώσεις του μάλιστα στο POLITICO, χαρακτήρισε σημαντικούς τους επόμενους τρεις μήνες, τονίζοντας ότι, αν δεν γίνουν αλλαγές, θα υπάρξουν συνέπειες, οι οποίες θα κυμαίνονται από την παρακράτηση του πακέτου διάσωσης έως την επιβολή κυρώσεων στην κυβερνώσα ελίτ.

Η ενεργοποίηση του Μακρόν στον Λίβανο έχει βεβαίως τις ρίζες του στην βαθιά σχέση φιλίας και στο γεγονός ότι η χώρα αυτή της Μέσης Ανατολής τελούσε για κάτι παραπάνω από δύο δεκαετίες υπό γαλλική εντολή. Εντάσσεται όμως και στην γενικότερη εμπλοκή της Γαλλίας στη Μέση Ανατολή. Το Παρίσι εμπλέκεται στη Συρία, είναι ένας από τους υποστηρικτές της συμφωνίας με την Τεχεράνη για τα πυρηνικά του Ιράν, έχει επίσης καλές σχέσεις με την Αίγυπτο και δραστηριοποιείται δυναμικά στην Ανατολική Μεσόγειο σε ό,τι αφορά την κρίση που προκαλεί ο Ερντογάν στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Η γαλλική παρέμβαση στον Λίβανο γίνεται όμως και σε μια περίοδο που ο Ερντογάν κλιμακώνει επικίνδυνα την ένταση στην περιοχή: με τις απειλες κατά της Ελλάδας και της Κύπρου στην ανατολική Μεσόγειο, τις επιδρομές στο Ιράκ, αλλά και τα σχέδιά του να πατήσει πόδι στον Λίβανο, όπως στην γειτονική Συρία, εκμεταλλευόμενος τον σουνιτικό πληθυσμό της χώρας. Την ίδια ώρα, το Ισραήλ έχει προχωρήσει σε μια ιστορική συμφωνία με τα Εμιράτα, ενώ και η φιλοϊρανική Χαμάς, η οποία διοικεί τη Λωρίδα της Γάζας, ανακοίνωσε «συμφωνία» με το Ισραήλ για τον τερματισμό της ανταλλαγής πυρών, μετά την κλιμάκωση που καταγράφηκε σε όλη τη διάρκεια του Αυγούστου.