Με θρησκευτικό συμβολισμό οι επιθέσεις των τζιχαντιστών στη Σρι Λάνκα

Αυτή τη φορά η ισλαμική τρομοκρατία έπληξε τη Σρι Λάνκα, όπου εκτός από την πλειονότητα των βουδιστών υπάρχουν μειονότητες ινδουιστών, μουσουλμάνων και χριστιανών. Οι συνδυασμένες βομβιστικές επιθέσεις σε καθολικές εκκλησίες και σε πολυτελή ξενοδοχεία ανήμερα το καθολικό Πάσχα έχουν τον δικό τους ισχυρό θρησκευτικό συμβολισμό και βεβαίως τον δικό τους τραγικό απολογισμό: 290 νεκροί και πάνω από 500 τραυματίες, αρκετοί εκ των οποίων είναι τουρίστες από δυτικές χώρες.

Την ευθύνη ανέλαβε τοπική οργάνωση τζιχαντιστών. Η εκτέλεση των πολλαπλών επιθέσεων, πάντως, καταδεικνύει πολύ καλό επίπεδο επιχειρησιακής οργάνωσης, γεγονός που ενισχύει τις εκτιμήσεις ότι η εν λόγω οργάνωση είναι συνδεδεμένη με το ISIS ή την Αλ Κάιντα. Οι τοπικές υπηρεσίες ασφαλείας, πάντως, είχαν πληροφορίες για επικείμενες τρομοκρατικές επιθέσεις, αλλά δεν κατάφεραν να τις αποτρέψουν. Ένας εκ των δραστών, ο ιμάμης Ζαχράν Ζασίμ, μάλιστα, δεν είχε κρύψει τις προθέσεις του σε κηρύγματά του.

Ο τελευταίος αυτός κρίκος στη μακρά αλυσίδα των επιθέσεων της ισλαμικής τρομοκρατίας έρχεται με δραματικό τρόπο να υπογραμμίσει ότι πρόθεσή της είναι να πλήξει τους  “άπιστους”, κυρίως τους Δυτικούς. Σε αντίθεση με άλλες κατηγορίες τρομοκρατών, που διατηρούν κάποιου είδους ηθικούς φραγμούς, οι τζιχαντιστές δεν έχουν την παραμικρή αναστολή.

Το γεγονός ότι δεν έχουν ενδοιασμούς για τις απώλειες αθώων καταδεικνύει τον ολοκληρωτικό χαρακτήρα της. Από τη στιγμή που οι ίδιοι οι δράστες θεωρούν ότι θυσιάζονται για έναν ιερό σκοπό δεν διστάζουν να συμπαρασύρουν στον θάνατο ακόμα και μικρά παιδιά. Στα μάτια τους, άλλωστε, ο “άπιστος” και κυρίως ο δυτικός άνθρωπος είναι προς εξόντωση εχθρός.

Ασύμμετρη απειλή

Στην πραγματικότητα, η ισλαμική τρομοκρατία αντιπροσωπεύει μία ασύμμετρη απειλή που παραπέμπει σε πόλεμο πολιτισμών. Εξ ου και το φαινόμενο δεν αποτελεί πτυχή του παραδοσιακού γεωπολιτικού ανταγωνισμού. Μπορεί ορισμένες φορές να διασυνδέεται με αυτόν, αλλά τακτικά και όχι στρατηγικά. Για τους τζιχαντιστές εχθρός δεν είναι μόνο οι φορείς και οι μηχανισμοί ενός κράτους. Εχθρός είναι κυρίως τα ιδεολογικά και αξιακά παρακλάδια του Διαφωτισμού, αλλά και άλλες θρησκείες και πολιτισμοί.

Η χρήση κάθε μέσου που προκαλεί θύματα και καλλιεργεί τον τρόμο στον εχθρό, θεωρείται θεμιτή. Γι’ αυτό και δεν διστάζουν να καταφεύγουν τόσο στην τυφλή μαζική βία. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πολιτική σπάνια από μόνη της οδηγεί σε τόσο ακραίες συμπεριφορές. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, καθοριστικό ρόλο παίζει η ύπαρξη του θρησκευτικού υπόβαθρου και η νομιμοποιημένη από το Ισλάμ έννοια του “ιερού πολέμου”.

Αυτό δεν σημαίνει ότι αιτία της ισλαμικής τρομοκρατίας είναι το θρησκευτικό δόγμα. Μία τέτοια ταύτιση θα ήταν όχι μόνο άτοπη, αλλά και επικίνδυνη. Από την άλλη πλευρά, όμως, εθελοτυφλούν όσοι στο όνομα της πολιτικής ορθότητας αρνούνται την ύπαρξη οποιασδήποτε σχέσης μεταξύ των δύο. Δεν είναι τυχαίο ότι π.χ. κανένας Σέρβος δεν πραγματοποίησε επίθεση αυτοκτονίας, παρότι η χώρα του βομβαρδίσθηκε και ταπεινώθηκε από ο ΝΑΤΟ στη δεκαετία του 1990. Όπως δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι αιματηρές επιθέσεις των τζιχαντιστών γίνονται δεκτές με ικανοποίηση από εκατομμύρια μουσουλμάνους σ’ όλο τον κόσμο.

Πολιτισμικό χάσμα

Το πολιτισμικό χάσμα που χωρίζει τον μουσουλμανικό κόσμο κυρίως από τη Δύση και το παρελθόν της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας έχουν δημιουργήσει το υπόβαθρο μίας αντιπαράθεσης. Την τάση ριζοσπαστικοποίησης των απανταχού μουσουλμάνων τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, όμως, τροφοδότησαν αποφασιστικά οι πρόσφατες στρατιωτικές επεμβάσεις της Δύσης στη Μέση Ανατολή και το αίσθημα ταπείνωσης που αυτές προκάλεσαν.

Με τις επιθέσεις της, η ισλαμική τρομοκρατία επιδιώκει να προκαλέσει έναν ακήρυχτο πόλεμο πολιτισμών για να υποχρεώσει τον μουσουλμανικό κόσμο να περιχαρακωθεί και να εισέλθει μαζικά σε τροχιά αντιπαράθεσης και σύγκρουσης κυρίως με τη Δύση. Ταυτοχρόνως, οι πολύνεκρες επιθέσεις των τζιχαντιστών μεγιστοποιούν την πολιτικοψυχολογική επίπτωση στην κοινή γνώμη.

Λόγω της τεράστιας κάλυψης από τα διεθνή ΜΜΕ, αφήνουν βαθύτερη σφραγίδα. Προκαλούν μεγάλο θόρυβο κι ακόμα μεγαλύτερη ανασφάλεια. Ο Mπιν Λάντεν είχε δηλώσει ότι εφεξής ο Δυτικός Κόσμος δεν θα μπορεί να κοιμάται ήσυχος. Πράγματι, η διάχυτη αόρατη απειλή μετατρέπει σε έρμαια του φόβου τους ανθρώπους που ζουν στις δυτικές μεγαλουπόλεις ή βρίσκονται ως επισκέπτες σε χώρες της Ανατολής. Κατ’ αυτόν τον τρόπο αποσταθεροποιεί την καθημερινότητά τους. Με άλλα λόγια, η ισλαμική τρομοκρατία είναι πρωτίστως εργαλείο ψυχολογικού πολέμου.

Ο κατάλογος των τρομοκρατικών επιθέσεων συνεχώς μεγαλώνει. Όλα, μάλιστα, δείχνουν ότι το φαινόμενο θα συνεχισθεί τα επόμενα χρόνια παρά τα ολοένα και πιο αυστηρά μέτρα ασφαλείας. Η στρατιωτική ήττα του ISIS στο Ιράκ, στη Συρία και στη Λιβύη, μάλιστα, το εξωθεί σε μία κλιμάκωση των τρομοκρατικών επιθέσεων του, μέσω δικών του πυρήνων ή συνδεδεμένων μαζί του τζιχαντιστικών οργανώσεων. Σκοπός είναι να τονώσει το ηθικό των μαχητών του και να δείξει ότι είναι σε θέση να προκαλεί τραύματα στους “σταυροφόρους”.

Όσο και αν οι κυβερνήσεις των χωρών που κατά καιρούς δέχονται τις επιθέσεις δηλώνουν σε κάθε ευκαιρία ότι η ισλαμική τρομοκρατία δεν θα τις κάμψει, η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν συνέπειες στο πολιτικό-κοινωνικό επίπεδο. Υπό το κράτος του φόβου και της ανασφάλειας, κυρίως οι δυτικές κοινωνίες έχουν την τάση να “κλείνονται”. Ειδικά εκεί ενισχύεται ολοένα και περισσότερο η τάση ο μουσουλμάνος να αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη.