Με έξι ερωτήσεις ο Τραμπ εξέθεσε τις ευρωπαϊκές ελιτ

Πέρα όμως από το τηλεφώνημα Τραμπ-Πούτιν, την ομιλία του αντιπροέδρου των ΗΠΑ J.D. Vance στο Μόναχο, την έναρξη των διαπραγματεύσεων ΗΠΑ-Ρωσίας στη Σαουδική Αραβία, και την προετοιμαζόμενη συνάντηση των προέδρων ΗΠΑ και Ρωσίας, το πιο σοκαριστικό είναι ενδεχομένως το αίτημα απάντησης σε έξι ερωτήσεις που έστειλε η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής στις κυβερνήσεις των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης – προσέξτε, όχι στην ΕΕ ως ολότητα, αλλά στις κατά τόπους κυβερνήσεις, για να πάρει ισάριθμες απαντήσεις.

Σύμφωνα με το Reuters, το οποίο επικαλείται άμεση πρόσβαση στο κείμενο, πρόκειται για τις εξής έξι ερωτήσεις:

1. «Ποια θεωρείτε ότι θα ήταν μια υποστηριζόμενη από την Ευρώπη εγγύηση ή διαβεβαίωση ασφαλείας που θα λειτουργούσε ως επαρκής αποτρεπτικός παράγοντας για τη Ρωσία, ενώ παράλληλα θα εξασφάλιζε ότι αυτή η σύγκρουση θα τελείωνε με μια διαρκή ειρηνευτική διευθέτηση;
2. Ποιες ευρωπαϊκές ή/και τρίτες χώρες πιστεύετε ότι θα μπορούσαν να συμμετάσχουν ή θα συμμετείχαν σε μια τέτοια ρύθμιση; Υπάρχουν χώρες που πιστεύετε ότι θα ήταν απαραίτητες; Θα ήταν η χώρα σας πρόθυμη να αναπτύξει τα στρατεύματά της στην Ουκρανία στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής διευθέτησης;
3. Εάν στρατιωτικές δυνάμεις τρίτων χωρών επρόκειτο να αναπτυχθούν στην Ουκρανία ως μέρος μιας ειρηνευτικής διευθέτησης, ποιο θα θεωρούσατε ότι είναι το απαραίτητο μέγεθος μιας τέτοιας δύναμης υπό ευρωπαϊκή ηγεσία; Πώς και που θα αναπτύσσονταν αυτές οι δυνάμεις και για πόσο χρονικό διάστημα;
4. Ποιες ενέργειες πρέπει να είναι έτοιμες να αναλάβουν οι ΗΠΑ, οι σύμμαχοι και οι εταίροι εάν η Ρωσία επιτεθεί στις δυνάμεις αυτές;
5. Ποιες τυχόν απαιτήσεις υποστήριξης των ΗΠΑ θα θεωρούσε η κυβέρνησή σας απαραίτητες για τη συμμετοχή της σε αυτές τις ρυθμίσεις ασφαλείας; Συγκεκριμένα, ποιοι βραχυπρόθεσμοι και μακροπρόθεσμοι πόροι πιστεύετε ότι θα απαιτηθούν από τις ΗΠΑ;
6. Ποιες πρόσθετες δυνατότητες, εξοπλισμό και επιλογές συντήρησης-διατήρησης είναι διατεθειμένη να παράσχει η κυβέρνησή σας στην Ουκρανία για να βελτιώσει το διαπραγματευτικό της χαρτί και να αυξήσει την πίεση στη Ρωσία; Τι περισσότερο είναι διατεθειμένη να κάνει η κυβέρνησή σας για να αυξήσει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένης της αυστηρότερης επιβολής των κυρώσεων και της καλύτερης στόχευσης τρίτων χωρών που διευκολύνουν τη Ρωσία σε παγκόσμιο επίπεδο;»

Η επιφανειακή ανάγνωση αυτής της λίστας ερωτήσεων από τα ΜΜΕ συνοψίστηκε στο «οι ΗΠΑ διαβουλεύονται με την ΕΕ για τις εγγυήσεις ασφαλείας». Οι προσεκτικοί αναγνώστες, όμως, διαπιστώνουν με ευκολία —αλλά και με έκπληξη— ότι δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα.

Εντελώς δειγματοληπτικά και επί παραδείγματι, η έκτη ερώτηση διερευνά τα περιθώρια «αύξησης των κυρώσεων» και αυστηροποίησής τους, την ίδια ώρα που ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο αποσαφηνίζει στο μέτρο του δυνατού πως ειρηνική διευθέτηση στην Ουκρανία συνεπάγεται την άρση των κυρώσεων στη Ρωσία από τη Δύση εν γένει, όχι μόνο από τις ΗΠΑ (κωδικοποιημένο ως «οι κυρώσεις επιβλήθηκαν ως αποτέλεσμα αυτής της σύγκρουσης.  Και έτσι θα σας έλεγα ότι για να τερματιστεί οποιαδήποτε σύγκρουση πρέπει να γίνουν παραχωρήσεις από όλες τις πλευρές», και αποκωδικοποιημένο ως «ο Ρούμπιο επιβεβαίωσε ότι η Δύση θα προχωρήσει στην άρση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας στο πλαίσιο του διακανονισμού»).

Αυτή η λίστα ερωτήσεων δεν έχει σχεδιασθεί ούτως ώστε οι ΗΠΑ να λάβουν ένα σύνολο από αντιφατικές μεταξύ τους απαντήσεις και να τις λάβουν στα σοβαρά υπ’ όψιν καθ’ οδόν. Αυτή η λίστα έχει σχεδιασθεί ως οδοδείκτης σύγκρουσης των ευρωπαϊκών ηγεσιών με την πραγματικότητα και διαπίστωσης των παραμέτρων της κατάστασης ως έχει, ταχέως αποσυρομένων των ΗΠΑ από την υπόσχεση πως «θα έρθει το ιππικό» από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Δεδομένων των – πρωτοφανών για την ήπειρο κατά τα τελευταία 80 έτη – μεγεθών των ενεργών στρατευμάτων που έχουν αναπτυχθεί και κινητοποιηθεί στο έδαφος της Ουκρανίας, τα οποία είναι αντιστρόφως ανάλογα των αριθμών μαχίμων που θα μπορούσαν να κινητοποιήσουν τα ευρωπαϊκά κράτη το γε νυν έχον (θυμίζουμε ότι οι στρατιώτες ούτε τυπώνονται σε 3D printer, ούτε αναδύονται αυτοστιγμεί, εξαίφνης και θαυματουργικά εάν αποφασίσεις να αυξήσεις τις αμυντικές δαπάνες σε ένα κάποιο βάθος χρόνου), αλλά και του ίδιου του χιλιομετρικού μήκους κάθε πιθανής «συνοριακής γραμμής» που θα προέκυπτε σε μια οποιαδήποτε διευθέτηση της σύγκρουσης, ουσιαστικά οι Ηνωμένες Πολιτείες διαμηνύουν στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες μια εύσχημη εκδοχή του «μην το προσπαθήσετε καν, μην το σκέφτεστε, βγάλτε το από το μυαλό σας, το λήγουμε» – αναφορικά κυρίως στον πειρασμό συνέχισης της σύγκρουσης με άλλα μέσα και σε άλλο χρόνο, με αποκλειστικά ευρωπαϊκούς πόρους κάθε είδους.

Οδηγούν μαιευτικά στο συμπέρασμα πως χωρίς τις ίδιες τις ΗΠΑ, οποιοδήποτε τέτοιο ευρωπαϊκό εγχείρημα είναι απονενοημένο ακόμα και στο θεωρητικό επίπεδο. Τα έξι αυτά ερωτήματα δεν απαντώνται, άλλοτε για αμιγώς πραγματολογικούς και άλλοτε για δριμύτατα πολιτικούς λόγους.

Υπεραπλουστεύοντας για λόγους χώρου, η ουσιαστική απάντηση στο ερώτημα (1) είναι πως χωρίς τις ΗΠΑ, με αμιγώς ευρωπαϊκές δυνάμεις, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κανένας δυνατός μη πυρηνικός «αποτρεπτικός παράγοντας» ο οποίος θα ήταν θεωρητικά «επαρκής». Ας αναζητήσουν οι αναγνώστες με τη βοήθεια του google τα μεγέθη των ευρωπαϊκών ρεαλιστικά κινητοποιήσιμων και δυνητικά μάχιμων στρατευμάτων (της Γερμανίας, της Ισπανίας, έστω του εξω-ΕΕ Ηνωμένου Βασιλείου) και ας τα συγκρίνουν, πάλι με το βοήθεια ευχερώς διαθέσιμων πηγών, με τα αντίστοιχα μεγέθη αυτή τη στιγμή στο έδαφος της Ουκρανίας.

Η ερώτηση (2) καλεί τις κυβερνήσεις να… προτείνουν άλλες χώρες πέρα από τη δική τους, ενώ ζητεί μια απάντηση πολιτικής αυτοχειρίας για τα περισσότερα πολιτικά συστήματα στο ερώτημα «Θα ήταν η χώρα σας πρόθυμη να αναπτύξει τα στρατεύματά της στην Ουκρανία στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής διευθέτησης;» (αλήθεια, πώς θα απαντήσει άραγε η ελληνική κυβέρνηση, και τι αριθμούς ανθρώπων θα αναφέρει;).

Οι δε δυνητικές «τρίτες χώρες» είναι… οι ίδιες οι ΗΠΑ — που αποχωρούν με αποφασιστικότητα. Η ερώτηση (3) αποτελεί συνέχεια της (1), αλλά με ένα θανάσιμο διευκρινιστικό αίτημα: «Πώς και πού θα αναπτύσσονταν αυτές οι δυνάμεις [σ.σ.: σας] και για πόσο χρονικό διάστημα;». Το «πού» προκαλεί σε επίγνωση του μήκους του σχεδιαζόμενου συνόρου Ουκρανίας-Ρωσικής Ομοσπονδίας (και του πλήθους στρατευμάτων που αντιστοιχεί), το «πώς» προκαλεί σε διαπίστωση πως είτε μιλάμε για βάσεις ευάλωτες καθ΄ ότι στατικές είτε για αενάως περιφερόμενα στρατεύματα, ενώ το θανάσιμο «για πόσο χρονικό διάστημα» έχει μόνο μία εύλογη, και τόσο πρακτικά όσο και πολιτικά ανέφικτη, απάντηση: “Για πάντα” (τι άλλο; Σάμπως θα εξαφανιστεί η Ρωσία κάποτε, ή θα μετακομίσει;).

Το (4) αφήνει δύο επιλογές: ή την απάντηση «πυρηνικό πλήγμα» ή την απάντηση «δε θα έπρεπε να είμαστε καν εκεί». Το (5) έχει απαντηθεί πανηγυρικά από την αμερικανική κυβέρνηση σε μια πάγια τραμπική γραμμή: «ήδη σας δίνουμε πολύ πολύ περισσότερα για την άμυνά σας απ’ όσα θα έπρεπε» και αντιφάσκει με την κατεύθυνση των εξελίξεων που είναι η αμερικανική αποχώρηση, αφού προϋποθέτει μόνιμη αμερικανική εμπλοκή.

Το ερώτημα (6) ζητεί από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να δημοσιοποιήσουν το πόσα περισσότερα θα δώσουν στην Ουκρανία (κάτι που ήδη προκαλεί εκρηκτικά πολιτικά προβλήματα σε σειρά κρατών, βλ. Γερμανία) «ακριβώς ενόσω θα διαρκούν οι διαπραγματεύσεις για την ίδια τη λήξη του πολέμου», ενώ μιλούν για «περισσότερες» κυρώσεις και «αυστηρότερη επιβολή» τους από τα ευρωπαϊκά κράτη (μαζί με δυσχέρανση των σχέσεων της ΕΕ με «περαιτέρω» χώρες, όσες «διευκολύνουν τη Ρωσία σε παγκόσμιο επίπεδο», με πρώτη να εννοείται η Κίνα — ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ) την ίδια ώρα που οι ΗΠΑ συζητούν την άρση των κυρώσεών τους στη Ρωσία.

Ξανά: η παραπάνω έκθεση είναι υπεραπλουστευτική λόγω χώρου – όχι όμως αναντίστοιχη με την πραγματικότητα. Και ξανά: το συμπέρασμα του γράφοντος είναι πως αυτές οι έξι ερωτήσεις  δεν απεστάλησαν από την αμερικανική κυβέρνηση στις επιμέρους ευρωπαϊκές κυβερνήσεις «για να τις διαβουλευτούν», αλλά για να τις εξευτελίσουν καταδεικνύοντας ότι σε αυτά τα ερωτήματα απλώς δεν μπορεί να υπάρξει ευρωπαϊκή απάντηση που να βρίσκει σύμφωνες τις ΗΠΑ.

Για να απομακρύνουν τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, με τη βία της πρόσκρουσης στη διαπίστωση της πραγματικότητας και την ώρα που οι ΗΠΑ πασχίζουν και εξομάλυνση με τη Ρωσική Ομοσπονδία, από μια γραμμή δυνητικώς πολεμικής ανταγωνιστικότητας με τη δεύτερη και συζήτησης για εξεύρεση εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία αντί ενός πακέτου μακροπρόθεσμης και πλήρους ειρηνικής διευθέτησης, αλλά και για να υπογραμμίσουν τις αντιφάσεις ανάμεσα στο τι μπορούν οι επί μέρους κυβερνήσεις και στο πώς σχεδιάζουν πολιτική με τις δηλώσεις τους οι κορυφαίοι αξιωματούχοι της ΕΕ (π.χ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, Κάγια Κάλλας).

Αυτή η λίστα ερωτημάτων δεν απεστάλη για να ανοίξει μια συζήτηση, αλλά για να την κλείσει. Και, υπό αυτό το πρίσμα, ίσως είναι πολύ δριμύτερη εξέλιξη από τα όσα άλλα και ιλιγγιωδώς ταχύτατα — το τηλεφώνημα Τραμπ-Πούτιν, την ομιλία του αντιπροέδρου των ΗΠΑ J.D. Vance στο Μόναχο, την έναρξη των διαπραγματεύσεων ΗΠΑ-Ρωσίας στη Σαουδική Αραβία, και ό,τι άλλο τέξεται η επιούσα…